Les llingües jicaque-tol formen una familia de llingües indíxenes falaes n'Hondures polos tolupanes y enantes tamién polos jicaques d'El Palmar.
Clasificación
La familia jicaque-tol ta formada por siquier dos llingües documentaes el jicaque occidental o jicaque d'El Palmar, anguaño estinguíu y conocíu namái por un vocabulariu curtiu publicáu por Membreño nel sieglu XIX[2] y reeditáu por Lehmann a principios del sieglu XX,[3] la otra llingua'l jicaque oriental o jicaque del Monte de la Flor, tamién llamáu tol o tolupán, ye faláu entá por unos pocos centenar de persones cerca d'Orica (Hondures) y dellos vieyos nel departamentu de Yoro. Les dos llingües jicaque anque emparentaes guarden una cierta distancia, les estimaciones glotocronológicas dan ente 10 y 16 sieglos de separación.
Rellación con otres llingües
Estes llingües jicaque-tol tán emparentaes coles llingües tequistlateques falaes nel estáu mexicanu d'Oaxaca formando la familia tequistlateco-jicaque.[4] Tamién se conxeturó bien especulativamente nesti últimu grupu podría tar rellacionáu coles llingües hokanas de Norteamérica.[5]
Descripción llingüística
Fonoloxía
L'inventariu fonolóxicu del proto-jicaque foi reconstruyíu por L. Campbell y Oltrogge:[6][7]
Los signos /c, c', ch/ son notaciones usaes convencionalmente polos americanistes para /ʦ, ʦʔ, ʦh/. Les vocales reconstruyíes polos mimu autores inclúin amás de /*i, *y, *a, *o, *o/ la vocal zarrada central /*ɨ/.
Dalgunes correspondencies fonétiques regulares ente'l jicaque oriental y l'occidental son les siguientes:
| Proto-JT |
Jicaque Oc. |
Jicaque Or.
(Tolupán)
|
| *-p |
-k |
-p
|
| *-k |
-k |
-k
|
| *l- |
d- |
l-
|
| *-l |
-n |
-l
|
| *-m |
-n |
-m
|
| *k'- |
k- |
Ø
|
| *-k'- |
-g- |
-ʔ-
|
| *(-)ʦ'- |
(-)ʧ- |
(-)ʦ'-
|
| *ʦh |
ʃ |
ʦh
|
| *-ʦ- |
-ʧ- |
-s-
|
| *s- |
ʧ- |
s-
|
| *-s |
Ø |
-s
|
Ver tamién
Referencies
- ↑ Ethnologue report for language code: Tol
- ↑ Membreño, 1897, páxs. 195-6 y páxs. 233-42.
- ↑ W. Lehman, 1920, páxs. 654-68.
- ↑ L. Campbell, 1979, p. 965-966.
- ↑ J. Greenberg & M. Swadesh, 1953.
- ↑ Campbell y Oltrogge, 1977
- ↑ Campbell y Oltrogge, 1980
Bibliografía
- Campbell, Lyle (1979): "Middle American Languages" en The languages of native America: Historical and comparative assessment, Campbell, Lyle; & Mithun, Marianne (Eds.), Austin: University of Texas Press, páxs. 902-999.
- Campbell, Lyle, and David Oltrogge (1980): "Proto-Tol (Jicaque)", International Journal of American Linguistics, Vol. 46, Non. 3 (Jul., 1980), páxs. 205-223.
- Holt, Dennis. (1999). Tol (Jicaque). Languages of the World/Materials 170. Munich: LincomEuropa.
- Consulta'l portal dedicáu al Diccionario de las Lenguas de Hondures DLH y al de Hondureñismos de l'Academia Hondurana de la Llingua AHL, coeditado col Centru Cultural d'España en Tegucigalpa
fr:Langues jicaques
