Xuegu de mesa ye la clasificación que se da a los xuegos que consten d'un tableru y fiches de distintes formes y colores, lo qu'obliga a que s'entame sobre una superficie plana, xeneralmente una mesa, d'ende'l so nome. Según les regles, que son distintes pa cada xuegu, pueden participar nellos una o más persones.

Mientres unos xuegos riquen de los participantes l'usu del razonamientu tácticu o estratéxicu, coordinación, maña manual, memoria, capacidá deductiva, o otres habilidaes, otros xuegos a cencielles tán basaos nel puru azar.^[1]

Pola so naturaleza, los xuegos de mesa nun traen polo xeneral actividá física, anque esisten dalgunos qu'impliquen llevantase de la mesa y realizar actividaes fora d'ésta.

Los xacimientos de Başur Höyük, cerca de la ciudá turca de Siirt, apurrieron pieces d'un xuegu de mesa con cerca de 5000 años d'antigüedá.^[2]

Los xuegos de mesa arrexuntar xeneralmente en categoríes, según carauterístiques especiales que los estremen. De siguío amuésense dalgunes d'elles.

Son xuegos nos que s'usen dados o equivalentes a ellos, tales como'l Tauli, el parchís, el parqués, el Ludo, el Backgammon, culiebres y escaleres ente otros.

Son xuegos nos que s'usen fiches marcaes, como'l dominó o'l mahjong. Tamién pueden xunise en dellos casos más de trés xugadores, pero regularmente xueguen dos.

Ente ellos tán los xuegos de cartes tradicionales, bien sían con baraxa francesa o española; o xuegos de cartes como'l Hanafuda que ye tradicional en Xapón. Una variante moderno y comercial de los xuegos de cartes son los xuegos de cartes coleicionables, como Magic: l'alcuentru o Yu-Gi-Oh!.

Ver tamién Categoría:Xuegos de cartes, Categoría:Xuegos de cartes coleicionables.

Fueron creaos a mediaos de la década de los 70. Son xuegos nos que s'interpreta'l papel d'otra persona y onde, polo xeneral, poner a los xugadores en situaciones específiques que-yos dexen superar pruebes hasta llegar a una cierta meta. El primer xuegu de rol en ser comercializáu foi Dungeons & Dragons (1974), qu'a lo llargo de les sos socesives ediciones foise modificando, sobremanera nos sos primeros años cuando acabó per dexar al usu de tableru como una opción prescindible del xuegu. Efeutivamente, la carauterística propia de los xuegos de rol ye la interpretación de roles y non l'usu d'un tableru. Dungeons & Dragons ye un xuegu de rol del xéneru llamáu fantasía heroica, pero en cuanto salió al mercáu, inspiró l'apaición d'otros xuegos de rol pertenecientes a munchos otros xéneros, como'l western, el xéneru de capa y espada, la ciencia ficción, el space opera, el terror gótico, el humor, l'espionaxe, la piratería, etc.

Son los xuegos que se xueguen sobre un tableru, como los xuegos de la familia del axedrez (l'axedrez occidental, el Xiangqi o «axedrez chinu», el Shōgi o «axedrez xaponés», el Janggi o «axedrez coreanu» o'l makruk, tamién llamáu «axedrez tailandés»), les dames, les dames chines, el go (xuegu oriental orixinariu de China), el Hnefatafl (familia de xuegos de mesa xermánicos), el Mancala (familia de xuegos de tableru fundamentalmente africanos y tamién asiáticos), el Surakarta.

Anque haya qu'estremalos claramente de los llamaos «xuegos de tableru» (vease más arriba), a estos xuegos tamién se-yos llama asina, pos na inmensa mayor parte de los casos utilicen un tableru pal desenvolvimientu de les sos partíes. En realidá'l mundu hispanofalante designar popularmente col anglicismu wargames, del que'l términu «xuegos de guerra» ye una traducción lliteral. Exemplos d'esta clase de xuegos son el Risk (o la so versión arxentina'l TEG), BattleTech, Wings of War, etc. Sobre'l tableru muévense fiches, figures troqueladas o inclusive miniatures que polo xeneral representen unidaes de combate (tropes), anque tamién hai xuegos de tableru d'esta categoría que representen individuos, como por casu BattleTech, nel que sobre cada caxellu atopa una figura que simboliza a un únicu mech (un robot xigante de combate), o conceutos astractos como influencia, en Twilight Struggle. L'oxetivu d'estos xuegos puede ser, por casu, el de conquistar una determinada zona del mapa o mundu o destruyir a un determináu xugador, anque na mayor parte de los casos los xuegos de guerra estremen los bandos participantes en dos, representando los bandos de batalles históriques y llevando el xuegu hasta la victoria d'una de les dos partes.

Son una subcategoría de los xuegos de guerra y d'aventura. La diferencia ye que la mayor parte de los xuegos de guerra utilicen un tableru sobre'l que les fiches o figures avancen por aciu caxellos, ente que la mayor parte de los xuegos de miniatures empleguen puramente miniatures asitiaes sobre maquetes que representen el relieve ya inclusive cursos d'agua, arquiteutura o vexetación. Les figures, al nun tar asitiaes sobre un tableru estremáu en caxellos, avancen por aciu distancies establecíes en centímetros. Los xuegos de miniatures más conocíos son los producíos pola editorial Games Workshop pal so universu Warhammer Fantasy: Warhammer Fantasy Battle,Warhammer 40.000, El Señor de los Aniellos, el xuegu de batalles estratéxiques y "El Hobbit, la batalla de los 5 exércitos".

Collecharon gran popularidá mientres el sieglu XX. Dellos exemplos d'estos xuegos son el Monopoly, la Oca, el Pictionary, el Trivial Pursuit, el Scrabble, el Scattergories, Los Colonos de Catán, Machiavelli, etc. Nesta categoría tamién s'atopen los llamaos xuegos de cuartones, qu'inclúin un tableru que representa una cuartón soterraña na que los xugadores tienen de dir avanzando y superando les dificultaes que se van atopando (vencer bisarmes y criatures maléficas, llograr ayalgues, etcétera). Exemplos típicos de xuegos de cuartones son el clásicu HeroQuest (anguaño yá descatalogado) o Descent, xuegu de cuartones actual del mesmu estilu que HeroQuest.

Hai un gran númberu de xuegos temáticos nuevos, por cuenta de la gran afición por esti tipu d'entretenimientu que provocó una puxanza del mercáu. Anque s'editó na década de 1950, un clásicu d'esti tipu de xuegos ye Diplomacy.

Los xuegos de mesa temáticos suelen estremase de la mesma en diverses categoríes dientro d'un ámbitu más especializáu:^[3]

• Xuegos d'escuela americana o (con tonu despreciatible) "Ameritrash", en referencia a los xuegos que provienen d'Estaos Xuníos, con unes carauterístiques y mecániques estremaes de los europeos. Polo xeneral tienen un mayor componente d'azar pero curien más la inmersión na trama y los componentes del xuegu. Dalgunos de los máximos esponentes del xéneru son títulos como'l "Pandemia" o'l "Twilight Struggle", anque esiste un mercáu bien nutríu.
• Eurogames o "muevecubos" (en contraposición tamién despreciatible a "ameritrash"). Embriven el factor azar y primen la estratexa, son xuegos sesudos qu'a cambéu xeneralmente desdexen el componente narrativu y n'ocasiones los componentes, incorporando meros "cubos" de madera en llugar de miniatures o otros pieces más ellaboraes. Clásicos d'esti xéneru son el yá citáu Catán o'l Carcassone.
• "Party Games". Son xuegos de mecániques muncho más sencielles y duración moderada, nos que'l númberu de xugadores suel ser eleváu. Tán destinaos a un públicu más xeneral que pretende introducise nel hobby o bien para velaes más gayoleres y ambientes festivos. Esisten munchos y de dinámiques bien diversos, como'l Bang!, o'l Jungle Speed.
• "Filler". Comparten colos anteriores la duración relativamente corta de la partida. Son xuegos pocu mestos qu'en definitiva suelen utilizase ente partida y partida de xuegos más ellaboraos o cuando se dispón de poco tiempu pa xugar. Podríamos dicir que tolos "Party Game" son "Fillers", pero non viceversa; yá que dalgunos a pesar de tener una duración curtia sí tienen regles más complexes que riquen de ciertu ambiente de concentración. Sicasí, la clasificación ye un tanto ambigua nesti aspeutu. Dalgunos d'ellos son, amás, especialmente indicaos pa xugar en familia (xuegos familiares), como'l Dixit.

Plantía:Globalizar Esisten ensame d'alcuentros y xornaes de xuegos de mesa. La mayoría d'ellos tán englobados xunto a otres actividaes lúdiques, como rol, Magic, Warhammer y otru tipu d'actividaes de la redolada lúdica.

De los alcuentros celebraos n'España, dalgunos de los más importantes son:

• Xornaes Solidaries Ludo Ergo Sum: eventu añal que se celebra dende 2008 na Comunidá de Madrid mientres la segunda quincena de setiembre. Recalda fondos pa la ONG Por un pasiquín más, que realiza proyeutos educativos y de desenvolvimientu n'El Salvador. www.proyectoludoergosum.com^[4] Entamaes nun principiu por Asociación Ars Ludica, Asociación Cofradería del Dragón, Asociación Místicos de Arkat, Asociación Ocaso del Mundu y Asociación Rolatividad. La última edición va ser entamada pola asociación Ludo Ergo Sum.

• Alcuentru Nacional de Xuegos de Mesa: celébrase añalmente dende 2005 en dalguna ciudá d'España, nun tener fecha fixa, pero per costume suel celebrase ente mediaos y finales d'avientu.

• Convivencies Lúdiques Nacionales: tamién celebraes n'España. Na Edición 2007, realizada en Alcalá de Henares, dióse-y un gran impulsu a los xuegos de mesa.

• Jornada Tierra de Naide: el so principal aliciente ye la comodidá, yá que ufierten agospiamientu d'alta calidá. Celebrar en Málaga.

• Ayudar Xugando: xornaes celebraes en Barcelona. Tienen como oxetivu recaldar donativos pa ufiertar un xuguete a los neños más desfavorecidos.^[5]

• FrikiGordo: toles Navidaes celebrar nel campus de la Universidá d'Alcalá de Henares.

• Ludomanía: celebraes en Torrejón de Ardoz.

• Festival Internacional de Xuegos de Córdoba

• Xornaes Mines Tirith: celebraes añalmente en Santander, Cantabria, tradicionalmente nos dos primeres selmanes d'avientu. Entamaes poles asociaciones xuveniles Ciudá Blanca y Túniques Arcanes.

• Xornaes Ex-Mundis: celébrense añalmente n'Almería (dende l'añu 2000), principalmente enfocaes a los xuegos de rol, rol en vivu, estratexa y simulación y, a partir de la segunda/tercer edición, tamién a los videoxuegos y los xuegos de mesa.

• Xornaes de xuegos de mesa Queremos Xugar: celebraes añalmente en Sevilla. centraes principalmente nos xuegos de mesa, acoyendo tanto al públicu familiar como al especializáu.^[6]
• Jesta: Xornaes celebraes en Valencia (Quart de Poblet).^[7] Ta entamada pola asociación Jocs Quart y viense realizando añalmente dende 2004 ente finales d'Ochobre y principios de Payares. Ye célebre por promocionar los xuegos de mesa al traviés d'un sistema llamáu Pasaportes y de fomentar los prototipos de Xuegos de Mesa. Nel añu 2017 recibió'l premiu Eduardo Neváu de l'asociación Ludo: Asociación Española d'Autores, Ilustradores, Diseñadores Gráficos y Traductores de Xuegos de Mesa.

• Alcuentru Nacional de Xuegos de Mesa
• xuegu astractu
• xuegu cooperativu
• xuegu d'estratexa
• xuegu temáticu

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Xuegos de mesa.