Efekt osnivača

Jednostavna ilustracija efekta osnivača. Originalna populacija je na lijevoj strani s tri moguće osnivačke populacije na desnoj strani

Efekt osnivača ili osnivački efekt ili učinak osnivača – u populacijskoj genetici – predstavlja gubitak genetičke varijacije koji se javlja kada novu populaciju uspostavlja vrlo mali broj jedinki izvorne – veće populacije. Ovu pojavu je prvi put u potpunosti je objasnio Ernst Mayr 1942. koristeći postojeće teorijske radove kao one koje je ranije objavio Sewall Wright. Kao rezultat gubitka genetičke varijacije, nove populacije mogu biti izrazito različite, i genotipski i fenotipski, od matične populacije iz koje su izvedene. U ekstremnim slučajevima, misli se da je efekat osnivača vodio do specijacije i kasnije evolucije novih vrsta.[1][2]

Na slici je prikazana originalna matična populacija koja ima gotovo jednak broj jedinki koje su označene plavom i crvenom bojom. Tri manje osnivačke populacije pokazuju da u jednoj ili drugoj može dominirati jedan od ovih fenotipova (efekat osnivača), zbog slučajnosti uzorka originalne populacije. Također, genetičko usko grlo može uzrokovati osnivački učinak, iako njegova posljedica nije strogo nova populacija.

Efekat osnivača nastaje i kad mala grupa migranata, koja nije reprezentativni genetički predstavnik populacije iz koje potječe, uspostavi novu populaciju u novom prostoru. Osim osnivačkog efekte, nova populacija često je s vrlo malim brojem jedinki, pa tako pokazuje povećanu osjetljivost na genetički drift, povećanje inbridinga i relativno nisku genetičku varijaciju. Ovo se može posmatrati u ograničenom genskom bazenu, kao što su Islanđani, Jevreji Aškenazi, Farani, stanovnici Uskršnjeg ostrva, Filipinci.

Osnivačka mutacija

U genetici, osnivačka mutacija je mutacija koja se pojavljuje u DNK jedne ili više jedinki koje su osnivači posebne populacije. Ovakve mutacije najčešće su promjene koje se dešavaju na razini DNK (genske mutacije) i mogu se prenositi na sljedeće generacije.

Osnivačka mutacije porijeklom iz dugog polulanca DNK na jednom hromosomu . Originalni haplotip je cijeli novi hromosom, koji je nastao od nepogođenog polulanca (hromatide). Kako se generacije sukcesivno smjenjuju, proporcija haplotipa koji je zajednički za sve nositelja mutacije se smanjuje (zbog genetičkih rekombinacija). To omogućuje naučnicima da procijene približnu ili vjerovatnu starost mutacije.

Općenito

Efekat osnivača je poseban slučaj genetičkog drifta, i javlja se kada je mala grupa izdijeljene populacije ode izvan originalne i formira novu. Nove kolonije mogu imati manju genetičku varijaciju od originalne, a zbog slučajnog uzorkovanja alela tokom reprodukcije kasnijih generacija, i dalje dolazi do ubrzane fiksacije određenih alelnih varijanti.

Kad je novoformirana kolonija mala, njeni osnivači mogu snažno uticati na genetičku strukturu populacija i u dalekoj budućnosti. U ljudi, koji imaju sporu stopu reprodukcije, takva populacija će ostati mala tokom mnogih generacija, a veličina njenog efektivnog dijela pojačava efekte genetičkog drifta, iz generacije u generaciju, sve dok populacija ne dostigne određenu veličinu. Aleli koji su bili prisutni, ali relativno rijetki, u originalnoj populaciji, u novoj mogu po frekvenciji preći čak i na jedan od dva ekstrema. Najčešća je pojava je da se neki alel uskoro potpuno izgubi. Druga mogućnost je da alel preživljava i unutar nekoliko generacija i postaje mnogo učestaliji širom populacije. Nove kolonije mogu doživjeti potpuni gubitak nekog od alela, kao i dominaciju nekog od njih, bez obzira na adaptivnu vrijednost.

Varijacije u frekvenciji gena između originalne populacije i kolonije može aktivirati dvije grupe značajnih razlika tokom mnogih generacija. Kako se povećavaju varijanse ili genetička distanca, dvije odvojene populacije mogu postati izrazito različite, kako genotipski i fenotipski, iako ne samo pod uticajem genetičkog drifta, već i prirodne selekcije, protoka gena i mutacija. Sve su to faktori koji kompleksno doprinose njihovoj divergenciji. Ovaj potencijal za relativno brze promjene u frekvenciji gena u koloniji je naveo većinu naučnika da razmotre učinak osnivača (a time, genetičkog drifta) kao značajne pokretačke sile u evoluciji novih vrsta . Sewall Wright je bio prvi koji je uočio njegov značaj, kao i slučajnog drifta u malim, novoizoliranim populacijama u svojoj teoriji pomjeranja ravnoteže, pri odvijanju specijacije. Nakon toga, iza Wrighta, Ernst Mayr je kreirao mnogo uvjerljiviji model koji pokazuje da su pad genetičke varijacije i mala veličina populacije, koje prati učinak osnivača bili od presudnog značaja u pojavi nekih novih vrsta. Specijacija genetičkim driftom je specifičan slučaj peripatrična specijacije što se samo po sebi javlja u rijetkim slučajevima. To se odvija kada slučajne promjene u genskim frekvencijama populacije favoriziraju opstanak nekoliko organizama vrste sa rijetkim genima kod kojih se javljaju reproduktivne mutacije. Ovi preživjeli organizmi se onda razmnožavaju međusobno tokom dugog perioda pa bi mogli stvoriti čitav novih vrsta čiji reproduktivni sistemi ili ponašanje nisu više kompatibilni sa originalnom populacijom.

Serijski osnivački efekat

Serijski osnivački efekti su se događa kada populacije migriraju na velike udaljenosti. Takve daljinske migracije obično uključuju relativno brzo kretanje, a zatim periode naseljavanja. Takve populacije u svakoj novoj migraciji nose samo podskup genetičke raznolikosti iz prethodnih migracija. Kao rezultat toga, genetička diferencijacija teži da se poveća sa geografskom udaljenošću kao što je opisano u modelu izolacija na distanci. Migracije ljudi iz Afrike se odlikuje serijskim efektima osnivača. Afrika ima najveći stupanj genetičke raznolikost, što je u skladu s afričkim porijeklom modernih ljudi. Nakon početne migracije iz Afrike, Indijskog potkontinent je bio prva velika tačka naseljavanja za moderne ljude. Prema tome, Indija ima drugi najviši stepen genetičke raznolikosti u svijetu. U principu, genetička raznolikost indijskog potkontinenta je podskup afričke, a genetičke raznolikost izvan Afrike je podskup indijske.

Otočni osnivački efekt u ekologiji

Osnivači populacije su od suštinske važnosti za proučavanje otočne biogeografije i ekologije otoka. A prirodni model "tabula raza" nije lako naći, ali klasični niz studija o efektima osnivača populacija su urađeni nakon katastrofalne erupcije vulkana Krakatoa 1883, koja je izbrisala sav život na otoku. Nastavak takvih studija je obavljemn nakon biokolonizacije otoka Surtsey kod Islanda, novog vulkanskog otoka koji je nastao između 1963. i 1967. Raniji događaj, erupciju Tobe na Sumatri od približno 73.000 PMB, pokrila je neke dijelove Indije s 3–6 metara pepela i mora da je obložila i Nikobarske i Andamanske otoke, zbog čega je oživljavanje njihove biološke raznolikosti počelo od nule.

Hundertmark i Van Daele ispitali su genske razlike između roditeljske populacije jelena u državi Washington i rastuće populacije osam njegovih otočnih osnivača na Aljasci. Nakon 80 godina ove otočne populacije genski su i alelno znatno odstupale od matične populacije u Washingtonu, kao rezultat osnivačkog efekta jedinki s manje genske raznolikosti. Kada se statistički analizira brzi rast otočnih populacija, Hundertmark i Van Daele došli su do zaključka da je "iza ozbiljnog uskog grla slijedio brzi rast populacije, što može biti neprimjetno koristeći dostupne testove".

Efekti osnivača u ljudskim populacijama

Zbog raznih migracija tokom ljudske istorije, osnivački efekti su nešto zajedničko među ljudima u različitim vremenima i mjestima. Francuski Kanađani u Québecu klasičan su primjer osnivača populacije. Procijenjeno je da se tokom više od 150 godina francuske kolonizacije, između 1608. i 1760, približno 8.500 pionira oženilo i ostavilo barem jednog potomka na tom području. Nakon preuzimanja kolonije od britanske krune 1760. imigracije iz Francuske djelotvorno su zaustavljene, ali su potomci francuskih doseljenika nastavili brojčano rasti, uglavnom zbog visoke stope nataliteta. Brak je sklapan uglavnom između deportovanih Akađana i migranata koji su došli sa britanskih ostrva. Od 20. stoljeća, imigracije u Quebec i miješanje francuskih Kanađana uključuje ljude iz svih krajeva svijeta. Dok francuski Kanađani Quebeca danas mogu biti djelomično drugog porijekla, genetički doprinos originalnog francuskog osnivača je dominantan, što objašnjava oko 90% regionalnih gena, dok je akađanskih (potomci drugih francuskih doseljenika u istočnoj Kanadi) otprilike 4%, britanskih 2% i starosjedilačkih američkih i drugih grupa manje.

Osnivački efekti se također mogu pojaviti i prirodno, kada konkurentske genetočke linije izumru. To znači da je efikasan osnivač populacije sastoji samo od onih čiji je genetički trag prepoznatljiv u narednim populacijama. Jer, u spolnoj reprodukciji, genetičke rekombinacije osiguravaju da je, po svakoj generaciji, samo pola genetičkog materijala roditelja je zastupljeno u potomstvu. Neke genetičke linije mogu izumrijeti u potpunosti, iako postoje brojni potomci.

Kod ljudi, osnivač efekti mogu nastati iz kulturne izolacije, i neminovno, endogamijom . Na primjer, osnivačke efekte dokazuju i populacije Amisha u SAD. To je zato što su odrasli s vrlo malo osnivača, nisu regrutirali pridošlice, a žene se i udaju u zajednici. Iako je još uvijek rijetka, pojava kao što su polidaktilija (uz prste na rukama i nogama, simptom Ellis-van Creveld sindroma) su češći u zajednicama Amisha nego u američkom stanovništvu u cjelini. Bolesti urin javorov sirup (MSUD) otprilike ima učestalost 1 od 180.000 novorođenčadi u opštoj populaciji, djelimično i zbog uticaja posljedica osnivača. Međutim, bolest ima mnogo veći prevalenciju u djece Amiša , menonitskog i jevrejskog p porijekla. Slično tome, postoji velika učestalost nedostatka fumaraze među 10.000 članova Fundamentalne crkve Isusa Hrista svetaca posljednjih dana, zajednice koja prakticira i endogamiju i mnogoženstvo , gdje se procjenjuje da su oko 75-80 posto zajednice u krvnom srodstvi, jer potiču od samo dva muškarca-osnivača. To su bili John Y. Barlow i Joseph Smith Jessop .

U 1814., 15 britanskih kolonista su osnovali naselje na Tristan da Cunha , grupi malih otoka u Atlantskom okeanu, na pola puta između Afrike i Južne Amerike. Jedan od ranih kolonista navodno je nosio recesivne alele za retinitis pigmentozu , progresivni oblik sljepoće od koje boluju homozigotne osobe. Od oko 240 potomaka osnivačkih kolonista na otoku, u kasnim 1960-im godinama , četvero je imalo retinitis pigmentozu. Postoje i teže bolesti među određenim jevrejskih grupama. Aškenazi , na primjer, imaju posebno velike šanse da pate od Tay-Sachs bolesti , fatalnog stanja u male djece.

Reference

  1. ^ Hadžiselimović R. (1986): Uvod u teoriju antropogeneze. Svjetlost, Sarajevo, ISBN 9958-9344-2-6.
  2. ^ Hadžiselimović R. (2005): Bioantropologija – Biodiverzitet recentnog čovjeka. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo, ISBN 9958-9344-2-6.

Također pogledajte

Read other articles:

Roque González Garza Fonctions Nommé Président de la Républiquepar la Convention d'Aguascalientes 16 janvier 1915 – 10 juin 1915 (4 mois et 25 jours) Prédécesseur Eulalio Gutiérrez Successeur Francisco Lagos Cházaro Biographie Date de naissance 23 mars 1885 Lieu de naissance Mexico (Mexique) Date de décès 12 novembre 1962 (à 77 ans) Lieu de décès Mexico (Mexique) Nationalité Mexicain Liste des chefs d'État du Mexique modifier  Roque González Garza (23 ma...

 

Archipelago in the Falkland Islands Grand Jason in the Jason Islands, Falkland Islands Location of the Jason Islands within the Falkland Islands The Jason Islands (Spanish: Islas Sebaldes) are an archipelago in the Falkland Islands, lying to the far north-west of West Falkland. Three of the islands, Steeple Jason, Grand Jason and Clarke's Islet, are private nature reserves owned by the Wildlife Conservation Society of New York City. Other islands in the group are National Nature Reserves owne...

 

Синелобый амазон Научная классификация Домен:ЭукариотыЦарство:ЖивотныеПодцарство:ЭуметазоиБез ранга:Двусторонне-симметричныеБез ранга:ВторичноротыеТип:ХордовыеПодтип:ПозвоночныеИнфратип:ЧелюстноротыеНадкласс:ЧетвероногиеКлада:АмниотыКлада:ЗавропсидыКласс:Пт�...

Keruing Gunung from Koehler's Medicinal-Plants (1887) Status konservasi Rentan (IUCN 2.3)[1] Klasifikasi ilmiah Kerajaan: Plantae (tanpa takson): Angiospermae (tanpa takson): Eudikotil (tanpa takson): Rosidae Ordo: Malvales Famili: Dipterocarpaceae Genus: Dipterocarpus Spesies: D. retusus Nama binomial Dipterocarpus retususBlume Sinonim D. tonkinensis A. Chev. Pohon muda di Suaka Gibbon Hoollongapar, Assam Pohon Keruing di Vietnam Keruing Gunung (Lat.: Dipterocarpus retusus...

 

American computer scientist This article includes a list of references, related reading, or external links, but its sources remain unclear because it lacks inline citations. Please help improve this article by introducing more precise citations. (March 2023) (Learn how and when to remove this template message) Douglas Earl Comer, 2019 Douglas Earl Comer is a professor of computer science at Purdue University, where he teaches courses on operating systems and computer networks. He has written ...

 

F1 2001 beralih ke halaman ini. Untuk permainan video, lihat Formula One 2001 (permainan video) dan F1 2001 (permainan video). Kejuaraan DuniaFormula Satu FIA 2001 Juara Dunia Pembalap: Michael Schumacher Juara Dunia Konstruktor: Ferrari Sebelum: 2000 Sesudah: 2002 Balapan menurut negaraBalapan menurut musimSeri pendukung: Formula 3000Porsche Supercup Formula Satu musim 2001 merupakan musim reguler GP Formula 1 yang ke-52. Di musim 2001 ini, Michael Schumacher berhasil mempertahankan gelar ju...

Lebanese singer This article may need to be rewritten to comply with Wikipedia's quality standards. You can help. The talk page may contain suggestions. (February 2018) Aline Lahoudألين لحودLahoud in April 2017Background informationBorn (1981-03-02) 2 March 1981 (age 43)Beirut, LebanonOriginLebanonGenresPop, soulOccupation(s)SingerWebsitewww.alinelahoud.comMusical artist Aline Lahoud (Arabic: ألين لحود, romanized: Alīn Laḥūd; born 2 March 1986) is a Lebanese sing...

 

Form of anarchist organization Part of a series onPlatformism People Peter Arshinov Nestor Makhno Ida Mett Theory Anarchist communism Class consciousness Collective action Collective responsibility Federalism Popular education Tactical unity Theoretical unity Organizations Current Libertarian Communist Union Uruguayan Anarchist Federation Zabalaza Anarchist Communist Front Defunct Alternative libertaire Dielo Truda Friends of Durruti Group Libertære Socialister Revolutionary Confederation of...

 

这是马来族人名,“阿都沙末”是父名,不是姓氏,提及此人时应以其自身的名“卡立”为主。 卡立·阿都沙末Khalid bin Abdul Samad2019年8月15日,卡立阿都沙末与美国驻马大使雷荷花(英语:Kamala Shirin Lakhdhir)会面 马来西亚联邦直辖区部长任期2018年5月21日—2020年2月24日君主最高元首端姑莫哈末五世最高元首苏丹阿都拉首相马哈迪·莫哈末副职沙鲁丁前任东姑安南继任安努...

此條目可参照英語維基百科相應條目来扩充。 (2021年5月6日)若您熟悉来源语言和主题,请协助参考外语维基百科扩充条目。请勿直接提交机械翻译,也不要翻译不可靠、低品质内容。依版权协议,译文需在编辑摘要注明来源,或于讨论页顶部标记{{Translated page}}标签。 约翰斯顿环礁Kalama Atoll 美國本土外小島嶼 Johnston Atoll 旗幟颂歌:《星條旗》The Star-Spangled Banner約翰斯頓環礁�...

 

Financially motivated nonviolent crime committed by business and government professionals This article has multiple issues. Please help improve it or discuss these issues on the talk page. (Learn how and when to remove these template messages) This article possibly contains original research. Please improve it by verifying the claims made and adding inline citations. Statements consisting only of original research should be removed. (September 2016) (Learn how and when to remove this message)...

 

Articles principaux : Ski de fond aux Jeux olympiques et Jeux olympiques d'hiver de 1932. Lake Placid 1932 Généralités Sport Ski de fond Organisateur(s) FIS Éditions 3e Lieu(x) Lake Placid Date 10 et 13 février 1932 Nations 11[1] Participants 58[1] Épreuves 2 Palmarès Plus titré(s) Finlande(1) Suède (1) Plus médaillés Finlande (3) Navigation Saint-Moritz 1928 Garmisch-Partenkirchen 1936 modifier Les épreuves de ski de fond aux Jeux olympiques d'hiver de 1932 se déroulent les...

1930 film Hell's AngelsTheatrical release posterDirected byHoward HughesJames Whale (dialogue)[1]Written byHarry BehnHoward EstabrookJoseph Moncure March (uncredited)Produced byHoward HughesStarringBen LyonJames HallJean HarlowCinematographyTony GaudioHarry PerryEdited byDouglass BiggsFrank LawrencePerry Hollingsworth (uncredited)Music byHugo RiesenfeldProductioncompanyThe Caddo Company (de)Distributed byUnited ArtistsRelease dates May 27, 1930 (1930-05-27) (Grauman...

 

Частина серії проФілософіяLeft to right: Plato, Kant, Nietzsche, Buddha, Confucius, AverroesПлатонКантНіцшеБуддаКонфуційАверроес Філософи Епістемологи Естетики Етики Логіки Метафізики Соціально-політичні філософи Традиції Аналітична Арістотелівська Африканська Близькосхідна іранська Буддій�...

 

Ini adalah nama Korea; marganya adalah Shin. The Quiett더 콰이엇Informasi latar belakangNama lahirShin Donggab (신동갑)Lahir29 Januari 1985 (umur 39)Gwangmyeong, Gyeonggi, Korea SelatanGenreMusik hip hopPekerjaanRapperkomponisproduser rekamanInstrumenRapTahun aktif2003 (2003)-sekarangLabel Soul Company (2004-2010) Illionaire (2011-sekarang) Artis terkaitIllionaireP&QSitus webillionaire.kr Shin Dong Gab (Hangul: 신동갑; RR: Sin Donggap; MR:...

2024 border incident in Texas Standoff at Eagle PassPart of Operation Lone StarLocation of Eagle Pass, Texas, within Maverick CountyDateJanuary 11, 2024 (2024-01-11) – presentLocationShelby Park, Eagle Pass, Texas, U.S.28°42′29″N 100°30′33″W / 28.7080°N 100.5092°W / 28.7080; -100.5092Caused byPolitical polarization in the United States; Mexico–United States border crisisStatusOngoingParties Federal government Department of Homeland Securi...

 

British television comedy-drama series (1979–1994, 2009) Arthur Daley redirects here. For the American journalist, see Arthur Daley (sportswriter). MinderOriginal title sequence featuring Dennis Waterman (1979–1989)GenreComedy dramaCreated byLeon GriffithsStarring Dennis Waterman (series 1–7) George Cole (series 1-10) Glynn Edwards Patrick Malahide (series 1–6) Peter Childs (series 1–7) Gary Webster (series 8–10) Shane Richie (series 11) Lex Shrapnel (series 11) Country of originU...

 

American theatre director This biography of a living person needs additional citations for verification. Please help by adding reliable sources. Contentious material about living persons that is unsourced or poorly sourced must be removed immediately from the article and its talk page, especially if potentially libelous.Find sources: Virlana Tkacz – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (March 2018) (Learn how and when to remove this message)Virl...

هيا بنت عبد العزيز معلومات شخصية الاسم الكامل هيا بنت عبد العزيز بن عبد الرحمن آل سعود الميلاد 1929الرياض الوفاة 2 نوفمبر 2009 (80 سنة)الرياض مواطنة السعودية  الديانة إسلام الزوج محمد بن سعود بن عبد الرحمن الأب الملك عبد العزيز آل سعود الأم مهده إخوة وأخوات البندري بنت عبد الع...

 

Velodrome in Paris, France Vélodrome Buffalo The Vélodrome Buffalo and Stade Buffalo were cycling tracks in Paris. The first existed from 1892 [1] until World War I. The second from 1922 until 1957.[2] The name derives from the showman Buffalo Bill Cody, whose circus played on the grounds of the first velodrome. The first velodrome The Vélodrome Buffalo was not far from the Porte Maillot in Paris, at Neuilly-sur-Seine.[3][4][5][6] It had been...