Аперацыя «Паўабаронца II»
Асноўны канфлікт: Вайна ў В’етнаме
В’етнамскія вайскоўцы і савецкія ваенныя спецыялісты аглядаюць абломкі збітага B-52 у ваколіцах Ханоя, 23 снежня 1972 года.
Дата	з 18 па 29 снежня 1972
Месца	Паўночны В’етнам
Вынік	тактычна нявырашаны стратэгічная перамога Паўночнага В’етнама
Праціўнікі
ЗША Рэспубліка В’етнам Паўночны В’етнам СССР
Камандуючыя
Джон Раян, Джон Фогт, Джон Мэер Фунг Тхе Тай, Ле Ван Тры
Сілы бакоў
207 B-52 і 2000 тактычных самалётаў 14 батарэй С-75 і больш за 100 самалётаў МіГ-17 і МіГ-21
Страты
43 забітых, 49 палонных, ад 26 (амерыканскія даныя) да 81 (савецкія і в’етнамскія даныя) самалётаў невядомая колькасць забітых, ад 3 (савецкія і в’етнамскія дадзеныя) да 6 (амерыканскія даныя) самалётаў
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Аперацыя «Паўабаронца II» (англ.: Linebacker, Лайнбэкер, таксама калядныя бамбардзіроўкі) — стратэгічныя бамбардзіроўкі ваенных аб’ектаў і інфраструктуры Паўночнага В’етнама авіяцыяй ЗША з 18 па 29 снежня 1972 года. Аперацыя праводзілася па загадзе прэзідэнта ЗША Рычарда Ніксана.

13 снежня 1972 года дэлегацыя Паўночнага В’етнама пакінула Парыж, дзе праводзіліся мірныя перамовы, з прычыны таго што паўднёвав’етнамскі прэзідэнт Нгуен Ван Цхьеу прымусіў амерыканскую дэлегацыю вылучыць відавочна непрымальныя для паўночнав’етнамскага боку прапановы, ужо пасля таго як у кастрычніку былі дасягнуты дамоўленасці аб умовах і ці ледзь не пра канкрэтную дату перамір’я. Для таго, каб прымусіць Паўночны В’етнам вярнуцца назад да перамоваў і было вырашана нанесці масіраваныя бомбавыя ўдары па Ханою і Хайфону.

Мэтамі авіяналётаў былі ўсе ваенныя, а таксама і іншыя стратэгічна важныя аб’екты (чыгуначныя вузлы, масты, аўтадарогі, электрастанцыі і металургічныя прадпрыемствы) ля Ханоя і Хайфона. У аперацыі ўдзельнічалі бамбардзіроўшчыкі Boeing B-52 Stratofortress, якія дзейнічалі з авіябазаў Утапаа (Тайланд) і Андэрсан (востраў Гуам).

Аперацыя пачалася вечарам 18 снежня 1972 года, адначасовым ударам па асноўных аэрадромах базавання авіяцыі паўночнав’етнамскай арміі. У далейшым асноўныя намаганні ВПС ЗША былі сканцэнтраваны на разбурэнні важных прамысловых аб’ектаў, размешчаных у раёне сталіцы ДРВ — г. Ханой, галоўнага марскога порта Хайфон і асноўнага індустрыяльнага раёна Тхайнгуен.

B-52 дзейнічалі са сярэдніх вышынь з вялікай колькасцю знішчальнікаў, самалётаў агнявога і радыёэлектроннага падаўлення СПА, а таксама бартавымі сродкамі радыёэлектроннай барацьбы (РЭБ). Усяго за час аперацыі B-52 зрабілі каля 720 вылетаў, уразіўшы ўсе з дзясяткаў запланаваных мэтаў, уключаючы і пераважную большасць установак СПА. Агульны працэнт паспяховых вылетаў склаў больш за 98 %.

Першы ўдар па Ханою быў нанесены 19 снежня ў 4 гадзіны раніцы. Аперацыя праводзілася метадам так званых «дывановых бамбардзіровак». 25 тон бомбаў параўноўвалі з зямлёй усё на плошчы роўнай 30 футбольным палям. Агульны танаж скінутых бомбаў набліжаўся да 20 000 тон, што адпавядае трацілавым эквіваленце атамнай бомбы, скінутай на Хірасіму.

22 снежня ланцужок бомбаў, скінутых з аднаго з B-52, уразіў шпіталь Bach Mai, размешчаны за кіламетр ад аднайменнага аэрадрома. Пацыенты шпіталя былі эвакуіраваны, але 28 лекараў, медсясцёр і фармацэўтаў загінулі пад амерыканскімі бомбамі. Гэты эпізод шырока асвятляўся актывістамі антываеннага руху ў ЗША^[1].

Паводле афіцыйнай амерыканскай інфармацыі страты амерыканскай авіяцыі склалі 15 B-52 (усяго падчас вайны па амерыканскіх даных было страчана 31 B-52, з іх 14 небаявыя страты, гл. Страты самалётаў у В’етнамскай вайне), якія былі збіты сродкамі СПА Паўночнага В’етнама, у асноўным, ЗРК савецкай вытворчасці С-75.

Па даных савецкага боку, толькі падчас аперацыі Linebacker II страчаны былі 34 B-52^[2].

Страты B-52 склалі: па амерыканскіх даных — 8 % ад агульнай колькасці самалётаў, па савецкіх даных — 18 %.

Акрамя таго, было збіты 11 самалётаў іншых тыпаў.

У той жа час, паводле паўночнав’етнамскім даных, колькасць разбурэнняў, а таксама ахвяр сярод мірнага насельніцтва апынулася нечакана невялікай для такога метаду бамбакідання. У Ханоі загінула 1318 чалавек, у Хайфоне — 306 (для параўнання, падчас бамбардзіроўкі амерыканскай авіяцыяй Токіё ў сакавіку 1945 года, ад пажараў загінула не менш за 80 тысяч чалавек).

Страты Паўночнага В’етнама склалі 1624 грамадзянскіх асоб, страты ваенных невядомы. Страчана 3 самалёты МіГ-21.

29 снежня аперацыя Linebacker II была спынена. Падчас правядзення аперацыі для бамбардзіроўкі Паўночнага В’етнама было здзейснена ў агульнай складанасці 741 самалёта-вылетаў B-52; 729 з іх ўвянчаліся поспехам. B-52 скінулі ў агульнай складанасці 15237 тон боепрыпасаў на 18 прамысловых і 14 ваенных мэтаў (уключаючы восем аб’ектаў SAM), тактычная авіяцыя скінула яшчэ 5000 тон бомбаў.

У пачатку студзеня 1973 года мірныя перамовы аднавіліся і ўжо 27 студзеня 1973 года было падпісана Парыжскае мірнае пагадненне. Згодна з ім, амерыканскія войскі цалкам пакідалі Паўднёвы В’етнам і дэмантавалі ўсе свае вайсковыя базы. Выконваючы падпісанае пагадненне, 29 сакавіка таго ж года ЗША завяршылі вывад сваіх войскаў з Паўднёвага В’етнама, а 1 красавіка Паўночны В’етнам завяршыў працэдуру рэпатрыяцыі амерыканскіх ваеннапалонных.

Аперацыя прадэманстравала, што нават адносна шчыльная СПА, якая была заснавана на сістэмах С-75 і ўключала каля 30—40 дывізіёна, не можа спыніць вельмі масіраваны (калі ў агульнай складанасці на кожны ракетны комплекс прыходзілася па 6 атакавалых самалётаў), налёт стратэгічных бамбардзіроўшчыкаў, нават калі тыя лятуць па вядомых маршрутах і над вельмі абмежаванай тэрыторыяй^[3]. Аднак амерыканцы панеслі вялікія страты, і Паўночны В’етнам не страціў баяздольнасці.

Пілот ВМС ЗША Уільям Лорэнс, які знаходзіўся ў в’етнамскім палоне, успамінаў, які эфект зрабілі «калядныя бамбардзіроўкі» на в’етнамцаў і амерыканскіх ваеннапалонных^[4]:

Але вось з-за чаго надзеі нашы рэальна ўзраслі, дык гэта калі B-52 прыляцелі і нанеслі бомбавы ўдар па Ханою. Каляды 72-га. Менавіта тады мы зразумелі, што паўночныя в’етнамцы сталі ставіцца да ўсяго зусім па-іншаму. Мы заўважалі гэта ў паводзінах ахоўнікаў, афіцыйных асоб, якія наведвалі лагер. Тыя бамбардзіроўкі з B-52... яны змяніліся, нахабная самаўпэўненасць змянілася жаданнем скончыць з вайной. Мне гэта было відаць. Яны стаміліся ваяваць. Пасля столькіх гадоў ахвяр і пазбаўленняў, вайну прынеслі ўжо ў самае сэрца краіны. Думаю, менавіта тады мы пачалі гаварыць сабе: 'Зараз усё — справа часу'.

У той жа самы час амерыканская газета «The Washington Post» назвала аперацыю «Linebacker II» адным з самых дзікіх і бессэнсоўных актаў вайны, з усіх тых, якія былі арганізаваны суверэннымі нацыямі^[5].

• СА-75М в операции Лайтбекер-2 // Воздушно-космическая оборона : журнал. — 2015. — Май (№ 05). — С. 90—98.
• John Morocco. Rain of Fire: Air War, 1969—1973. — Boston Publishing Company, 1985. — ISBN 9780939526147.