Мірны даговор паміж Злучанымі Штатамі Амерыкі і Аўстрыяй (англ.: Treaty of Peace between Austria and the United States of America) быў падпісаны ў Вене 24 жніўня 1921 года па выніках Першай сусветнай вайны. Неабходнасць падпісання сепаратнага міру была ў тым, што амерыканскі Сенат адмовіўся ратыфікаваць шматбаковы Сен-Жэрменскі мірны дагавор, падпісаны паміж краінамі Антанты і новастворанай рэспублікай Аўстрыя (як адной з правапераемнікаў Аўстра-Венгрыі, якая атрымала паражэнне ў вайне ў складзе альянсу «Чацвяртнога саюза»).
Гісторыя падпісання
6 красавіка 1917 года ЗША далучыліся да Антанты ў барацьбе супраць Германскай імперыі ў якасці «асацыяванай сілы» у межах Першай сусветнай вайны.
4 снежня, выступаючы перад Кангрэсам, прэзідэнт ЗША Вудра Вільсан настойваў на прыняцці Рэзалюцыі, якая дазваляе яго краіне абвясціць вайну Аўстра-Венгрыі, якая, паводле яго слоў, з’яўлялася «васалам нямецкага ўрада»[1]. 7 снежня Сумесная рэзалюцыя 169 была практычна аднагалосна прынятая Кангрэсам; у той самы дзень падпісаў яе, прэзідэнт абвясціў вайну імперыі Габсбургаў[2].
17 кастрычніка 1918 года Венгрыя скасавала унію з Аўстрыяй, паклаўшы тым самым пачатак распаду імперыі, які юрыдычна быў аформлены Сен-Жэрменскім і Трыянонскім дагаворамі. Нягледзячы на тое, што абодва гэтыя дагаворы амерыканскімі прадстаўнікамі на Парыжскай мірнай канферэнцыі былі падпісаны, Сенат адмовіўся ратыфікаваць іх з-за нежадання ЗША звязваць сябе ўдзелам у Лізе Нацый.
У выніку ўрад Злучаных Штатаў і Аўстрыі пачалі перамовы аб заключэнні сепаратнага мірнага дагавора, не звязанага з новастворанай міжнароднай арганізацыяй. 24 жніўня 1921 года пагадненне было падпісана ў Вене, пасля чаго 8 кастрычніка яго ратыфікаваў аўстрыйскі бок, 18 кастрычніка — Сенат ЗША, 21 кастрычніка — амерыканскі прэзідэнт. 8 лістапада 1921 года ў Вене адбыўся абмен ратыфікацыйнымі граматамі, які пацвердзіў, што мірны дагавор набыў моц[3].
Умовы дагавора
Артыкул 1 Дагавора абвяшчае, што аўстрыйскі ўрад дае ўраду ЗША ўсе правы і прывілегіі, якія былі прадастаўлены іншым краінам-супольнікам, якія падпісалі Сен-Жэрменскі дагавор. У артыкуле 2 Дагавора ўдакладняецца, якія пункты Сен-Жэрменскага дагавора будуць ужытыя да Злучаных Штатаў. Згодна з артыкулам 3 прадугледжваецца абмен ратыфікацыйнымі граматамі[3].
Наступствы
Мірны дагавор заклаў асновы амерыкана-аўстрыйскіх адносін у абыход строгага кантролю з боку Лігі Нацый. Як вынік, ЗША часткова садзейнічалі ўраду Першай Аўстрыйскай Рэспублікі ў палягчэнні цяжару ваенных рэпарацый у адпаведнасці з Сен-Жэрменскім дагаворам.
26 лістапада 1924 года ў Вашынгтоне была дадаткова створана сумесная амерыкана-аўстра-венгерская камісія для вызначэння велічыні рэпарацый, якія павінны быць выплачаныя амерыканцам з боку аўстрыйскага і венгерскага ўрадаў[4].
Гл. таксама
Крыніцы