Plotino (205 (greg.), Licópolis (es) y Asyut – 270 (greg.), Minturno (es) ) foi un filósofu griegu neoplatónicu, autor de les Enéadas (Ἐννεάδες; en llatÃn, Enneades).
BiografÃa y obra
Anque Eunapio sostenga que nació en Licón y Suidas asegure qu'en Licópolis, nun se conoz con certidume'l so llugar de nacencia.[4] Natural de la provincia romana Exiptu, nació escontra 203 o 204 d.C. En 232 entró nel cÃrculu d'Amonio Saccas (o Sakkas) en AlexandrÃa, de quien tamién fueron discÃpulos OrÃxenes (el paganu),[5] Longino y Erenio. Embarcar en 242 na espedición bélica del emperador Gordianu III a Persia col propósitu de conocer la filosofÃa persa. Fracasada la espedición y asesináu l'emperador, llogró dificultosamente abellugase en AntioquÃa. Abrió en Roma una escuela (246) onde goció bien llueu del favor de los más conspicuos personaxes de la corte, incluyendo al emperador Galieno y la so esposa Cornelia Salonina.
SolÃa recoyer na so casa a neños güérfanos y faÃa-yos les vegaes de tutor y, anque personalmente llevaba una vida bien ascética, yera de calter duce y candial.[4] Yera vexetarianu, nun se casó nin se dexó retratar "pa nun dar llugar a una solombra d'otra solombra"[ensin referencies]. Atribuyéronse-y dotes mÃstiques de visionariu. El so discÃpulu Porfirio, autor de la so biografÃa Vida de Plotino y de la sistematización y publicación de la so obra central Enéadas, refier que nos seis años que tuvo con él, Plotino llegó a aunise y allegarse col Dios omnitranscendente» hasta cuatro veces.[6]
Dende'l 254 empieza a poner les sos obres por escritu. Los sos trataos son en total 54 y tán ordenaos en seis llibros de nueve capÃtulos, resultáu de lo cual reciben el nome de Enéadas. Considérase como unu de los Trataos más sólidos de l'Antigüedá, xunto a los de Platón y los d'Aristóteles. Morrió aquexáu d'una doliosa enfermedá (llepra) nel 270 d.C. a los 66 años, en Campania.
DefinÃu como Neoplatónicu mÃsticu, Plotino realiza una nueva fundamentación de la metafÃsica clásica, tomando caminos más amestaos a la mÃstica de raigón pitagórica y platónica que al camÃn siguÃu por Aristóteles.
HabrÃa que partir de la idea de que la filosofÃa de Plotino ye una suerte de CosmogonÃa xunida a una FÃsica. La forma teórica qu'asume'l so discursu ye la metafÃsica. Nesi sentÃu ye herederu de Aristóteles, pero sobremanera de Platón.
Doctrina
La propuesta central de Plotino consiste n'afirmar qu'esiste una realidá que funda cualesquier otra esistencia: lo Unu. D'un actu de procesión, dalgunos opten por emanación, surde'l nous y el alma. En realidá, el principiu básicu ye solamente lo Unu, ente que les otres dos hipóstasis y el restu de realidaes son derivaes.
Falar de hipóstasis ye una atribución que fai Porfirio, discÃpulu de Plotino, al pensamientu del so maestru, una y bones el términu hipóstasis nun s'atopa nel testu de les Enéadas.[7]
Lo Unu de la teorÃa de Plotino ye indescribible, yá que ye la unidá, lo más grande, hasta tal puntu que dacuando-y denomina'l mesmu autor como Dios, únicu, infinitu. Plotino antes de querer correxir, prefier guardar silenciu que dicir daqué. Una actitú claramente mÃstica. Como principiu y última realidá, esta absoluta trescendencia fai que nun esistan términos pa referila. Trátase entós de la Unidá que funda la esistencia de toles coses. Ye ési'l centru de tola so doctrina. L'Unu ta más allá del Ser y, poro, nun hai nenguna definición que describa positivamente al Unu y opta pela vÃa negativa. Refuga'l so comprensión porque la considera imposible según la modalidá humana de conocer.
La siguiente realidá o hipóstasis ye'l nous. Nun hai una traducción fayadizo pero dalgunu autores identificar con espÃritu, ente qu'otros prefieren falar d'Intelixencia, mas esta vegada non con un sentÃu mÃsticu sinón intelectual. Na esplicación del "nous" Plotino parte de la semeyanza ente'l Sol y la Lluz. L'Unu serÃa como'l Sol y la Lluz como'l nous.
La función del nous como lluz ye la de que l'Unu pueda trate a sigo mesmu, pero como ye imaxe del Unu, ye la puerta pola que nós podemos ver al Unu. Plotino afirma que'l nous ye observable a cencielles aplicando les nueses mentes en direición opuesta a los nuesos sentÃos.
Esti conceutu ta tomáu de la noción de dialéutica de La República onde un procesu similar dizse que conduz a la visión de la forma del Bien, non del Bien mesmu.
El "nous" puédese, y bien probablemente débese, entender como "la intelixencia pura". El "nous" vien de "lo uno" non a voluntá porque "lo uno" ye "más que perfectu" que nun puede tener voluntá, ta muncho más allá; y tou lo que vien de "lo uno" ye una especie de "esparnase", nel actu de faese a sigo mesmu que ye "lo uno"; por tantu l'analoxÃa del sol y la lluz tienen d'entendese como una mera imaxe pa dar una idea de como "emana la lluz" del sol; resulta más ilustrativu pensar "l'esplegue d'un cÃrculu a partir del so centru".
La tercer realidá o hipóstasis ye'l alma la cual ye de naturaleza doble. Nun estremu ta amestada al nous y tira d'él. Nel otru estremu acomuñar col mundu de los sentÃos, del cual ye creadora (o, meyor, plasmadora). Por tanto Plotino considera a la Naturaleza como la resultancia d'una procesión que va "escontra baxo" dende l'alma.
Sobre la inmortalidá, Plotino adopta'l criteriu espuestu nel Fedón. L'alma del home ye una esencia, y como tal ye inmortal, pero afirma que tiende a fundise col nous y por consiguiente pierde la so personalidá.
Ver tamién
Referencies
- ↑ Identificador Encyclopædia Britannica Online: biography/Plotinus.
- ↑ 2,0 2,1 Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Identificador GND: 118595164. Data de consulta: 15 ochobre 2015. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
- ↑ Identificador CONOR.SI: 67274339. Afirmao en: CONOR.SI.
- ↑ 4,0 4,1 Copleston, Frederick Charles (1974) Historia de la filosofÃa, Volume 1 / traducción de José Manuel GarcÃa de la Mora, Editorial Ariel.
- ↑ Porfirio (1982). Vida de Plotino. Madrid: Editorial Gredos, páx. 133, nota pie de páxina n° 20. ISBN 84-249-0860-0. «OrÃxenes ye'l platónicu, non el cristianu (cf. K. O. WEBER, Origenes der Neuplatoniker, Munich, 1962).»
- ↑ Porfirio (1982). Vida de Plotino. Madrid: Editorial Gredos, páx. 163, § 23, 15. ISBN 84-249-0860-0. «Yo, Porfirio, que toi nel añu sexagesimoctavo de la mio vida, declaro habeme allegáu a esi Dios y aunime con él una sola vegada. Con éses, Plotino «vio asomar la meta yá cercana»; porque para él el fin y la meta consistÃen n'aunise col Dios omnitranscendente y en allegarse a él. Cuatro veces, mientres tuvi yo con él, algamó esta meta por cuenta de una actividá inefable.»
- ↑ Gatti, M., Pensara l'Unu. Studi sulla filosofia neoplatonica y sulla storia dei suoi influssi / traduzione di Beierwaltes W, B.W., Denken des Einen. Studien zum Neuplatonismus und dessen Wirkungsgeschichte, Vita e ensiero, Milano 1992.
BibliografÃa
- Sobre Plotino
Enllaces esternos
- Yarza, I., Plotino, en Fernández Labastida, F. – Mercado, J. A. (editores), Philosophica: Enciclopedia filosófica on line.
- Eunapio: Vides de los filósofos y de los sofistes; II: Plotino.
- Testu francés, con introducción y anotaciones nesti idioma, nel sitio de Philippe Remacle (1944 - 2011).
- Testu inglés, con anotaciones nesti idioma, nel sitiu Tertullian Project; ed. de 1921.
- Porfirio: Vida de Plotino.
Plotino: Sobre'l Bien o l'Unu na Wayback Machine (archiváu'l 22 de xunu de 2013).