Nguni ye un grupu de llingües falaes nel sur d'África incluyendo l'idioma isiZulú, l'isiXhosa, el swati, y el ndebele.
Esti grupu de llingües bantús tien como carauterística común que'l raigañu -ntu significa un home.
Nguni ye realmente un términu artificial, que suxer una unidá étnica, lo cual nun ye ciertu. Otra división, tamién artificial, estrema a les llingües nguni en nguni del norte, incluyendo al idioma zulú y al swazi, y el nguni del sur qu'incluyiría'l xhosa, thembu, el mfengu, el mpondo y el mpondomise.
Comparanza léxica
Los numberales para distintes llingües nguni son:[1]
| GLOSA
|
Swazi |
Xhosa |
Zulú |
Ndebele
|
PROTO-
NGUNI
|
| '1' |
ɲɛ́ |
ɲɛ̀ |
dwa |
-ɲɛ |
*nwe
|
| '2' |
-ɓilí |
mbìní |
ɓiːli |
-ɓili |
*(m-)ɓili
|
| '3' |
-ʦʼâtfʼo |
ntʼátʰù |
tʰaːtʰo |
-tʰatʰo |
*(n-)tʼatʰo
|
| '4' |
-nɛ |
nɛ̀ |
ne |
-nɛ |
*nɛ
|
| '5' |
siɬánu |
ntɬʼànù |
ɬy |
-ɬanu |
*(n-)tɬanu
|
| '6' |
-sipʰóɬôŋo/
sitfʼûpʰa |
ntʼándátʰù |
isitʰoːpʰa |
isitʰupʰa |
*sitʰupʰa(?)
|
| '7' |
sikʰombisa |
síǁʰɛ̀ŋǁɛ̀ |
isikʰombiːsa |
isikʰombisa |
*sikʰombisa
|
| '8' |
sipʰɔɬɔŋɔ |
síb̤ɔ̀zɔ́ |
10-2 |
10-2 |
|
| '9' |
lifiǀa |
lítʰɔ̀ɓá |
10-1 |
10-1 |
|
| '10' |
liʃumi |
lîʃûmì |
iʃoːel mio |
*itʃumi |
*li-ʃumi
|
Referencies
