U matematici, egzaktna diferencijalna jednačina^[1][2] ili jednačina totalnog diferencijala je jedna od vrsta obične diferencijalne jednačine, koja se široko koristi u fizici i inženjerstvu.

Za dati jednostavno povezan prostor i otvoren podskup D od skupa R² i dvije funkciju P i Q, koje su neprekidne na D, tada se implicitna diferencijalna jednačina oblika

${\displaystyle P(x,y)\,\mathrm {d} x+Q(x,y)\,\mathrm {d} y=0,\,\!}$

naziva egzaktna diferencijalna jednačina ako postoji neprekidno diferencijabilna funkcija F, koja se naziva funkcija potencijala, tako a bude

${\displaystyle {\frac {\partial F}{\partial x}}(x,y)=P}$

and

${\displaystyle {\frac {\partial F}{\partial y}}(x,y)=Q.}$

Nomenklatura "egzaktne diferencijalne jednačine" odnosi se na totalni diferencijal funkcije. Za funkciju ${\displaystyle F(x_{0},x_{1},...,x_{n-1},x_{n})}$, egzaktni ili totalni diferencijal po ${\displaystyle x_{0}}$ je dat kao

${\displaystyle {\frac {\mathrm {d} F}{\mathrm {d} x_{0}}}={\frac {\partial F}{\partial x_{0}}}+\sum _{i=1}^{n}{\frac {\partial F}{\partial x_{i}}}{\frac {\mathrm {d} x_{i}}{\mathrm {d} x_{0}}}.}$

Funkcija

${\displaystyle F(x,y)={\frac {1}{2}}(x^{2}+y^{2})}$

je funkcija potencijala za diferencijalnu jednačinu

${\displaystyle xx'+yy'=0.\,}$

U fizikalnim primjenama, funkcije P i Q obično nisu samo neprekidne, nego čak i neprekidno diferencijabilne. Schwarzov teorem (poznat i kao Clairautov teorem) nam tada pruža potreban uslov za postojanje funkcije potencijala. Za diferencijalne jednačine definisane na jednostavno povezanim skupovima, uslov je čak i dovoljan, te dobijamo slijedeći teorem:

Za datu diferencijalnu jednačinu oblika

${\displaystyle P(x,y)\,dx+Q(x,y)\,dy=0,\,\!}$

gdje su P i Q neprekidno diferencijabilne funkcije na jednostavno povezanom i otvorenom podskupu D od skupa R², tada funkcija potencijala F postoji ako i samo ako je

${\displaystyle {\frac {\partial P}{\partial y}}(x,y)={\frac {\partial Q}{\partial x}}(x,y).}$

Za datu diferencijalnu jednačinu definisanu na nekom povezanom i otvorenom podskupu D od skupa R² sa funkcijom potencijala F, tada diferencijabilna funkcija f sa (x, f(x)) u D je rješenje ako i samo ako postoji realan broj c, tako da vrijedi

${\displaystyle F(x,f(x))=c.\,}$

Za problem početne vrijednosti

${\displaystyle y(x_{0})=y_{0}\,}$

možemo lokalno odrediti funkciju potencijala iz

${\displaystyle F(x,y)=\int _{x_{0}}^{x}I(t,y_{0})dt+\int _{y_{0}}^{y}J(x,t)dt.}$

Rješavajući

${\displaystyle F(x,y)=c\,}$

po y, gdje je c realan broj, možemo pronaći sva rješenja.

• Egzaktni diferencijal
• Totalni diferencijal