Crkva sv. Jovana Krstitelja u Bilješevu u općini Kakanj, je crkva Srpske pravoslavne crkve. Crkva je zajedno sa arheološkim lokalitetom Glavica, dva stećka, grobljem i zgradom srpske osnovne škole proglašena za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.[1]
Lokacija
Nalazi se u Bilješevu kod Kaknja, sjeverno od magistralnog puta Sarajevo - Zenica. Bilješevo je udaljeno 10 km vazdušne linije od Zenice i 7 km od Kaknja.[2]
Historija
Gradnja crkve započeta je 1906. i trajala je do 1908. Nije poznat projektant, niti postoji dokumentacija.
U njenoj blizini otvorena je srpska osnovna škola 1909. Izgradnja škole je izvedena u skladu sa austrougarskim propisima iz 1879, kojima je predviđena mogućnost postojanja privatnih i konfesionalnih osnovnih škola, pored državnih. Njihov broj 1906. znosio je 70, a 1910. Popeo se na 115.
Tokom Drugog svjetskog rata, crkva je oštećena, a nakon II svjetskog rata, izvršena je opravka crkve i zgrade škole, koja je do 1954. nastavila sa radom, kada je pretvorena u parohijski dom. Godine 1949. izvršeni su radovi unutrašnjeg uređenja, a 1982. izvršeni su opsežniji konzervatorsko - restauratorski radovi.
Crkva i parohijski dom su zapaljeni 1992, a groblje oskrnavljeno. Rekonstrukcija Crkve izvršena je 2003.
Na ovom lokalitetu nalazila se nekropola sa 25 stećaka, koji su upotrijebljeni za gradnju crkve. Velika šteta nanesena je time što je nekropola uništena, jer se radilo o grobovima u tri reda.
Opis
Po arhitektonskoj koncepciji spada u jednobrodne bazilike sa zvonikom na zapadnoj strani, zidana lomljenim kamenom, sa polukružno završenim svetištem na istočnoj strani i horom na zapadnoj strani. Crkva ima pravougaonu osnovu dimenzija 15,95m x 9,30m. i istureni zvonik dimenzija 3,15 m x 2,14 m, visine 13,50m.
Svi nadgrobnici su izrađeni od lokalnog kamena u obliku krstača na čijim završecima je jabuka. Na nekima se kao ukras javlja rozeta (spirala) ili krst.
Crkva se nalazi u dobrom konstruktivnom i svakom drugom stanju, nakon rekonstrukcije iz 2003 i redovno se održava. Nekadašnja srpska škola je devaastirana, i preostali su samo goli nosivi zidovi i ostaci krova. Pravoslavno groblje je aktivno i prilično dobro održavano. Dva stećka su utonula u zemlju.
Literatura
- Dr. Đoko Slijepčević, Historija Srpske pravoslavne crkve, II knjiga, Od početka XIX vijeka do kraja Drugog svjetskog rata, Munhen, 1966. (korištene usluge biblioteke Bošnjačkog instituta, fondacija Adila Zulfikarpašića-Sarajevo), 1966.
- Velibor Džomić, Ustaški zločini nad srbskim sveštenicima, izdavač Svetigora, 1995.
- Mitar Papić. Istorija srpskih škola u Bosni i Hercegovini. Sarajevo: Veselin Masleša, 1978, str. 140.
- Šefik Bešlagić, Stećci centralne Bosne. Sarajevo: Zavod za zaštitu spomenika Bosne i Hercegovine, 1967, str. 46.
Reference
Vanjski linkovi
|
---|
Eparhijski arhijerej |
---|
Episkopi |
- Hristofor (13. vijek)
- Joanikije (prije 1292)
- Metodije (kraj 13. vijeka)
- Nikola I (1284–1292)
- Jovan I (13. vijek)
- Spiridon (između 1286 i 1292)
- Isaija I (1281–1291)
- Jovan II (poslije 1286)
- Jovan III (poslije 1286)
- Isaija II (kraj 13. vijeka)
- Gavrilo (13. vijek)
- Jovan IV (1301–1317)
- Nikolaj II (početak 14. vijeka)
- Nikolaj III (prije 1328 – oko 1330)
|
---|
Mitropoliti | |
---|
Administratori | |
---|
|
|
Arhijerejsko namjesništvo sarajevsko |
---|
|
|
Arhijerejsko namjesništvo travničko-zeničko |
---|
|
|
Arhijerejsko namjesništvo goraždansko-višegradsko |
---|
|
|
Arhijerejsko namjesništvo fočansko |
---|
|
|