Esti artículu o seición necesita referencies qu'apaezan nuna publicación acreitada, como revistes especializaes, monografíes, prensa diaria o páxines d'Internet fiables. Pues añadiles tu mesmu o avisar al autor principal del artículu na so páxina d'alderique pegando: {{subst:Avisu referencies|Medina de Pomar}} ~~~~
Medina de Pomar ye'l conceyu más pobláu de la comarca de Las Merindades, asitiada nel norte de la provincia de Burgos, comunidá autónoma de Castiella y Llión, España. La so redolada ta carauterizáu polos paisaxes riberanos de los ríos Nela y Trueba o Salón, los escarpes de la sierra de la Tesla, los pinares de Losa, y los llanos dedicaos al cultivu de cebera, pataca y llechuga. El términu ta compuestu por Medina, la capital, y les sos 18 pedaníes y 17 barrios, con una población averada de 6.000 habitantes, que tienen el xentiliciu de medineses.
Demografía
Los datos llograos dende 1843 amuesen el progresivu aumentu de la población. Teniendo en cuenta qu'en 1843, col fin del antiguu réxime políticu, estrémase'l términu municipal en dos conceyos: el conceyu de Medina de Pomar colos sos pedaníes más cercanes, cuntaba con 720 habitantes; y per otru llau el conceyu d'Aldegues de Medina, que tenía la so casa consistorial na mesma villa de Medina, cuntaba con 669 habitantes.
Nun va ser hasta 1981 cuando se marquen les llendes actuales del términu municipal cola anexón de les pedaníes de Moneo y del Valle de Losa.
Gráfica d'evolución demográfica de Medina de Pomar ente 1842 y 2015
La última cifra ta sacada direutamente del INE (Institutu Nacional d'Estadística).
Ente'l censu de 1981 y l'anterior crez el términu del conceyu, porque incorpora a 09004 Aforados de Moneo, 09185 Xunta de la Cerca y 09186 Xunta de Oteo.
Falta respectu de les capitales de provincia cercanes a: 66 quilómetros de Bilbao, 85 km. de Burgos, 107 km. de Santander, 102 km. de Vitoria y 130 km. de Logroño.
Historia
Etimoloxía
Según estudios el nome de Medina de Pomar vendría d'una parte árabe y otra llatina: Medina procede del árabe por cuenta de la presencia de mozárabes y significa "ciudá", Pomar procede del llatín y significa "llugar de pumares". Lo que la so traducción correspondería con 'ciudá de los pumares'.
Historia
Mapa de la llocalidá cabecera del conceyu publicáu en 1868 realizáu por Francisco Coello
Por cuenta de la presencia de los Condestables, el rei Felipe II sentenció'l futuru de Medina al ordenar en 1562 el treslláu de l'Audiencia y Alcaldía mayor de les merindades a Villarcayo, siendo esta dende entós la capital de la contorna de Las Merindades.
Medina de Pomar foi realenga, señoríu, villa y, agora, ciudá.
Concesiones y visites reales
Alfonsu VIII, que nel sieglu xii concedía a Medina de Pomar el fueru (similar al de Logroño), pol que se-y atribúin delles funciones d'importancia.
Carlos I, nel so últimu viaxe dende Laredo al Monesteriu de Yuste, onde se recluyó hasta la so muerte; permaneció nesti llugar varios díes. Nun se sabe con precisión el llugar onde s'agospió; piénsase que nel Hospital de la Vera Cruz, o na Casa de la Cadena, anque lo más probable ye que s'agospiara nel alcázar, una y bones los cronistes fálennos de ”palaciu", ensin qu'esistiera nunca nengunu. Lo cierto ye que la estancia foi debida a una gastroenteritis y la so necesidá de reposu.
Amás de la so historia, otru de los curiosos de Medina ye la so arquiteutura. Les casa blasonadas del so cascu históricu, como la de los Salinas-Paz del sieglu xiii, el conventu de Santa Clara construyíu nel añu 1313, les ilesies de Santa Cruz y Les nueses Señora del Rosario, la casa del Arcu de la Cadena, la ermita de San Millán col muséu del románicu, etc. Pero quiciabes, l'edificiu más emblemáticu, asitiáu a lo cimero de la ciudá, sía l'Alcázar de los Condestables o más conocíu como “Les Torres” y actual muséu Históricu de les Merindades. Esta fortaleza foi mandada edificar por D. Pedro Fernández de Velasco, reinando en Castiella Enrique II nel sieglu xiv.
Nes 19 pedaníes y 17 barrios del conceyu, abonden les ilesies romániques, les torres defensives, y les casones solariegas, amás d'interesantes xacimientos como'l conxuntu romanu de Salinas de Rosío.
Santuariu de La nuesa Señora del Salcinar y del Rosario. Sieglu xiii
Ermita qu'alluga a la Virxe del Rosario, patrona de la ciudá. Empresta'l so nome a les fiestes grandes de la ciudá que celebren el primer domingu n'ochobre. Atopar nel Paséu de la Virxe -esquina cola cai San Llorienzo-. Ye la ilesia más querida polos medineses y amuesa d'ello ye que munchos la escueyen pa casase ellí.
Ilesia de Santa Cruz
Ilesia parroquial de Santa Cruz. Sieglu xiv
Allugada no más alto de la ciudá, a la fin de la cai Santa Cruz, ta recostada sobre l'antigua muralla.
Nel Altar Mayor puede apreciase el bellu retablu tardientu-góticu, del sieglu xv dedicáu a San Juan Bautista.
Nos llaterales, atópense los mausoleos de los Salinas y de Pedro Ontañón, embaxador de los Reis Católicos. Sustraíu del so llugar orixinal en Salinas de Rosio.
Una placa a la entrada del templu recuerda'l sínodu diocesanu celebráu nesta ilesia en payares del añu 1500, pol Obispu de Burgos Frai Pascual de Ampudia l'únicu de la historia celebráu fora de la capital.
Amás d'actos relixosos, y por cuenta de la so bona acústica la parroquia ye emplegada pa la realización d'actos musicales pela banda municipal de música y les corales, sían locales o foranes.
Conventu de San Pedro de la Misericordia. Sieglu xviii
Conventu asitiáu xunto a la plaza de Somovilla, na parte baxa del cascu históricu. Anguaño atópase zarráu.
Del conventu queden la ilesia consagrada a San Pedro de la Misericordia, les antigües escueles, unes cases que dan a la cai Laín Calvo (cai Menor) que les usen asociaciones recreatives (peña Athletic) y el nuevu conventu que se construyó en 1973 dempués de vender la güerta y l'antiguu conventu de piedra. Tamién permanez de pies la primer parte del antiguu conventu, que la so capiya ye una cafetería bastante elegante y el restu de lo que queda del edificiu ye d'un hotel. La ilesia ye reconocible dende la plaza porque nel so campanariu añeren cigüeñes.
No que foi l'antigua güerta del conventu llevanten edificios y l'actual plaza de Somovilla, esta plaza ye'l centru de la llocalidá dende mediaos de los años 80.
Ermita de San Millán
Ermita de San Millán. Sieglu xii
Ye l'edificiu más antiguu de los que se caltienen na ciudá, asitiáu xunto al monesteriu de Santa Clara y a les ruines del Hospital de la Vera Cruz.
Mientres munchos años utilizóse como establu, pasando casi inalvertida pa la mayoría de los medineses anque conocida por munchos por ermita de Santa Lucía.
Nel últimu deceniu del sieglu xx foi restaurada y anque nun recuperó'l so calter sacru, la ermita de San Millán convirtióse na sede d'El Centru d'Interpretación del Románicu de Las Merindades.
Arcu de la cadena
Arcu de la Cadena. Sieglu xv
Ye una de les puertes que daba accesu a la ciudá cercada so casar torre del antiguu alcaide. Trátase d'un puntu dominante y fuerte de les defenses del barriu castellanu, dende onde puede apreciase una bona vista de les cases colgantes.
Anque la so denominación correuta ye puerta de la Cadena, siempres se conoció como "arcu de la cadena". Debe'l so nome al fechu de tar instalada nella los dos ferradas fueyes de carbayu que cerraben el barriu castellanu tres la queda, por aciu cabrestantes y cadenes, tranques y retranca.
Mientres se construyó l'alcázar y dempués, mientres vivieron nél los señores de la entós Villa, güei Ciudá, l'alcaide habitó nel torrexón asitiáu enriba de la puerta, puntu dominante y fuerte que bien podía aguantar cualquier acometida. El torrexón correspuende güei cola llamada casa del Arcu de la Cadena, propiedá de la familia Ordozgoiti, que los sos antepasaos fueron Alcaides de Medina de Pomar.
Cuando s'alzó, yá nun esistía población xudía en Medina al ser espulsada polos Reis Católicos. Formó parte de la cerca de la muralla.
Casa Salinas-Paz. Sieglu xiii
Casa de los Salinas / Paz. Sieglu xiii
Asitiada na parte más alta de la ciudá xunto a la ilesia parroquial de La Santa Cruz, con que'l so pórticu fai medianía. Bases del sieglu xiii, calteniendo inda tracerías medievales.[4] Trátase de la construcción civil más antigua de Medina de Pomar, anterior inclusive al Alcazar de los Condestables. Nel so actual muriu de poniente reparar claramente'l perfil de la torre defensiva sobre la que se foi ampliando, tantu n'altor como en achura, hasta llegar a l'actual casa-palaciu.
La datación d'esa primer edificación centrar nel primer cuartu del sieglu xiii, aproximao 1210.
Dotada d'un dintel renacentista na so fachada, amuesa nuna equina l'escudu de los Salinas. En tiempos caltuvo un accesu direutu al pórticu de la Ilesia.
A lo llargo de los años la casa, de cuatro altures, foi, amás de residencia señorial y centru social de la burguesía medinesa, colexu de señorites, fábrica de llexíes, consulta médica o abellugu de lliberales mientres les guerres carlistes. La casa sufrió numberoses restauraciones, permaneciendo siempres na mesma familia anque los apellíos camudaron por cuenta de les primogenituras femenines.
Percuerre de Norte a Sur el cascu históricu de la ciudá. Exa de la vida medinesa y accesu d'entrada y salida a la ciudá cercada mientres sieglos. Traviesa la Plaza Mayor, sede del Conceyu de la ciudá.
Nel so tramu alto vertebraba la cortil cercada del barriu castellanu y acoyía los cafés más representativos y les tiendes más importantes, sobremanera testiles y de zapatería.
Na so parte inferior o norte que remata na plaza de Somovilla concentrábase'l mayor númberu de pequeños comercios, chigres, y otros servicios como peluqueríes, arreglu de calzáu o ferreteríes.
Anque perdió la fuercia comercial d'antaño sigue siendo escenariu de la mayoría d'acontecimientos culturales y sociales de Medina.
Cultura y ocio
Museos
Oficines de turismu
La llocalidá cunta tres puntos d'información al visitante: una asitiada na cai Mayor, nos baxos del Conceyu, nel Muséu Históricu de Las Merindades (Alcázar de los Condestables), dambos de titularidá municipal y una tercera, el CIT, tamién na cai Mayor.
Ta allugáu nel interior del Castiellu de los Velasco, o Alcázar de los Condestables, en plenu cascu vieyu.
Distribuyir en cuatro plantes y alluga documentos, manuscritos, restos arqueolóxicos y enseres qu'amuesen la historia del pueblu y dexa conocer solo la historia del pueblu de Medina. Coles mesmes, realícense visites empuestes, actividaes y esposiciones temporales.
Na planta baxa del muséu podemos atopar la receición, la sala de Las Merindades y la sala d'Esposiciones. Na primer planta vamos atopar la Sala Noble del Alcázar, una ambientación del sieglu xvi y la sala d'Arqueoloxía. Na tercer planta allúgase la sala d'Historia y Patrimoniu y la sala d'Etnografía. Finalmente, podrán reparase unes vistes arrogantes de la ciudá dende la terraza y visitar la sala de Belles Artes.
Pol so conteníu museográficu, el Muséu Históricu de Las Merindades ta incluyíu na Rede de Museos de la Xunta de Castiella y Lleón.
Allugáu dientro del Monesteriu de Santa Clara y asitiáu no qu'una vegada foi la cripta o'l podredoriu. Nél enseñen les obres d'arte y reliquies del monesteriu, la mayoría donaes pola familia Fernández de Velasco, benefactores-patronos del monesteriu nel pasáu. El proyeutu museísticu desenvueltu en 2013, incorporó nueves teunoloxíes, foi realizáu pol arquiteutu Jesús Castillo Oli y cuntó col sofitu de la Xunta de Castiella y Lleón y la Fundación Santa María la Real d'Aguilar de Campoo. Munches de les sos pieces han participaos en distintes ediciones de la esposición Les Edaes del Home. Ente les obres sobresal un Cristu yacente obra de Gregorio Fernández realizada en redol a 1623 y consideráu como una de los cinco meyores obres del autor y un exemplu únicu d'escultura barroca.[5]
Dignu de ver ye una alfombra mudéxar del sieglu xiv.
Tamién son reseñables delles tables flamenques, especialmente L'Adoración de los Reis Magos pintada por Hans Memling, mientres el postreru terciu del sieglu xv o La Sagrada Familia con Santa Ana (1604), de Hendrick de Clerck. Tamién ye notable'l Cristu de Lepanto, unu de los 3 crucifixos tallaos en marfil en 1571 que'l papa Pío V apurrió a cada nación que lluchó na batalla de Lepanto; amás de variaos motes y xoyería.
Una vegada ellí merez la pena visitar la ilesia del monesteriu, que ye panteón funerariu de los Fernández de Velasco, familia que fundó y caltuvo'l monesteriu. Amás de les tumbes cabo ver los altares.
Muséu del románicu en Las Merindades
Allugáu na antigua ermita de San Millán en Medina, dientro del complexu del monesteriu de Santa Clara. Espónse una perspeutiva a base de paneles del románicu na zona. Pa visitalo, preguntar nes oficines de turismu o nel muséu de les Merindades.
Fiestes llocales
Fiestes del Rosario
Les fiestes mayores de Medina celebren el primer Domingu d'Ochobre n'honor a la so patrona, la Virxe del Rosario, les fiestes duren 2 fines de selmana y el llunes y martes siguientes al primer fin de selmana; ampliándose les fiestes hasta'l día de la Virxe del Pilar, patrona de la Hispanidá.
Mientres estes fiesta realicen mises, suelta de vaquillas, festexos taurinos (toros, novillada, becerrada y rejones), verbenes y conciertos, xuegos infantiles, barraques, campeonatos (bolos, mus...), fútbol, fueos artificiales y toru de fueu ente otres actividaes.
Y tou amenizado poles sos animaes y coloristes peñes, estes son:
La Corba.
La Lata.
El Olvido.
Dios te Libre.
El Trompicón.
La Mosca.
Los Bufis.
2000 y pico.
Los Chupetos.
Los Nocturnos.
La Leña.
Las Charitos.
Fiestes de San Isidro
Les fiestes menores de Medina celebren el sábadu más cercanu al 15 de mayu n'honor de San Isidro, patrón de los llabradores. Los actos d'esta xornada constituyir la misa solemne na ermita del Rosario, procesión de la imaxe de san Isidro na redolada del templu y bendición de los campos, acompañáu poles autoridaes y fieles asistentes; amenizado pol grupu de dances "Raigaños" y los dulzaineros. Con toros pela tarde y verbena pela nueche. El 16 de mayu realiza la puya del "ramu" na plaza Mayor.
Recreación de la entrada de Carlos I en Medina de Pomar
Los 24 conceyos españoles nos que pernoctó Carlos I d'España y V d'Alemaña [1500-1558] nel so últimu viaxe con destín al Monesteriu de Yuste (Cáceres) xuniéronse nun proyeutu común denomináu "La ruta de Carlos V".
Carlos V desembarcó'l 28 de setiembre de 1556 en Laredo (Cantabria) para dos díes depués empecipiar el so percorríu escontra Yuste, onde llegó'l 5 de febreru de 1557 en permaneciendo delles xornaes en Jarandilla de la Vera (Cáceres).
El tercer fin de selmana d'ochobre realicen los actos de recibimientu del emperador nes cais del cascu históricu con un mercáu renacentista.
El domingu pela mañana faise un desfile imperial, onde se recibe al emperador y el so séquitu proveniente de Cantabria na avenida de Bilbao onde se-yos recibe pol señor de Medina'l Condestable y les autoridaes de la entós Villa, de siguío toos desfilen hasta la plaza de la Corrolada, onde l'actu remata con un discursu del emperador y les autoridaes.
Selmana Santa
Anque la tradición ye secular, dende'l postreru cuartu del sieglu XX la Selmana Santa medinesa tresformóse nun acontecimientu d'interés provincial que rexunta a miles de persones a lo llargo de tol percorríu.
La mayoría d'imáxenes vienen de la ilesia parroquial de Santa Cruz y del Santuariu de La nuesa Señora del Rosario.
Anguaño procesionan ocho cofradía la tarde de Vienres Santu, tres la celebración de los oficios propios del día. El percorríu traviesa les principales cais de la llocalidá, partiendo dende la plaza Mayor, siguiendo pela cai Mayor, esviándose escontra l'Avenida la Ronda, Avenida de Santander, pasando pola Plaza de Somovilla pa tornar xubiendo la cai Mayor hasta rematar nel puntu de partida, la plaza Mayor, onde se reza la Salve como colofón.
Ye característicu d'esta Selmana Santa la figura del Cristu viviente que porta una cruz real de grandes dimensiones, acompañáu de lexonarios romanos. Realiza, conforme al rellatu que narra los Evanxelios, los trés cayíes con gran realismu.
Les cofraderíes que participen son:
La Oración nel Güertu.
Jesús Arreyáu a la Columna.
El Nazarenu.
La Cruz Desnuda.
Ntra. Sra. Del Rosario.
La Piedá.
El Santu Entierru.
La Doliosa.
Más festividaes
Carnaval
Antes de Cuaresma. El sábadu pela tarde hai desfile con xarrés y amarutes.
Celébrase la tarde del domingu de Pascua. Costume enraigonada, na cual los mozos medineses dir coles sos cuadrielles d'amigos/as a merendar la rosca fora del cascu urbanu de Medina. La rosca ye un productu de panadería disponible tol añu.
El Carmen
16 de xunetu. Celébrense actuaciones pela tarde na plaza de la Corrolada.
La Nueche en Blanco
La Nueche en Blanco de Medina de Pomar celébrase'l primer vienres d'agostu. Ye una nueche d'accesu gratuitu a la cultura, una nueche que combina gratuidá, vanguardia, ciudadanía y sostenibilidá.
El pueblu de Medina de Pomar abre les sos puertes por que tolos medineses y visitantes conozan y esfruten del patrimoniu, del arte, la música, el teatru, actividaes, esposiciones, talleres pa tolos públicos, etc., n'horariu de 20:00 a 2:00 h.
San Agustín celebra'l 28 d'agostu con verbena na plaza de Somovilla.
Trátase d'una concentración de calter nacional que celebra cada dos años entamáu pola Asociación d'Encaxeres de Medina de Pomar. La próxima edición va ser la IX y va desenvolvese el 4 de marzu de 2017.
Exposición concurso del Caballu losino (autóctonu) ya hispanu-bretón
Ríu Trueba al so pasu pol parque de Villacobos en Medina de Pomar.
La ciudá de Medina cunta con delles zones verdes asitiaes na ribera del ríu Trueba. Estes árees naturales son el meyor espaciu pa contemplar la naturaleza, pasiar, etc., ensin salir del cascu urbanu.
La Chopera: ye un parque de mediana estensión que ta formáu per una zona verde semada por chopos, bancos, merenderos y barbacoes. Ta asitiada xunto al complexu escolar, el polideportivu municipal y les piscines climatizaes nel paséu de la Virxe. Al pie de esta zona verde, podemos atopar parques infantiles, merenderos y aparcamientu.
Parque de La nuesa Señora del Rosario: esti parque recibe'l so nome por tar asitiáu xunto al santuariu de La nuesa Señora del Rosario. Atopar ente la Chopera y el campu municipal de fútbol “Jesús María Pereda”. Distintos tipos d'árboles y plantes faen d'esti espaciu un llugar sele y único.
Parque de Villacobos
Ye'l parque más grande del conceyu. Pel branu conviértese en zona de recréu y de bañu, al tar xunto al ríu Trueba. Una zona de paséu introduznos al parque y en cruciando una pequeña ponte atopamos merenderos, zones infantiles, etc.
Amás, una pasarela de madera que traviesa'l ríu comunícanos col parque de Villamar. Precisamente dende esti barriu medinés empezar a suministrar lluz llétrico de forma industrial a los primeres abonaos, allá por finales del sieglu XIX. Dende la ponte pueden esfrutase de les vistes del Pozu de la Peña, la zona de bañu que s'utiliza nos meses de branu. El Pozu de la Peña foi mientres décades la gran "piscina" onde aprendieron a nadar los medineses. Güei el so caudal bastante amenorgáu, sigue siendo una zona d'esparcimientu bien popular na ciudá.
Medina de Pomar cunta con una amplia rede de senderos homologados que conviden a afayar y esfrutar de la biodiversidá, el patrimoniu natural y etnográfico que tien el conceyu.
Más de 200 quilómetros de senderos y caminos señalizaos estremar nun GR-186 de 73 Km y 11 PR numberaos ente'l BU 134 y el BU144 que conviden a fundise cola naturaleza.[4]
Instalaciones
Educación
En Medina allúguense distintos centros educativos dende guarderíes hasta escuela de Formación Profesional:
Guarderíes: Dos guarderíes una na Chopera llamada "la casina" y otra asitiada nel Pinar.
Colegio San Isidro, colexu públicu de Primaria nel Paséu la Virxe, consta de 2 superficies.Principalmente alleguen alumnos del conceyu de Medina, amás de parte de Montija y dalgunu de Cuesta-Urría.
I.E.S. La Providencia, allugáu nel cascu vieyu, impartir ciclos de grau mediu y cimeru. Principalmente alleguen los alumnos citaos enantes que lo deseyen, amás d'otros munchos de distintes poblaciones de la contorna.
Residencia vieyos
La residencia La nuesa Señora del Rosario ta allugada xunto a la ermita del so mesmu nome. Ye una entidá mista públicu-privada, na cual tienen gran importancia los sos benefactores.
Edificios públicos
Conceyu, allugáu na plaza Mayor o plaza del conceyu, en plenu cascu vieyu.
Estación d'autobuses, nel centru de la llocalidá, cerca de la plaza de Somovilla en callar Doctor Fleming.
Centru de salú, nel centru de la llocalidá na avenida de Santander S/N. Dispón d'urxencies y ambulancies UVI móvil.
Puestu de la Guardia Civil, allugáu na avenida de Santander, cerca del centru de salú. Cuenta con un destacamentu de Tráficu.
Policía Municipal, asitiada na cai la Ronda.
Bomberos y base aérea d'estinción de quemes nel barriu de Pomar.
Monumentos singulares
Ponte medieval asitiáu nel antiguu camín de Villarcayo o de Villarías, anguaño la ponte ye piatonal. La vera del ríu na so redolada ye una zona sele. Apuértase siguiendo la cai Castiella la Vieya (parte dende'l silu).
Ficheru:TREN MEDINA.jpgEstación de tren de l'antigua llinia inacabada del ferrocarril Santander-Mediterraneu. El trayeutu del ferrocarril Santander-Mediterraneu al so pasu por Las Merindades presenta bastantes obres d'inxeniería como túneles, viaductos, pontes, pasos, cortes,... nenguna d'elles nesti conceyu. La estación inaugurar nos años 30 del sieglu XX cuntando con actividá diaria hasta los años 80. Anguaño namái queda l'edificiu principal y almacenes redoma, dalgunu de los cualos reconvirtiéronse en restorán.
Places
Plaza Mayor, asitiada na zona más alta del cascu vieyu, foi la plaza principal de Medina nel pasáu, nella pon el mercáu selmanal de los xueves. Anguaño, tien importancia en fiestes patronales o les fines de selmana, polos chigres y fiesta nocherniega. Tien unes formoses vistes de la ribera del ríu Trueba y les güertes.
Plaza de Somovilla (significa so la villa), asitiada en plenu centru xeográficu y comercial de la llocalidá, na parte baxa del cascu vieyu. Equí conflúin los cuatro principales cais de la llocalidá (aveníes de Bilbao, Burgos y Santander, cola cai Mayor -piatonal-). Ye una plaza amplio y piatonal, alredor de la cual allúgase'l comerciu y la hostelería.
Plaza de toros: ye un edificiu de piedra y formigón con más d'un sieglu d'antigüedá. Usar nos festexos taurinos de les fiestes.
Economía
Les actividaes que sofiten la economía llocal son, por orde d'importancia: servicios, construcción, agricultura ya industria.
Sectores económicos
SECTOR SERVICIOS
con un comerciu nel que tien importancia'l turismu de fin de selmana: tiendes, carniceríes, supermercaos, ferreteríes, inmobiliaries, seguros...
Tien gran pesu la hostelería como sustentu de l'actividá turística, con chigres, restoranes, hoteles, restorán-cerveceres y camping (nel barriu del Vau).
SECTOR AGRARIU
principalmente agricultura y en menor midida ganadería.
- Agricultura: l'actividá agrícola estremar en 3 partes: (1) tierres de llabor onde abonda la cebera, (2) güertes, ente tolos productos hortícolas merecen destacar les llechugues, con gran reconocencia nos mercaos, onde se distribúi sol nome de llechuga de Medina y (3) pataques de llantadera, cultivaes nel Valle de Losa, del cual, gran parte de los sos pueblos formen parte de Medina.
- Ganadería: estrémense dos tipos de ganáu; per un sitiu bovín, pa carne de les carniceríes, y per otru llau, caballar.
SECTOR INDUSTRIAL
basáu na construcción. La producción industrial ye'l sector d'actividá menos desenvueltu, anque dende va pocos años cuntar cola ampliación del polígonu industrial Les Navas.
Dende mediaos del sieglu xx la ciudá camudó la so actividá económica, pasando de basase casi n'esclusiva de la producción agrícola a práuticamente basase de l'actividá turística, procedente na so mayoría de Bilbao y la so redolada. A partir de los años 70 del sieglu xx foise desenvolviendo una ufierta turística con dos exes fundamentales:
una amplia ufierta de turismu de campu, aprovechando les posibilidaes qu'ufierta la contorna pa realizar actividaes como la caza, recoyida de cogordes, ciclismu, y otros deportes de monte.
una amplia ufierta d'ociu d'hostelería de chigres y restoranes, teniendo relevancia l'ociu nocherniegu potenciáu pola apertura de locales como chigres y discoteques.
Comerciu
El comerciu medinés siempres tuvo una gran influencia ya importancia na contorna, a ello contribúi que sía'l centru económicu más importante de la contorna, afaciéndose a les nueves necesidaes de los veceros.
El comerciu medinés más enllantáu ye'l siguiente, anque esisten más tipos:
Comerciu tradicional alimenticiu: carniceríes, pescaderíes, fruteríes y panaderíes.
Inmobiliaries.
Tiendes de ropa, deportes, caza y pesca.
Seguros y banca.
Ferreteríes y artículos de construcción.
Supermercaos.
Feries y mercadinos: Anguaño, na ciudá celebren trés feries añales y un mercáu selmanal los xueves.
Estes feries distribuyir a lo llargo del añu y son:
L'Ascensión (40 díes dempués de Selmana Santa)
Santa Marina (19 de xunetu)
San Miguel (30 de setiembre)
Munchos pueden creer qu'estes feches son aleatories o impuestes pola medría estacional de la población y de l'actividá económica o pola alministración. Namás lloñe de la realidá, toes elles funden los sos raigaños nel pasáu de la ciudá y de la contorna.
Polígonu industrial Les Navas
Asitiáu a la entrada de Medina dende Bilbao.
Gastronomía
La gastronomía ye unu de los curiosos de la llocalidá. De les güertes de la llocalidá destaquen les llechugues y pataques. De los sos carnes merecen destacar pol so sabor, frescura y cría al campu del ganáu, destacando les morcielles de Burgos producíes na contorna. N'abril ye típicu comer revueltu de perrechicos.
Mientres la Selmana Santa cascoxos en mueyu de cogordes y el Domingu de Pascua ye típicu merendar la rosca, que ye un roscu o chori-pan esplanao en que la so capa media pónense rodajas de chorizu, panceta, beicon, güevu,... (caúnu facer a la so manera) y faise al fornu como cualquier productu de panadería.
Del so repostería mentar les pastes y los hoxaldres. Les cartes de los sos restoranes combinen platos de cocina castellana, vasca, y los de nuevos enclinos culinarios, amás, en delles festividaes, ufiértense degustaciones gastronómiques.
Sancho Sánchez de Velasco, fundador del Monaterio de Santa Clara
Pedro Fernández de Velasco – sestu Condestable de Castiella y primero de la Casa de Velasco. Camareru mayor d'Enrique II, primer Señor de Medina. Constructor del Alcázar.
Hernando de Medina – mayordomu y coperu de Carlos I d'España.[7] El so sepulcru ta nun arcosolio del monesteriu de Santa Clara.
Agustín de Torres de Navarra . Fundador del conventu de San Pedro de la Misericordia, por testamentu, en 1562, coles mires de que sirviera d'abellugu a muyeres honestes y precisaes; que fueren beates, suxetes al obispu de Burgos y llevaren l'hábitu de la Orde de San Pedro.
Fernando Álvarez Martínez(1814-1883). Diputáu, ministru de Gracia y Xusticia, presidente del Congresu, y miembru fundador de la Real Academia de Ciencies Morales y Polítiques. (1814-1883). Cursó estudios de Filosofía, en Burgos, y Derechu, en Valladolid, anque remató la llicenciatura en Alcalá de Henares. En 1843 ye designáu subsecretariu del Ministeriu de Xusticia col ministru Mayans. En 1845 foi escoyíu diputáu a Cortes per Burgos, figurando ente los moderaos.En 1864 ye nomáu ministru de Gracia y Xusticia nel gabinete de Arrazola y, pocu dempués, presidente del Congresu ente 1864 y 1865. La Revolución de Setiembre alloñó-y de la vida pública y cola Restauración foi nomáu presidente del Supremu Tribunal de Cuentes, en que'l so cargu morrió en Madrid, el 8 de payares de 1883. Foi secretariu del Atenéu de Madrid, académicu de la Real Academia de Ciencies Morales y Polítiques, diputáu a Cortes por Villarcayo munches vegaes y senador por derechu propiu.[8]
Juan Martínez Conde, médicu (¿?- 1855). En 1855, cuando'l cólera azotó l'aldega de Medina de Pomar (vease: Pandemies de cólera n'España), dio un exemplu de abnegación y sacrificiu p'atayar el mal, hasta'l puntu de finar víctima de la enfermedá qu'intentaba parar. N'alcordanza del so sacrificiu'l Conceyu decidió dedica-y una cai. Padre de Modesto Martínez Pacheco.[9][10]
Modesto Martínez Pacheco (1838- 1898), médicu militar. Diputáu y senador del Reinu por Santander. Miembru de la Real Academia de Medicina dende 1871. El periódicu madrilanu "El Globo" referir a él nel so obituariu como "...unu de los homes más apreciaos na sociedá madrilana, onde cuntaba grandes y xenerales simpatíes polos sos escelente condiciones de calter, la so esquisita correición y la so amabilísimo tratu personal". Fíu de Juan Martínez Conde.[9][10]
Ramón Chíes, periodista y políticu (1846 - 1893). Estudió Ciencies Exactes, Filosofía y Derechu, dedicándose dempués al periodismu. Al trunfar la revolución de 1868 contribuyó grandemente a la formación del partíu republicanu federal, ocupando en 1873 el gobiernu civil de Valencia. Foi direutor del periódicu "El votu nacional" y llegó a algamar gran popularidá. Fízose notar en numberosos mítines como orador coraxosu y provocatible y pocu tiempu antes de la so muerte foi escoyíu conceyal del Conceyu de Madrid, onde abogó porque a los obreros concediérase-yos la xornada d'ocho hores. El so entierru convertir nuna de les manifestaciones de duelu más multitudinaries de la capital d'España. Nel madrilanu campusantu Civil del Este, tamién conocíu como'l campusantu civil de l'Almudena, alzóse-y un mausoléu por suscripción popular qu'inda esiste, xunto a los de los presidentes de la I República. Ye fácilmente identificable por atopase la inscripción de "Medina de Pomar" n'unu de los sos llaterales. Hasta l'entamu de la Guerra Civil, l'actual avenida de Burgos (antes avenida del xeneral Franco) denominóse avenida de Ramón Chíes.
Juan Francisco Bustamante. Presidente del Tribunal Supremu. (Medina de Pomar, 12 de xunu de 1824 – † Madrid, c. 1898). Xurista español. Aportó a la carrera xudicial, exerciendo como oficial auxiliar del Ministeriu de Gracia y Xusticia (1847), maxistráu y presidente de sala de l'Audiencia de Zaragoza (1861), maxistráu de l'Audiencia de Madrid (1867), rexente de l'Audiencia de Pamplona (1867) y presidente de les Audiencies de Valladolid (1875) y Madrid (1878). En 1878 convertir en miembru del Tribunal Supremu llegando a presidente de sala en 1892. En 1893 ocupó de forma interina la presidencia del altu tribunal siendo nomáu presidente'l 30 de marzu de 1894 y calteniéndose en dichu cargo hasta 10 de setiembre de 1895. Foi-y concedida la gran cruz de la Orde d'Isabel la Católica.
Antonio Ruíz Argamasilla. ( - 1911) . Xeneral de Brigada d'infantería.
Eladio Andino y del Solar. (1850-1935) Xeneral de división. Direutor de l'Academia de Caballería y gobernador militar de Valladolid.
Ramón Guerra. Cantante. (1855 - 1915) Foi unu de los meyores tenores risibles que pasaron polos teatros españoles na segunda metá del sieglu xix. Estrenó la Zarzuela "La Bruxa" del maestru Chapí, en 1887.
Antonio Paz Ruiz Huidobro (1820-1905). Abogáu. Alcalde de Medina. Condecoráu pol Gobiernu cola Gran Cruz de Beneficencia pol so llabor social en Medina, tenía afitada la so residencia na cai de Santa Cruz, darréu pegada a la ilesia parroquial.
Juan del Campo. Benefactor. Creador de la fundación benéfica "La güérfana", sobre la base d'unes finques en Medina y que la so finalidá yera dar una dote a les moces güérfanes cuando se casaren, yá que nun-y la podíen dar los sos padres.
Francisco del Río y Cámara (1850-1927). Médicu. Destacáu pola so actividá profesional especialmente mientres la denomada "gripe español", El so entierru convertir nuna multitudinaria muestra de ciñu de la población medinesa obligando a abrir el féretro que contenía los sos restos a la salida de la parroquia de Santa Cruz pa da-y l'últimu homenaxe. Padre de los tamién médicos medineses Minervino y Vidal del Río Paz, y d'América del Río, benefactora de la ciudá.
Agustín y Elías Martínez del Solar. Hermanos qu'a partir de la so empresa Martínez Hermanos, dedicada a la producción de farina nel barriu de Villamar, empecipiaron la comercialización d'eletricidá nel pueblu de Medina de Pomar, el 17 de mayu de 1898. Darréu, la empresa pasó a denominase Electra Adúriz calteniendo na actualidá la so actividá orixinal y convirtiéndose nel negociu más antiguu de Medina. Agustín Martínez del Solar foi alcalde de Medina y padre del tamién alcalde de la ciudá, Agustín Martínez Adúriz.
Minervino del Río Paz. Médicu. Fíu del médicu Francisco del Río, foi l'únicu medinés alcalde de la vecina llocalidá de Villarcayo. Desenvolvió gran parte de la so carrera profesional en Villarcayo onde abrió una clínica. Foi escoyíu rexidor por una comisión xestora'l 15 d'ochobre de 1934 permaneciendo nel cargu hasta les eleiciones municipales de febreru de 1936. Hostigado mientres la Guerra Civil pola so pertenencia al Partíu Radical, volvió a Medina de Pomar, onde siguió exerciendo'l so oficiu hasta la so muerte.
Lorenzo Roldán, poeta y benefactor. (1868 - 1932) Contribuyó de forma notable a les carreres profesionales de Pastora Imperio o Raquel Meyer, quien visitaron Medina dellos branos arrobinando en Madrid el nome de la ciudá que vio nacer a Roldán. Propietariu de "Camisería Roldán", unu de los meyores comercios de teles y xastrería de Madrid, asitiáu na cai Fuencarral 85.
Anque vivía en Madrid, siempres pasó llargues temporaes en Medina. Benefactor de los más precisaos tantu en Madrid como na so ciudá natal, dexó en donación al asilu dos edificios de bona factura asitiaos na cai Mayor y que, inda güei, apurren rentes a la entidá benéfica. El so entierru tuvo un puntu d'escándalu pa la costume de la dómina al ser acompañáu de la interpretación del Himnu de Riego, quintaesencia del republicanismu que, per otra parte, rexía'l país en 1932.
Monseñor Manuel López Arana. (1884-1941). Obispu de Ciudad Rodrigo
Elicio Quintana (1886 - 1936). Alcalde. Propietariu del míticu Café Quintana que, asitiáu na cai Mayor, foi puntu d'alcuentru de los medineses y escenariu de la vida social, cultural y festiva de la ciudá. Fusiláu en Estepar, Burgos, mientres los primeros díes de la guerra civil pol fechu de ser alcalde republicanu nesi momentu.
Gregorio Gallaga Hormaechea, (1888 -1936). Conceyal. Casáu y con 7 fíos. Deteníu'l 29 de xunetu, ingresa en prisión de Burgos, fusiláu en Estepar, el 6 d'agostu de 1936.
Francisco Zorrilla López, (1897-1936). Conceyal de Conceyu. industrial. Fusiláu ensin xuiciu'l 2 d'agostu de 1936.
Leopoldo López de Saá (1870-1936) Dramaturgu. Foi José Zorrilla, quien lu introdució nel periodismu, collaborando en El Liberal, El Globo, Blanco y Negro, Nuevu Mundu, La Esfera, La Ilustración Español y Americano, Madrid Risible y Vida Nueva, ente otres, amás de diverses publicaciones de Hispanoamérica. A fines de sieglu, dirixó la revista Pan y Toros y participó na redaición de la obra La tauromaquia (1896), que foi asesorada por "Guerrita", toreru cordobés. Leopoldo López de Sáa, foi un prolíficu periodista y dramaturgu que pasó munches nueches na famosa conxusta del madrilanu Café de Pombo. foi un personaxe imprescindible d'aquella lluminosa bohemia madrilana. Tamién exerció coo xefe de negociáu del Bancu d'España.
Luis Vacas Andino (1887-1979). Maxistráu y presidente de sala nel Tribunal Supremu de Madrid. Gran Cruz de San Raimundo de Peñafort. Padre del tamién maxistráu Luis Vacas Medina, que foi presidente de la Sala Quinta del Tribunal Supremu dende 1979 hasta la so xubilación, y güelu del maxistráu Luis Vacas García-Alós autor de numberosos llibros xurídicos y destináu nel Conseyu Xeneral del Poder Xudicial.
Julián García Sainz de Baranda. (1888-1970). Miembru de la Real Academia de la Historia. Doctor en Derechu. Xuez. Fíu predilectu de Medina de Pomar. Autor de dellos llibros sobre Medina: "Apuntes históricos sobre la ciudá de Medina de Pomar", "La fidalguía nes antigües Merindades de Castiella" o "Apuntes sobre la Historia de les antigües Merindades de Castiella". Benefactor de la ciudá, al morrer ensin descendencia mandó la so casa de la cai Mayor qu'anguaño ye casa de Cultura y Biblioteca Municipal.
José Antonio del Val Nuñez (-1978). Xeneral de Brigada del Exércitu del aire (Cuerpu d'Inxenieros Aeronaúticos). Direutor d'Industria Areonaútica. Pilotu de combate mientres la guerra civil española (1936-1939).
Julián del Val Nuñez (1907-1991). Xeneral de Brigada del Exércitu del aire, Xefe del serviciu d'obres militares del Exércitu del aire. Pilotu de combate mientres la guerra civil española (11936-1939).
Antonio de la Serna y Natividad Fernández. Güelos del "Che" Guevara. Nacíos en Medina de Pomar emigraron a finales del sieglu xix a Arxentina. Ellí nacieron los sos trés fíos: Celia, Antonio y Carmen. La primoxénita, Celia de la Serna Fernández, casa en Buenos Aires con un prósperu caballeru arxentín llamáu Ernesto Guevara Linch. Tres la boda'l nuevu matrimoniu treslladar a la ciudá de Rosario onde naz, el 14 de xunetu de 1928, Ernesto "Che" Guevara de la Serna. La casa de los sos güelos, na cai Mayor, inda se caltién, anque foi remozada práuticamente na so totalidá.
Padre Julián Pereda. SJ. (1890-1982). Rector de la Universidá de Deusto. Catedráticu de Derechu Romanu.
Beatu Julio García Galarza (hermanu Frumencio). (28/6/1909 - 8/10/1936). Hermanu marista, foi beatificáu, el 28 d'ochobre de 2007 pol papa Benedicto XVI. En 1921 entra nel juniorado de Artziniega.El 15 d'agostu de 1932 fai l'oficiu perpetuu. Nel so llabor pastoral pasa por Artziniega, Vic (Barcelona), Sants (Barcelona), Valencia y Alcazarquivir (Marruecos). Cuando españa la guerra civil taba en Sants, onde'l 20 de setiembre de 1936 ye deteníu y encarceláu xunto a otros trés hermanos maristes. Muerre fusiláu na muria del campusantu de Montcada, mui cerca de Barcelona, el 7 d'ochobre pol únicu motivu de ser relixosu.
Manuel García Andino. (- 1955). Coronel de caballería. Xefe de la tercer seición (operaciones) del Estáu Mayor de la División Azul en 1942-43, so les órdenes direutes del Xeneral Emilio Esteban Infantes. Cruz de Fierro de primera y segunda clase.
Miguel Pereda Zorrilla. Héroe de la batalla de Krasny Bor (Xunión Soviética) asocedida mientres el cercu de Leningráu.. Pasó 11 años cautivo en distintos gulags rusos hasta la so lliberación y repatriación en 1954.
Monseñor Gonzalo López Marañon. Carmelita. Obispu de Sucumbios, Ecuador. (1933-2016). Ordenáu sacerdote en 1957 ye consagráu obispu n'avientu de 1987. Dende entós desenvolvió'l so llabor pastoral na amazonia ecuatoriana. Finó en Luanda, Angola, onde se treslladara dempués de cumplir 75 años y presentar el so arrenunciu al papa Benedicto XVI conforme al ordenamientu xurídicu de la Ilesia.
Jesús María Pereda (15/6/1938 - 27/9/2011) Futbolista del Real Madrid C. F. y del F.C. Barcelona. Internacional. Ex seleccionador nacional de seleiciones xuveniles y de l'absoluta. Campeón d'Europa cola seleición española en 1964, frente a la URSS (2-1) el meyor resultáu llográu per España hasta entós. Foi'l xugador más decisivu d'aquel acontecimientu marcando'l primer gol y dando el pase a Marcelino nel segundu.
Julio Llinares. Conseyeru delegáu de Telefónica. (26/12/1945). Inxenieru de Telecomunicaciones pola Universidá Politéunica de Madrid. Ingresó en Telefónica en mayu de 1970 nel Centru d'Investigación y Desenvolvimientu, onde tuvo diverses responsabilidaes hasta la so designación como direutor del Departamentu de Teunoloxía y Normativa Téunica de Telefónica, en 1984. N'abril de 1990, foi nomáu direutor xeneral de Telefónica Investigación y Desenvolvimientu (Telefónica I+D). En xunetu de 1997 ye nomáu conseyeru delegáu de Telefónica Multimedia y en 2000 presidente executivu de Telefónica d'España. Dende avientu de 2007 hasta setiembre de 2012 foi conseyeru delegáu de Telefónica, S.A. Na actualidá ye vicepresidente del Conseyu d'Alministración de Telefónica, S.A. Tamién ye miembru de los Conseyos Asesores de Telefónica Europa, Telefónica Llatinoamérica y Telefónica Dixital. Ye patronu de la Fundación Telefónica.
Monseñor Julio Elías Montoya. Obispu franciscanu.(07/02/1945). Obispu de Cumas (Bolivia) y vicariu xeneral d'El Beni (Bolivia). Ingresó na orde franciscana (OFM) en 1960, ordenar sacerdote en 1968. El 17 de payares de 1986 foi nomáu pol papa Juan Pablo II obispu titular de Cumas y vicariu apostólicu d'El Beni, dambes en Bolivia.
Gerardo del Cuetu Santamaría (1966). Catedráticu na Coopers University in New York, EE.XX. Caderalgu de Ciencia Social y direutor-fundador del Programa d'Evaluación ya Innovación en The Cooper Union for the Advancement of Science and Art (Nueva York), una de les más prestixoses y llexendaries instituciones universitaries d'Estaos Xuníos. Foi profesor convidáu nel prestixosu Massachusetts Institute of Technology (MIT), onde impartió cursos de doctoráu, y onde ye anguaño miembru del Global MIT Program. Foi convidáu a impartir los sos seminarios del MIT en diverses universidaes. El so llibru tituláu Bilbao. Basque Pathways to Globalization (Elsevier, 2007) ta consideráu una contribución esencial al área del urbanismu y la globalización y “unu de los estudios más sofisticaos sobre globalización disponibles güei” (Diane Davis, Harvard University).
Ángel Castresana. (1972). Ciclista profesional ente 1997 y 2006. Perteneció a los equipos Euskaltel-Euskadi y l'ONCE, ente otros.
↑de Salazar y Castro, Luis (1720). La Crisis Ferrerica.
↑Inchaustegui, Joaquín Marín (1958). Reales cédules y correspondencia de gobernadores de Santu Domingu: Del añu 1542 al 1581, páx. 364.
↑«Retrato de Fernando Álvarez Martínez». Rede dixital de coleiciones de museos d'España, Muséu Nacional del Romanticismu. Consultáu'l 17 de setiembre de 2014.
↑ 9,09,1Matilla Gómez, Valentín (1987). 202 Biografíes Académiques. Real Academia Nacional de Medicina, páx. 82.
↑ 10,010,1de Tolosa Latour (1900). Discurso Lleíos na real Académica de Medicina pa la Receición Publica del Académicu Electu Dr D. Manuel de Tolosa. Viuda y fíos de Tello, páx. 39.
.jpg)
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
,_por_Francisco_Coello.jpg)
