Centimorgan (skraćeno cM) ili mapna jedinica – u genetici – je jedinica mjere genetičkog vezanja među posmatranim genima. Tumači (definira) se kao udaljenost između hromosomskih mjesta (zvanih genski lokusi ili markeri) za koje se očekuje prosječni broj međusobnih hromosomskih crossing-overa u jednoj generaciji u iznosu od 0,1, odnosno 1%. Često se koristi za donošenje zaključaka o udaljenost lokusa duž hromosoma, pri čemu treba znati da to nije prava fizička udaljenost između njih.^[1]

Broj baznih parova na koje se odnosi mijenjanje širom genoma (različita područja hromosoma imaju različite sklonosti prema crossing-overu), što također zavisi od toga gdje se u mejozi javlja crossing-over, odnosno da li je to u oogenezi (nastanak ženske spolne ćelije) ili spermatogenezi (nastanka muških gameta).^[2][3]

Kod čovjeka, jedan centimorgan u prosjeku približno je jednak je 1,000.000 baznih parova.^[4][5][6] Odnos je samo gruba procjena fizičke udaljenosti na hromosomu, a centimorgan odstupa od mjesta do mjesta u genomu, a također odstupa između muškaraca i žena zavisno od rekombinacije tokom nastanka gameta. Međutim, kod žena je znatno češći nego u muškaraca. Morton et al. izračunali su da je ženski genom dug 4.782 centimorgana, dok je muški dug samo 2.809 centimorgana.^[7] Plasmodium falciparum ima prosječnu rekombinacijsku distancu od ~15 kb po centimorganu: markeri koji su odvojeni za 15 kb DNK (15.000 nukleotida) imaju očekivanu stopu hromosomskih rekombinacija od oko 0,1 po generaciji. Treba imati na umu i nesintetske gene (geni na različitim prirodnim hromosomima) koji su nasljedno nepovezani, a centimorganske udaljenosti između njih nemaju nikakvog značenja.

Zbog toga što se genetička rekombinacija između dva markera otkriva samo ako postoji neparan broj hromosomskih "crossing-overa" između dva markera, udaljenost i centimorgani ne odgovaraju sasvim vjerovatnoći genetske rekombinacije. Pod pretpostavkom funkcije Haldanove mape, gdje je broj hromosomskih "crossing-overa" u skladu sa Poisonovom distribucijom,^[8] genetska distanca u d centimorganima vodit će ka neparnom broju hromosomskih "crossing-overa", a time i otkriti genetske rekombinacije, uz vjerovatnoću:

${\displaystyle \Pr[{\text{recombination}}|{\text{linkage of }}d{\text{ cM}}]=\sum _{k=0}^{\infty }\Pr[2k+1{\text{ crossovers}}|{\text{linkage of }}d{\text{ cM}}]}$

${\displaystyle {}=\sum _{k=0}^{\infty }e^{-d/100}{\frac {(d/100)^{2\,k+1}}{(2\,k+1)!}}=e^{-d/100}\sinh(d/100)={\frac {1-e^{-2d/100}}{2}}\,,}$,

gdje;

• sinh = hiperbolična sinusna funkcija. Vjerovatnoća rekombinacija je približna
• d/100 = za male veličine d i približava se ka 50%, kako se d približava beskonačnosti.

Formula se može obrnuti, tako da je udaljenost u centimorganima kao funkcija vjerovatnoće rekombinacije:

${\displaystyle d=50\ln \left({\frac {1}{1-2\Pr[{\text{recombination}}]}}\right)\,.}$

Centimorgan je dobio ime u čast genetičara Thomasa Hunta Morgana od njegovog studenta Alfreda Henryja Sturtevanta. Osnovna jedinica učestalosti rekombinacija: morgan koji sadrži 100 centimorgana, ali se danas rijetko koristi.

• Genetička mapa
• Vezani geni

• Su X; Ferdig, MT; Huang, Y; Huynh, CQ; Liu, A; You, J; Wootton, JC; Wellems, TE (novembar 1999). "A genetic map and recombination parameters of the human malaria parasite Plasmodium falciparum". Science. 286 (5443): 1351–3. doi:10.1126/science.286.5443.1351. PMID 10558988.

Commons ima datoteke na temu: Centimorgan