Los Xardinos de Vauxhall (n'inglésVauxhall Gardens) fueron unos xardinos de recréu, unu de los locales más destacaos pal entretenimientu públicu en Londres, Inglaterra dende mediaos del sieglu XVII hasta mediaos del XIX. Los Xardinos de Vauxhall atopar en Kennington, na vera meridional del Támesis, que nun yera una parte construyida de la metrópolis hasta finales de la esistencia de los Xardinos, a mediaos del sieglu XIX.
Historia
Orixinalmente conocíos como New Spring Gardens (Nuevos Xardinos de la Primavera), créese qu'esti llugar abrió xustu antes de la Restauración de 1660, sobre una propiedá qu'enantes perteneció a Jane Fauxe, o Vaux, viuda, en 1615. Mientres John Nichols nel so History of Lambeth Parish formula la hipótesis de qu'ella yera la vilba de Guy Fawkes, executáu en 1606, John Timbs na so obra de 1867 Curiosities of London da per sentáu que nun esistió tal conexón, y que'l nome Vaux deriva d'un tal Falkes de Breauté, un mercenariu que trabayaba pal rei Juan quien adquirió la tierra por aciu matrimoniu. Créese que Jane yera la vilba de John, un vinateru.[1]
Quiciabes la mención más antigua ye la descripción que Samuel Pepys fixo d'una visita a los New Spring Gardens el 29 de mayu de 1662. esi nome estremaba estos xardinos de los Vieyos Xardinos de la Primavera en Charing Cross; sicasí, Pepys da a entender qu'había tanto Vieyos como Nuevos Xardinos en Vauxhall;[2] y de fechu Xardinos de primavera (Spring Gardens) paez ser una denominación yá antigua pa toa una serie d'empreses d'entretenimientu.[3]
Taben formaos por dellos acres d'árboles y arbustos con curiosos paseos. Primeramente, la entrada yera llibre, y los propietarios ganaben el dineru pal caltenimientu cola comida y bébora que se vendía ellí. John Evelyn describió "el Nuevu Xardín de la Primavera en Lambeth" como una "plantíu bien bellamente escurrida" en 1661. John Aubrey, nos sos Antiquities of Surrey apurre'l siguiente rellatu:
En Vauxhall, sir Samuel Morland construyó una bella habitación, nel añu de 1667, en que'l so interior atópense espeyos, y fontes bien amenes, que ye visitáu por estraños: alzar en mediu del xardín, cubierta con cayuela de Cornualles, en que'l so llugar asitió un punchinello, perbién talláu, que sostién un discu, pero que los vientos haber baltáu.[4]
Un planu de 1681 amuesa una zona circular nel centru, llantada con árboles y arbustos, y les allées formales que seríen una traza constante mientres tol tiempu qu'esistieron los xardinos.[5]
SirJohn Hawkins, nel so Historia general de la música (1776), diz:
La casa paez ser reconstruyida dende los tiempos en que Sir Samuel Morland vivió nella. Alredor del añu 1730,[6] El señor Jonathan Tyers convertir nel so ocupante, y, habiendo un gran xardín que-y pertenecía, llantar con un gran númberu de maxestosos árboles, y estableció senderos en solombra, ganó'l nome de Xardinos de Primavera; y la casa convertir nuna tabierna, o llugar d'entretenimientu, foi bien frecuentada polos veneradores del prestar. El señor Tyers abrir anunciando un Ridotto al Frescu,[7] un términu que la xente d'esti país desconociera hasta entós. Estos entretenimientos repitir a lo llargo del branu, y l'ensame decidió participar nello. Esto animó al propietariu a que fixera del so xardín un llugar d'entretenimientu musical, cada tarde de la temporada de branu. Con eeste fin, y con gran gastu en decoración pictórica de los xardinos; contrató a una banda de músicos escelentes; emitió entraes de plata[8] a una guinea cada unu pola entrada, y recibiendo gran ánimu, asitió un órganu na orquesta, y, nuna parte del xardín bien prominente, alzó una bella estatua del señor Handel.[9][10]
Planu de los xardinos de Vauxhall, 1826
El llugar convertir nos Xardinos de Vauxhall en 1785 y empezóse a cobrar la entrada pa ganar les sos munches atraiciones. Los Xardinos atraxeron a tou tipu de persones, ganando fama los sos paseos por alcuentros románticos. Equilibristes, ascensos en globu, conciertos y fueos artificiales apurríen entretenimientu. Una "tienda turca" rococó convertir nuna de les estructures de los Xardinos, l'interior de la Rotonda convertir nuna de les atraiciones más vistes, y l'estilu chinescu yera una traza común en delles de les edificaciones. En 1817, representóse la batalla de Waterloo cola participación de mil soldaos.
Supuestamente, la última nueche de los xardinos foi'l 5 de setiembre de 1839, cuando atraxo a 1089 persones. Cerró en 1840 dempués de que los sos propietarios sufrieren una bancarrota. Fueron vendíos en puya'l 9 de setiembre de 1841 por 20 000 llibres esterlines, y reabrió esi mesmu añu. Camudó de manes en 1842, y cerróse definitivamente en 1859. La mayor parte de la tierra vendióse como solar pa construyir.
Parte del llugar ye anguaño un pequeñu parque públicu llamáu Spring Gardens.
↑L'arriendu a Jonathan Tyers (1702-1767) foi dende 1728; poco se sabe de l'anterior hestoria de Tyers; un bustu cola so semeya, atribuyíu a Louis-François Roubiliac, ta nel Muséu y Coleición d'Arte de la ciudá de Birmingham. David Coke, "Vauxhall Gardens", Rococo: Art and Design in Hogarth's England (Londres: Muséu de Victoria y Alberto) 1984:75-81, p. 75, y cat. non. F1 (bustu).
↑En Venecia, un ridotto yera un pequeñu apartamentu pa entretenimientu fayadizu na Plaza de San Marcos, el llugar íntimu pa les pintures de la vida a la moda d'Alessandro Longhi: vease Procuratie; nel periódicu falar de que "dellos pintores y artesanos emplegar pa terminar los templos, obeliscos, arcos triunfales, habitaciones similando covarones y pal Ridotto al frescu, encargaos pal 7 de xunu, nos Xardinos de Primavera, Vauxhall." (citáu por Coke 1984:75).
↑Estes yeren les entraes de temporada; William Hogarth, que comandaba a los pintores que decoraben los cubículos cimeros, emitió una entrada d'oru "vitalicia", agora nel Muséu Británicu (1984 Rococo exhibition, cat. non. F4.
