Ландвойт

Ландвойт, таксама лантвойт, лентвойт[1], лянтвойт[2] ад (польск.: Landwójt, ням.: Landvogt, лац.: viceadvocatus) - тэўтонскі камандор ў краіне, шэрыф у сярэднявечнай Англіі. У перыяд з XIII ст. па XVI ст. ў Польшчы - першапачаткова княжы ўраднік, які мае шырокія паўнамоцтвы ў створанай судовай і адміністрацыйнай адзінцы званае лац.: districtus на аснове нямецкага права "Weichbildzie", у выбарах муніцыпальнага служачага, які з'яўляецца намеснікам для войта ці старасты, пад прывілеем горада (ў адпаведнасці Магдэбургскага права).

Ландвойт ажыццяўляе ўладу над усімі паселішчамі (польск.: osada) у краі (districtus), размешчаныя ў гэты закон пры выкананні сваіх функцый паліцыі і адміністрацыі. Да кампетэнцыі ландвойта было таксама старшыняванне "судом ленскім" (саслоўным), у вёсках належаўшых горада. Гэтыя суды кіравалі ў справах войтаў і солтысаў (мэраў). Склад такога суда - акрамя ландвойта, складалася з шасці прысяжных лавнічых, роўныя судоваму рангу. Якія -

  1. непрафесіянальны члены суда, які яўляюцца сацыяльным аспектам справядлівасці;
  2. у Вялікім княстве Літоўскім гэта старэйшы ў маёнтку начальнік над войтамі, дзесятнікамі і інш.[3];
  3. які меў спадчыннае права на войтаўства[4];
  4. члены праўлення горада або муніцыпалітэта ў старой Польшчы.

Паколькі муніцыпальныя выбары былі адной з кропак канфлікту ва ўзаемаадносінах паміж гарадскім мясцовым самакіраваннем і старастам. Карольеўская ўлада ў сярэдзіне XVI ст. наказала старостам выбраць ландвойта сярод мешчан выбраных ў гміне, як раней (чым ён можа быць пастаўленая пад сумнеў).

У пачатку XVII ст. каралеўскія камісары зноў вызначалі паўнамоцтва стараст па муніцыпальным адборам у ландвойты. Ён маў прызначаць на гэты раз ландвойта з чатырох кандыдатаў, вылучаных мешчан. Упраўленне ландвойта знікла ў Польшчы ў трыццатых гадах XVIII стагоддзя, яго месца дзейнічаць ад імя старосты замяніць маркграф (burgrabia) замка.

У Аўстрыйскай імперыі ландвойт высокапастаўлены паліцэйскі чыноўнік (суддзя земскі), каб несці адказнасць за стан парадку ў горадзе і ваколіцах горада. Ён меў ў дапамозе некалькіх вартаўнікоў начных і земскіх.

Гл. таксама

Зноскі

  1. ↑ Варыянты напісання ў адпаведнасці з «Беларуская Энцыклапедыя» (ў 18 тамах), Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш., выд. "БелЭн", г. Мінск, 1999 г. ISBN 985-11-0155-9. т.9 (Кулібін—Малаіта) С.119.
  2. ↑ Литовская Метрика, изд. "Русская историческая библиотека", 1903 г. том 20 (руск.)
  3. ↑ стр.611 том 25 "Акты издаваемые Виленскою (археографическою) комиссией для разбора древних актов (инвентари и разграничительные акты)", тип. А. Г. Сыркина, г. Вильна, 1898 г.; (руск.)
  4. ↑ стар. 530 том 17 "Акты Виленской Археографической Комиссии", г. Вильна, 1890 г. (руск.)

Літаратура

  • «Акты издаваемые Виленскою Археографическою Комиссиею для разбора Древних Актов», г. Вильна, 1865—1915 гг., том I—XXXIX;
  • Zajda Aleksander, "Nazwy urzędników staropolskich (do roku 1600)", 1970 r., str. 43.