Вісяты (возера)

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Вісяты.
Вісяты
Морфаметрыя
Вышыня над узроўнем мора 144,0[1] м
Даўжыня 1,4 км
Шырыня 0,9 км
Плошча 1,05 км²
Аб’ём 0,0044 км³
Даўжыня берагавой лініі 4,1 км
Найбольшая глыбіня 14,5 м
Басейн
Плошча вадазбору 16,2 км²
Размяшчэнне
Краіна  Беларусь
Рэгіён Віцебская вобласць
Вісяты (Беларусь)
Вісяты
Вісяты
Вісяты (Віцебская вобласць)
Вісяты
Вісяты
Map

Вісяты — возера на мяжы Мёрскага і Браслаўскага раёнаў Віцебскай вобласці Беларусі. У басейне ракі Вята, за 18 км у напрамку на паўднёвы захад ад горада Мёры, каля вёскі Вісяты.

Назва

Назва Вісяты балцкага паходжання.

Паводле формы найбліжэйшы аналаг — назва літоўскай ракі Visinčià (на ўсход ад літоўскага Шальчынінкая), на якую паўплывала паланізаваная форма Wisińcza[2].

Больш аўтэнтычны варыянт корня ў літоўскіх гідронімах Viešinta, Viešintas. Таго ж паходжання і назва ракі Вясеча (рус. Весеча) на захадзе ад вытокаў дзвінскай ракі Таропы[3]. Той жа корань у літоўскіх Vieša, Viešmuo, у латышскім Viesīte.

Звязана з літоўскім viešmuo «ручай»[4]. Далей да індаеўрапейскага кораня *ṷeis- / ṷis- «цячы», ад якога таксама рачныя назвы Віхолка, Вісла, Віхра[5][6].

Адпачатная балцкая форма назвы возера Вісяты аднаўляецца як *Veisintas[7]. Літоўскім моўным варыянтам было б *Veišintas (які даў засведчаныя Viešinta, Viešintas), але на Паазер’і паабапал Дзвіны (як справа, так і злева) засведчаны пераход š > s, як і ў назве Асвея. Гэта лічыцца следам балцкіх гаворак тыпу селійскіх[8].

Корань пашыраны балцкім гідранімічным пашыральнікам -nt-, як і ў назве ракі *Sirinčia (> Страча), возера Дрывяты (< *Druvintas), таксама ў балцкіх гідронімах тыпу Gamanta, Laukantė, Ušantė[9].

Паблізу Вісятаў — вёска Пушалаты, ад літоўскага pušalotas «сасоннік» (< pušis «сасна»).

Апісанне

Плошча паверхні возера 1,05 км². Даўжыня 1,4 км, найбольшая шырыня 0,9 км. Найбольшая глыбіня 14,5 м, сярэдняя — 4,2 м. Даўжыня берагавой лініі 4,1 км. Аб’ём вады 4,4 млн м³. Плошча вадазбору 16,2 км².
Катлавіна возера выцягнутая ў напрамку з паўночнага захаду на паўднёвы ўсход. Схілы катлавіны ўзвышаныя, месцамі стромкія, пераважна пад хмызняком. Берагавая лінія звілістая. У паўночна-заходняй частцы возера востраў плошчай 0,2 га. Дно да глыбіні 2 м пясчанае або глеістае, глыбей выслана сапрапелем. Злучана каналам з возерам Укля.

У возеры водзяцца лешч, шчупак звычайны, гусцяра, плотка, краснапёрка, лінь, акунь, джгір і іншыя рыбы.

Крыніцы

  1. ↑ Ліст карты N-35-19. Выданне 1984 г. Стан мясцовасці на 1982 г. (руск.)
  2. ↑ P. Skardžius. Rinktiniai raštai. T. 4. Vilnius, 1998. C. 910—911.
  3. ↑ Р. А. Агеева. Гидронимия Русского Северо-Запада как источник культурно-исторической информации. Москва, 2004. С. 188.
  4. ↑ A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. — Vilnius, 1981. — С. 378—379.
  5. ↑ J. Pokorny. Indogermanisches etymologisches Wörterbuch. Bern / München 1959 / 1969. C. 1134.
  6. ↑ H. Krahe. Unsere ältesten Flussnamen. Wiesbaden, 1964. C. 50—51.
  7. ↑ K. Būga. Rinktiniai raštai. T. 3. Vilnius, 1961. С. 546.
  8. ↑ P. Skardžius. Rinktiniai raštai. T. 4. Vilnius, 1998. C. 910.
  9. ↑ P. Skardžius. Rinktiniai raštai. T. 4. Vilnius, 1998. C. 879—944.

Літаратура

Спасылкі