Найміты ў Сьера-Леонэ — замежнікі, якія ўдзельнічалі ў грамадзянскай вайне ў Сьера-Леонэ на баку ўрада альбо паўстанцаў. Былі прадстаўлены як супрацоўнікамі ПВК, так і тымі, хто наймаўся непасрэдна да фракцый канфлікту.
Група Макензі
У канцы студзені 1995 года ў краіну прыбыла вялікая група наёмных інструктараў, у складзе 60 гуркхаў(руск.) (бел. і невядомай колькасці ўраджэнцаў заходніх краін. Кантынгент узначальваў амерыканец Роберт Макензі. Справа ў тым, што прэзідэнт Валянцін Страсер(руск.) (бел. пачаў арганізоўваць спецфарміраванні для процідзеяння налётам паўстанцаў. Яго памочнік маёр Таравалі звярнуўся да арганізацыі GSG (Gurkha Security Guards Limited), якая падала ўладам вопытных наймітаў. У сферу дзейнасці замежнікаў увайшла місія па падрыхтоўцы падраздзялення спецназа ў 160 чалавек. Прынамсі двойчы кантынгент уступаў у прамое ўзброенае сутыкненне з апазіцыяй. У ліку такіх выпадкаў[1][2]:
Бой 17 лютага, калі Макензі ўзначаліў транспартную калону з іх базы да бліжэйшага гарнізона. Па дарозе байцы трапілі ў засаду групоўкі АРФ. Камандзір вывеў з-пад агню праціўніка гуркхаў і спецназаўцаў, ударыўшы з флангаў. Баевікі адступілі.
Бой 23 лютага. У той дзень замежнікі і ўрадавы спецназ атакавалі пазіцыі АРФ. Была пастаўлена задача захапіць апорны пункт апазіцыйных фарміраванняў у Малал-Хілс. Аднак аперацыя пайшла не па плане, з прычыны недастатковай падрыхтоўкі афрыканцаў. Двое байцоў былі забіты на месцы. У ходзе перастрэлкі Макензі быў цяжка паранены і памёр на раніцу наступнага дня.
Праз некаторы час у Сьера-Леонэ прыехаў Эл Дж. Вентэр. Ён хацеў забраць труп загінулага амерыканца на радзіму. Замест гэтага з групай паўднёваафрыканскіх наймітаў, у большасці сваёй ветэранаў падраздзяленняў камандас, Вентэр выпадкова апынуўся ўцягнутым у канфлікт, так і не забраўшы цела Макензі[3].
Executive Outcomes
У сакавіку 1995 года паўднёваафрыканская ПВК «Executive Outcomes» падтрымала ўрадавыя сілы, аднавіўшы кантроль Фрытаўна над алмазнымі руднікамі і навязаўшы баевікам мірнае пагадненне[4]. Супрацоўнікі арганізацыі дзейнічалі тут да падзення сталіцы ў 1999 годзе[5]. Варта адзначыць, што ў Сьера-Леонэ ПВК размяшчала невялікім паркам бранятэхнікі і авіяцыі, у ліку БМП-2 (1 адз.), Т-72 (1 адз.), верталётаў Мі-24 (1 адз.) і Мі-8 (2 адз.)[6][7]. Яны былі набыты на сусветным зброевым рынку з арсеналаў краін Афрыкі і Усходняй Еўропы[8].
На 1999 год ва ўрадавых войсках Сьера-Леонэ змагаліся ад 200[9] да каля паўтары тысячы[10] наймітаў з постсавецкай прасторы. На баку іх праціўнікаў з АРФ ваявалі некалькі сотняў адстаўных афіцэраў украінскай арміі. Зрэшты, былыя ўкраінскія вайскоўцы дзейнічалі ваенспецамі і ва ўрадавых баявых злучэннях[9].
У лагеры ўладаў мелася расійска-ўкраінска-паўднёваафрыканская верталётная эскадрылля Мі-24. Штомесячны аклад для пілотаў у ёй, па інфармацыі газеты «Собеседник» ад былога маёра-верталётчыка з Валгаграда Віктара Макеева, які служыў там у 1995—1999 гг., складаў 4500 долараў. Камандзірам падраздзялення з’яўляўся адстаўны палкоўнік арміі ПАР(руск.) (бел. Карл Альбертс. З ім быў асабіста знаёмы вядомы французскі ваенны авантурыст Боб Дэнар. Першай аперацыяй наймітаў стаў захоп горада Бо(руск.) (бел., цэнтры алмазнай здабычы. Узімку 1995—1996 гадоў дзякуючы дзейнасці верталётчыкаў атрымалася паспяхова загнаць мяцежнікаў у джунглі[9].
Прынамсі трое ўкраінцаў з боку апазіцыі былі забіты[9]. У маі 1997 года падчас чарговага армейскага паўстання ў закладнікі трапілі чатыры верталётчыкі: тры беларуса і адзін расіянін[11][12]. Яны працавалі ў інтарэсах афіцыйнага Фрытаўна.
Стаўленне
Кіраўнік місіі Чырвонага Крыжа ў Фрытаўне Прыма Карвара ў асабістай гутарцы з Элам Вентэрам, абмяркоўваючы магчымасць вывазу цела Макензі, сказаў: «[…] паводле міжнароднага права, найміты як такія не валодаюць ніякім статусам. Нават тое, што я абмяркоўваю з вамі справу Макензі, супярэчыць нашым асноватворным прынцыпам. Мы супраць прысутнасці наймітаў у Сьера-Леонэ». Вентэр спытаў: «Нават нягледзячы на тое, што гэтая краіна коціцца да анархіі такога кшталту, якая запанавала ў Ліберыі?» Карвара адказаў: «Найміты непрымальны для нас ні пры якіх абставінах. І апошні аргумент. Усякага, хто паспрабуе хоць бы высветліць што-небудзь пра гэтых наймітаў, паўстанцы пачнуць пераследваць і заб’юць»[3].
Віктар Макееў успамінаў, што супрацоўнікі Чырвонага Крыжа нават перашкаджалі замежным баевікам у гуманітарных місіях, адмаўляючыся карыстацца іх паслугамі ў аперацыях па дапамозе грамадзянскаму насельніцтву. Таму члены наёмнай эскадрыллі самі «за кошт алмазаздабываючых кампаній закуплялі рыс і дастаўлялі на верталётах у вызваленыя раёны»[13].