Esti artículu trata la gramática del idioma húngaru (n'húngaru: magyar nyelvtan) sofitándose nun testu orixinal convenientemente estazáu, anotáu y con enllaces a la gramática pertinente en cada casu.
Notación
=
separador de pallabres: nap=tár
|
separador d'afixos: nap|pal
_
arrexunta nuna pallabra virtual española la traducción d'una húngara, por que la correspondencia seya una a una y facilitar la interpretación de les traducciones
{}
arrexunta prefixu y raigañu verbal cuando tán separaos
()
testu opcional: (opcional)
/
separador d'opciones: asina / asá
[]
testu obligatoriu: [obligatoriu]
~
representa la pallabra en cuestión: meg: ~van, tanul ~
De normal les pallabres húngares non compuestes tomen el so vocales del conxuntu posterior o anterior, ye lo que se llama harmonía vocálica. Al flexionar les pallabres, hai que siguir les siguientes regles pa caltener dicha harmonía:
En pallabres compuestes el postreru componente ye'l decisivu: gyógy-szer:melecina (anterior), könyv-tár:biblio-teca (posterior)
Los prefixos verbales nun harmonicen col raigañu: meg, be, össze, létre.
Los sufixos pueden tener d'una a cinco versiones:
Una: temporal –kor, causal-final –ért, terminativu –ig, etc.
Dos: inesivo ban / ben, sublativo ra / re, dativu nak / nek, etc.
Trés: alativo focete / hez / höz, superesivo on / en / ön, etc.
Cinco: nominativu plural k / ok / ak / ek / ök, etc. Equí les versiones con vocal suélense añader a componentes terminaos en consonante pa facilitar la pronunciación. Ver la descripción de cada casu pa saber que vocal usar anque de normal l'usu de a ye escepcional.
Lóxicamente los sufixos con una versión tampoco harmonicen
Los sufixos con dos versiones usen l'anterior con componentes anteriores y la posterior con posteriores.
Los sufixos con tres versiones usen la posterior con componentes posteriores, l'arrondada si la vocal darréu anterior al sufixu ser tamién y l'ensin arredondiar nel restu de los casos.
Hai un puñáu de pallabres que nun harmonicen, p.ej. leány:rapaza, con elles suel utilizar la versión posterior de los sufixos.
Acentu
Creyóse que l'acentu léxicu del húngaru recái siempres na primera sílaba de les pallabres. En realidá l'húngaru escarez d'acentu léxicu y, magar na fala bonal suelse acentuar xeneralmente la primera sílaba, l'acentu prosódicu puede recayer sobre cualesquier, dependiendo del contestu y el focu. Por casu, si a una pallabra del discursu quier dáse-y énfasis, ye la so última sílaba la que s'acentúa (sílabes acentuaes en negrina): Ő katona volt? Nem, ő katona! '¿Él yera soldáu? Non, él YE soldáu'. L'acentuación depende tamién del estilu de la fala. Nel rexistru neutral de los medios de comunicación, de normal nun s'acentúa nenguna de les pallabres, anque munches vegaes puede percibise una elevación del tonu y una mayor intensidá na última sílaba de les frases.
Morfoloxía
Artículu definíu
L'artículu definíu ye a pa pallabres empezaes en consonante (incluyendo la h) y az pa les qu'empiecen en vocal. Nun tien plural, nin de xacíu xéneru y nun se torna. Correspuende a nuesos: el, los, la, les.
Exemplos
Kapar|gat|t|a[1] bicská|já|val a rozsdá|s drót|ok|at.
Rasp|aba navaya|la so|con los aferruño|ferruñosu alambre|s.
↑Anque paez bien complicáu nun ye más que l'artículu definíu a / az + el nominativu del pronome personal + l'oxetu col sufixu posesivu singular o plural correspondiente. Vease xenitivu
Los demostrativos concuerden en númberu, casu ya inclusive posposición col sustantivu al que precieden.
Y: De los exemplos siguientes:
Exemplos
az a kocsi
Esi coche az|ok
a kocsi|k
Esos coches
az|ok|ban a kocsi|k|ban
Nesos coches
a mögött a kocsi mögott
Detrás d'esi coche
a) Y boldog|balten hónap|ok|ban csak teng|ett-leng|ett.
Esti allegre|in- mes|ye|en namái andaba_a_la_que_salta :Nesos
tristres meses namái andaba a la que salta b)
Anna y négy nap alatt minden munká|já|t el|vég|ez|te, mely|et rá|bíz|tak.
Anna esti cuatro día mientres tou trabayu|el so |fin|rematar|-ó, qu'encamentaben.
Anna mientres esos cuatro díes completó toles xeres que se-y encargaron.
esprender que y ye la forma invariable lliteraria de ez a(z) yá que:
n'a) nun se torna nin por númberu nin por casu *
en b) nun ye siguida por posposición
Reflexivos
Son, anecdoticamente, la forma posesivada del nome mag:grana, asina pos signifiquen lliteralmente: la mio grana, la to grana, etc. La a final de maga allárgase convenientemente al sufijarlo y la vocal d'enllaz del acusativu ye nos demás casos a. Ye consideráu un oxetu definíu.
↑El Translativo a diferencia de la Presea-Comititivo nun tien pareya
↑Error de cita: La etiqueta <ref> nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes t
↑ 6,06,16,26,36,4Error de cita: La etiqueta <ref> nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes def
Posesivos
El plural del pronome posesivu de la primer persona del singular tien principalmente dos formes: una d'usu común (enyémek) y otra lliteraria (enyéim) que s'usa nel llinguaxe de la prensa y los medios y nel ámbitu eleváu o bien cultu.
A entrambos llaos saludaben conocíos y desconocíos.
11) Stefi még itt szolgá|l, de szem=üveg|et hord, mert gyöng|ül a szem|y.
Stefi inda aqui sirve, pero güeyu=cristal lleva, porque se debilitó_ el güeyu|el so.
Stefi inda trabaya aqui pero lleva gafes porque la so vista deterioróse.
12) Mi|kor a lak|ás minden ablak|a {be volt csuk|va}, Vizy oda|lép|ett Katicá|focete :Cuando la casa toes
ventana|la so {tuvieron cerraes}, Vizy dirixó Katica|escontra :Cuando toles
ventanes de la casa tuvieron cerraes, Vizy averar a Katica
13) egy negy|ed kiló orosz teá|t, papír=zacskó|ban egy kiló lencsé|t, két doboz belga szardíniá|t.
un cuatro cuartu quilu rusu té, papel=bolsa|nun quilu llenteya, dos llata belga sardina.
un cuartu de quilu de té ruso, un quilu de llenteyes nuna bolsa de papel, dos llatas de sardines belgues
14) a pasi -y|szúr|t egy csomó dollár|t, mely|et Jancsi könnyedén a mellény=zseb|é|be gyűr|t.
el tipu apuñaló un montón forgar, que Jancsi fácilmente'l chalecu=bolsu|el so|en metió.
el tipu apuñaló un puñáu de forgares que Jancsi meter nel bosillo del so chalecu fácilmente
El plural de los sustantivos posesivados ye –i (3-5) y –k el del restu (1, 5b, 9, 10)
La vocal d'enllaz, si hai, ye variada (a: 1; o: 5, 8; y: 10; ö:10). Les regles espónense de siguío
Cuando la pluralidá ye patente per otros medios: numberales (7, 8), pronomes indeterminaos (12), llocuciones alverbiales de cantidá (13, 14) la marca del plural omítese y eventualmente el verbu conxugar en singular (12)
Los suxetos con sufixu –ék (2) traducíu como los X o la familia X esixen plural del verbu *
El singular de szem:güeyu y otres partes del cuerpu que vienen en pares: láb:pierna, kéz: mano, etc. faen referencia en realidá a dambos güeyos, piernes, manes. Un güeyu traduzse como fél szem lliteralmente mediu güeyu
El pronome relativu (8, 14) concuerda en númberu col nucleu del oxetu *
El plural dispara los cambeos nel raigañu (1)
Formación
Primero tienen llugar los cambeos radicales tipu:
ló:caballu > lov-
tó:llagu > tav-
kéz:mano > kez-
álom:suañu > álm-
Dempués, si la última lletra ye:
Vocal: Sufijar –k allargando les a/y/o finales
Consonante. Si la pallabra (o la postrera d'una compuesta) ye:
La formación del plural de los axetivos difier llixeramente de lo equí dicho pa los nomes.
El plural de les formes teníes ye i como se va ver más embaxo.
ék: Esti pequeñu sufixu xuníu a nomes posesivados o non, fai referencia al grupu coleutivu del qu'ésti forma parte. Al añader a la forma del diccionariu, l'únicu cambéu nel raigañu ye l'allargamientu de la postrera a / y.
Exemplos
Gómez|ék|nél vacsorá|z|tam
Cené en casa de los Gómez
Szomszéd|om|ék
La "familia" del mio vecín
Apá|ék
La xente de padre
-é(i)
Arc|a kissé meg|tel|t, mint a rab|ok|é, bőr|é|t vala=el mio föld-szín sápadt|ság márvány|oz|ta.
Cara|la so daqué llena, como los esclavu|s|la_de, piel|la so daqué tierra-color palidez xaspe|aba.
(Yera) la so cara daqué llena, como la de los esclavos, (y) una palidez color tierra jaspeaba la so piel.
Szagl|ás|a, mely él|ye volt, mint a kutyá|é, tilta|koz|ott ellen|y.
Olfatu|el so, qu'agudu yera, como'l perru|el_del, protest|ó contra|ello.
El so ofalto, que yera agudu como'l d'un perru, protestó contra ello.
Ez a bolsevizmus[1] utolsó ki|leng|és|y. -Meg a háború|é - {te|tte hozzá} Moviszter.
Esti (ye) el bolxevismu últimu escesu|de.- Y la guerra|el_de - añadió Moviszter.
Este ye l'últimu escesu del bolxevismu.- Y de la guerra - añadió Moviszter.
Nagy, kék szeme|i vol|tak, egész val|ó-szín|ű|tlen|ül nagy|ok, mint a szín|ész|ek|éi, el mio|kor alá|fest|ik.
Grande, azul güeyu|s tenía, completa y improbablemente grandes, como los actor|ye|los_de_los, cuando los pinten.
Tenía grandes güeyos azules, completa y improbablemente grandes, como los de los actores, cuando los pinten.
↑Error de cita: La etiqueta <ref> nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes g
Cabo notar que la distinción ente l'ilativo (-ba/-be) y inesivo (-ban/-ben) anguaño ta sumiendo na llingua falada, porque la -n final del inesivo yá nun se pronuncia na llingua común —namái en rexistros bien cultos y elevaos—, dando llugar a dellos errores y ultracorrecciones, hasta nos medios de comunicación:
Meghívtuk a *stúdióban 'Convidar (convidemos) *en l'estudiu', por Meghívtuk a stúdióba 'Convidar (convidemos) a el estudiu' – ultracorrección
*Iskolába vagyok 'Toi *a la escuela', en cuenta de Iskolában vagyok 'Toi en la escuela' – incorreición.
Pela tarde (les) trés|dende (les) cinco|hasta dormía :Dormía dende los
trés hasta los cinco de la tarde Anna reggel|től
est|ig[24] a por és szemét @ glóriá|já|ban[17] áll|ott
Anna mañana|dende tarde|hasta'l polvu y basura gloria|de|en est|aba
CAUSA
Az öröm|től vicsorg|ott
La felicidá|de regañ|aba
Regañaba de felicidá Az
ifjú ügy=véd[15] különben is piros arc|a láng|ol|t a história[15] láz|á|tól
El nuevu asuntu=defensa amás tamién colorada cara|de llame|aba la historia temperatura|la so|por
La cara del nuevu abogáu yá de por si colorada, amburaba pola picante historia.
Tork|a el|szorul|t a keserű|ség|től
Gargüelu|el so se_estrech|ó l'amargura|por
Fízose-y un nuedu nel gargüelu pola amargura Anna,
a|ki az elő=szobá|ban[17] ácsorg|ott a tűz=hely[15] láng|já|tól piros fül|lel,[18] meg|hall|otta ez|t[26]
Anna, quien el delantera=habitación|en est|aba el fueu=sitio llapada|la so|de colorada oreya|con, oyó esto :Anna,
que taba nel recibidor coles oreyes coloraes pola llapada de la chimenea, oyó esto A test|i
munká|tól izm|vos bal kar|já|val[18] el|kap|ta derek|á|t[26]
El cuerpu|de trabayu|por musculo|so izquierda brazu|el so|con cog|ió cintura|la so
Coyer de la cintura col so brazu, musculosu pol trabayu físicu
Cada vegada más habl|aban la disciplina=materia|sobre tamién.
Tamién falaben cada vez más sobre l'asignatura.
* csoda (lliteralmente 'maravía'), xuníu a los pronomes interrogativos ki y mi, ye una partícula que s'usa pa reforzar el so significáu, ensin tener calter despreciatible.
nivel|el so gradualmente baxó 1875 anteriores añu=curso comparáu_con.
el so nivel baxó gradualmente comparáu colos años anteriores a 1875.
RÉXIME VERBAL
Az ing|ó létra[15] tete|jé|n,[22] mely|et[26] Katica támogat|ott @, mohó|n lát|ott a munká|focete
La duldosa escalera estremu|la so|en, que Katica sostén|ía, avida|mente vio'l trabayu|a :Nel
estremu de la duldosa escalera que Katica sostén|ía, púnxose avidamente manes a la obra
Úgy jár|t a lak|ás|ban,[17] mint=hai az övé vol|na, és sem=el mio köz|y sem vol|na az|ok|focete, a|ki|k itt él|nek
Asina camin|aba la casa|en, como=si la suya fora, y nada común|en nun tuviera eso|s|con, qu'ellí viv|ían
Caminaba pola casa como si fuera so y nada tuviera que ver colos qu'ellí vivíen
@ Notar la conxugación indefinida a pesar de tratase d'un oxetu (la duldosa escalera) definíu. Asina ye porque los pronome relativos son consideraos indefiníos, como lo son los interrogativos de los que se deriven. a|ki < ki:¿quién? > a|mio < mio:¿qué?
Anna pár lép|és|nyi távol|ság|ból követ|t|y Vizy=né|t[26] és Ficsor|t,[26] lógáz|va batyu|já|t[26]
Anna par pasu alloña|a segu|ía Vizy|señora|a y Ficsor|a balance|ando hato|el so
Anna siguía a la señora Vizy y a Ficsor a unos pasos, banciando'l so hato
Kun Béla repül|ő=gép|en[22] menekül|t az ország|ból
Kun Béla voladora=máquina|en escap|ó el país|de :Béla
Kun escapó del país n'avión
Ki|ve|tt az árva=ház|ból egy leány|t,[26] hogy föl|nevel|je
Sac|ó el güérfanu=casa|d'una rapaza, pa criala :Sacó del
orfanatu una rapaza pa criala
TIEMPU
Belül a finom, selym|ye fürt|ök bizonyára leány|ai|nak[7] gyermek=kor|á|ból származ|tak.
Dientro los finu, seda|~oso rizu|s de xuru fía|s_les sos infante=edá|la so|ból procedíen.
Dientro los finos, sedodos rizos de xuru veníen de la infancia de les sos fíes.
MANERA
a vád|l|ott tett|é|t[26] ön=kívül|et|ben[17] követ|t|y el, s ön=véd|elem|ből gyilkol|t|a meg gazdá|i|t[26]
L'acusáu actu|el so|t inconsciencia|en cometió, y autu=defensa|ből asesinó señor|ye_los sos|a.
L'acusáu cometió'l so actu inconscientemente y en defensa propia asesinó a los sos señores.
meg|ragad|ta a váll|á|t,[26] s mag|á|ról[8] meg|feled|kez|ve teljes ere|jé|ből ráz|t|a :garró'l
costazu|el so|t, y si_acorico|ròl escaeciéndose toes fuercia|la so|ből solmenó :Garrar
del home y escaeciéndose de sigo mesmu solmenar con toles sos fuercies.
Kíváncsi|ság|ból néhány próbá|t[26] te|tt
Interés|por unes prueba fixo :Fixo unes
pruebes por interés
FERRAMIENTA
El mio|ből él|nek...?
¿Qué|de viven...?
¿De qué viven...?
ORIXE
Úgy érez|t|y, hogy fej|é|t[26] ki|szivattyú|z|t|ák, és hát=gerinc|y üveg|ből van
Asina sentía, que cabeza|la so baleraren__con_una bomba, y llombu=escayu|el so vidriu|de ye :Sentía que-y
sorbieren la cabeza y que la so columa vertebral yera de vidriu Hát
én nem két|ked|em, hogy a ház=mester|ek|ből is ki|tűn|ő gentleman vál|nék
Pos yo non dud|o, que los casa=maestru|s|de tamién estraordinariu gentleman saldríen
Pos yo nun duldar, que tamién de los porteros saldríen escelentes caballeros
CAUSA
Lenn a falu|n[22] a legény|ek nem=egy=szer ölel|ték, fogdos|ták a mell|é|t tréfa|ság|ból
Embaxo'l pueblu|nos mozu|s non=una vegada abrazaron, amansuñaron el pechu|la so chancia|por
Embaxo nel pueblu los mozos más d'una vegada abrazar, amansuñáu'l pechu bromiando
PARTITIVU
Egy régi divat=lap-figura {támad|t föl} holtá|ból.
Un antigua moda=revista –figura resucitó muertu|ból.
Una figura de revista de moda resucitó d'ente los muertos.
Pár nap|pal ez=előtt ő bocsát|otta rend|el|kez|és|ük|re[21] ingyen az|t[26] a rengeteg madzag|ot[26] is, mely a sárkány|t[26] tart|otta.
Par día|con esto=antes él(la) punxo disposición|la so|a de baldre esi'l montón cordel tamién, que'l dragón caltenía.
Unos díes antes él(la) punxo tamién gratuitamente a la so disposición esi montón de cordel que soportaba la cometa.
Az utóbb|i hónap|ok|ban[17] eleg|et[26] hall|ottak éj|jel ágyú=szó|t,[26] úgy tud|tak ádene|nin mellett|y, mint a harc=tér|i katoná|k.
Los últimu mes|ye|n'abondo oyeron nueche|con cañón=pallabra, asina podíen dormir xunto_a|el so, como los llucha=espaciu soldáu|s.
MANERA
Köz|ben ar|ra[21] gond|ol|t, hogy majd el mio|vel fogad|ja
Mientres eso|sobre pens|aba, que dempués como la aceptaría :Mientres
pensaba cómo la aceptaría
CANTIDÁ / MIDIDA / GRAU
Vala|el mio|vel előré|bb jö|tt a konyha|i lámpa fény=kör|é|be[16]
Daqué|con adelantráu vieno la cocina|de llámpara lluz=círculu|de|a :Adelantróse daqué al
círculu de lluz de la llámpara de la cocina
POSPOSICIONES: egyutt, szemben, szemkozt, kapcsolatban, valamint
Áhítat|tal vegyes ámulat|tal lát|ták, hogy a gróf=nő fiá|valegyütt egy bér|el|t, első osztály|ú fülké|be[16] száll.
Fervor|con entemecíu plasmu|con vieron, que'l conde=mujer hijo|el so|con xuntu un arriendu|arrendar|arrendáu, primer clase|de compartimientu|a xubía.
Con un amiestu de fervor y plasmu vieron que la condesa xubía col so fíu a un compartimientu arrendáu de primer clase.
Pepike a verandá|n[22] el|foglal|ta Hilda hely|é|t,[26]szemben a kapu|val.
Pepike el mirador|n'ocupó Hilda sitio|el so, enfrente la puerta|a.
Pepike ocupó'l sitiu de Hilda nel mirador, frente a la puerta.
A kandalló|val szemközt|i fal|on[22] lóg|ó két pasztell arc=kép közül az egyik Grandet-né nagy=aty|já|t,.[26]
La chimenea frente paré colgante dos pasteles cara=imaxe ente la unu Grandet-muyer gran padre|el so,...
Unu de los dos semeyes colgaes de la paré frente a la chimenea al güelu de la señora Grandet...
- Gondol|ja - folytat|ta súg|va -, hogy Vautrin|nak komoly szándék|ai van|nak vel|em kapcsolat|ban?
-¿Piensa – siguió bisbisando -, que Vautrin|de seriu intención|les sos tien con|migo conexón|con?
-¿Piensa – siguió bisbisando-, que les intenciones de Vautrin escontra mi son honorables?
Az önként|ye digitalizál|ó|k szám|vos klasszikus magyar irodalm|i alkot|ás|sal[18] gazdag|ít|ották állomány|unk|at[26] (pl. Móra Ferenc, Csáth Géza, Tersánszky Józsi Jenő műv|ei|vel valamint nép=mesé|k|kel).
Los digitalizadores voluntarios arriquecieron les nueses esistencies con numberoses creaciones lliteraries clásiques húngares (por casu coles obres de... según con cuentos populares).
La estructura "(olyan) axetivu mint ~" usar pal grau positivu.
Exemplos
Csúnya vol|t, mint az éjszaka.
Feu yera, como la nueche.
Yera feu como la nueche.
Olyan vagy, mint egy gyerek.
Tal yes, como un neñu.
Yes como un neñu.
Comparativu
El sufixu comparativu -bb, añader direutamente a axetivos terminaos en vocal, allargando les a/y finales. La vocal d'enllaz p'axetivos remataos en consonante ye a / y. Esti comparativu puede, al igual que los nomes, formar el so plural: añadiendo [a / y]k y tornase. Pero recordar que los axetivos calificativos nun concordar col sustantivu al que precieden. Tamién pueden formase alverbios del comparativu añader -@n o bien "escoyelo" ente dellos col sufixu -ik. El términu col que se compara señalar con mint ~ o bien col sufixu -nál / -nél.
Esceiciones: nagy > nagyobb, sok > több, jó > jobb, szép > szebb
Exemplos
A kis|ebb|ik láb=nyom a Vicuská|é
La pequeña|más|ik buelga (ye) la Vicuska|de :La buelga menor
ye la de Vicuska
A pap fiatal|abb
El cura (ye) mozu|más
El cura ye más mozu En|nél
jo|bb|at isz|unk otthon, igaz-y?
Esto|que meyor bebemos en_casa, nun ye_verdá?
Meyor qu'esto bebemos en casa, ¿non?
Tö|bb|et nem mond|hat|ott
Más nun dicir|pudo :Nun
pudo dicir namás
Vol|tak erős|ebb|ek is
Habíen fuerte|más|plural tamién
Tamién los había más fuertes
gyakr|abb|an
frecuente|más|mente :con
mayor frecuencia / más frecuentemente
Superlativu
Prefijando leg al comparativu llogramos el superlativu.
Superlativu Absolutu
Prefijando leges al superlativu llogramos coles mesmes el superlativu absolutu.
Exemplos
...hogy y föld|ön az ember a leges|leg|ostobá|bb
Qu'esti planeta|sobre l'home (ye) l'estúpidu|más
Que sobre esti planeta l'home ye'l más estúpidu Ez
a leges|leg|gyakori|bb eset a fá|ban meg a level|ek|ben
Esti (ye) el frecuente|más caso'l árbo|en y les fueya|s|en
Este ye'l casu más frecuente nel árbol y les fueyes
Los diccionarios listan los verbos non según el so infinitivu sinón según la so tercer persona del singular del presente d'indicativu indefiníu. Forma ensin sufijo si salvamos los ikes.
Tipos radicales
Visión xeneral
Tipu
Presente
Pasáu
Condicional
ya Infinitivu
Suxuntivu
Participiu de
presente: -ó/-ő
-ás/-és
Causativu: -at/-et
szt > sz
halaszt
=|ott-
=|an-
halassz-
=|ó
=|ás
-
st > s
fest
=|ett-
=|en-
fes|s-
=|ő
=|és
-
At > As
fizet
=|t-
=|n-
fizes|s-
=|ő
=|és
-
sz > v
-y|sz
-y|tt-
-y|nn-
-y|gy-
-y|v|ő
-
-
Csz > d
öreg|sz|ik
öreg|ed|t-
öreg|ed|n-
öreg|ed|j-
öreg|ed|ő
öreg|ed|és
-
Csz > d / v
al|sz|ik
a el|ud|t-
a el|ud|n-
a el|ud|j-
a el|v|ó
a el|v|ás
-
Csz > z
emlék|sz|ik
emlék|ez|t-
emlék|ez|n-
emlék|ez|z-
emlék|ez|ő
emlék|ez|és
emlék|ez|et
Csz > z / v
igyek|sz|ik
igyek|ez|t-
igyek|ez|n-
igyek|ez|z-
igyek|v|ő
igyek|v|és
-
C[y/o/ö]C
> CC
forg|ok
forog|sz
forog
forg|onk
forog|tok
forog|nak
forg|ott-
forog|n-
forog|j-
forg|ó
forg|ás
forg|at
[ó/ő/í/ű]
> Av
rov|ok
ró|sz
ró
rov|onk
ró|tok
ró|nak
ró|tt-
ró|nn-
ró|j-
rov|ó
rov|ás
rov|at
Sz > v
lé|gy-
Presente
Pasáu
Suxuntivu
Condicional
Infinitivu
Participiu
–ás / -és
3psi
3psd
Presente
Futuru
y|sz|ik
y|sz-
y|tt-
y|v|ett
y|gy-
y|dd
y|nn-
y|nni
y|v|ő
y|v|és
hi|sz
hi|sz-
hi|tt-
-
hi|ggy-
hi|dd
hi|nn-
hi|nni
i|sz|ik
i|sz-
i|tt-
i|v|ott
i|gy-
i|dd
i|nn-
i|nni
i|v|ó
i|v|ás
-
-
te|sz
te|sz-
te|tt-
-
te|gy-
té|gy-
te|dd
te|nn-
te|nni
te|v|ő
te|endő
te|v|és
ve|sz
ve|sz-
ve|tt-
-
ve|gy-
vé|gy-
ve|dd
ve|nn-
ve|nni
ve|v|ő
vi|sz
vi|sz-
vi|tt-
-
vi|gy-
vi|dd
vi|nn-
vi|nni
-
Ikes
Los ikes son verbos que la so 3ps del presente d'indicativu indefiníu, al contrariu que'l restu, sí tien yá un sufixu personal. -ik. Asina pos pa conxugalos primero de nada hai que remover esi sufixu.
Otru aspeutu a tener en cuenta ye que'l raigañu verbal puede sufrir cambeos al añader el -ik, cambeos que va haber que desfaer al conxugalo. Exemplos: hiányoz|nin > hiányz|ik
La inmensa mayoría de ikes son intransitivos, esto ye nun tien conxugación definida. Sicasí los sufixos de la primera y tercer persona del singular suélense "alliniar" colos de la conxugación definida pal presente d'indicativu y el suxuntivu. La conxugación especial ikes sumió yá totalmente nel pasáu d'indicativu y apenes si queden reliquies nel condicional.
Prefixos
Son partícules modificadoras, similares a los de phrasal verbs ingleses (como go out, look for, go on, etc). Curiosamente'l so pariente, el finés nun los tien. N'español pueden corresponder a prefixos particulares como a-, des-, dis-, in-, etc. o en dellos casos cumple la mesma función l'usu del pronome personal átonu en ciertos verbos (por casu menni 'dir' y el|menni 'dise' o halni 'morrer' y meg|halni 'morrese').
Nun harmonicen col raigañu. Nun vienen en pareyes como la mayoría de sufixos: meg, el, ki, -y, fel, be, össze...
Non toos son igualmente granibles. Los más frecuentes son: be, el, fel, haza, ki, -y, meg, szét.
Ensin dulda unu de los aspeutos más difíciles d'apoderar
Función:
Orientadora. Imprimi-y una direición al verbu ***
megy: dir; -y|megy: baxar; el|megy: salir
Dictadora. Esixen un ciertu casu ***
neki~ + oxetu|nek/nak
bele~ + oxetu|be/ba
Perfectiva. Los principales son meg y el pero'l restu tamién puede tener esta función
tanul: estudiar; meg|tanul: aprender
Replicadora. Curtia respuesta afirmativa ***
Meg|ve|tt|ed a radió|t?
Meg
Frecuentativa. Doblar: meg-meg
Transitiva **
Independiente: -y is út fel is út: ¡váigase por onde quiera!
Alteriadora del campu del oxetu Xebrables. Cuando'l predicáu ye'l focu de la oración el prefixu asítiase ante'l raigañu. Pero:
Cualesquier otra parte de la oración puede atraer l'atención figurando xustu antes de verbu que'l so prefixu retardar al raigañu.
Úgy rágom össze: Asina xuntar
Akkor jelensz meg: Entós te presentes
Miért jöttél haza?: ¿Por qué tornasti a casa?
Suxuntivu:
Mutasd meg, hogy...: Demuéstrame que...
Mondd meg neki, hogy...: Di-y que...
kell: deber/obligación
Létre kell jönnie: Tien De crear...
Egypár nap múltával oda kell utaznunk: Nun par de díes tenemos que llegar ellí.
Pero: Most Sugárkát kell elaltatnom: Agora tengo qu'a adormilitiar a Sugárka.
La negación siempres ye parte destacada de la oración:
Nem jön el hozzám: Non vien a la mio casa ***
Nem halt meg: Non morrió ***
Meg nem értenek: Non entienden
át~: ver a traves de, be~: ver escontra l'interior, bele~: ver nel interior de, el~: ver, hozzá~: empezar, keresztül~: trasver, ki~: ver pa escontra fora, -y~: mirar escontra baxo, meg~: ver, neki~: poner manes a la obra, rá~: ver dende enriba, viszont~ásra: hasta la vista
Anna a piros szőnyeg|xel takar|t hencser mellett áll|t
Anna la colorada alfombra|con cubierta sofá xuntu_a taba **
Anna taba xunto al sofá cubiertu con una alfombra colorada
Notes
↑Correspuende esautamente al participiu del español.
↑Correspuende al participiu de presente según la gramática tradicional del castellán, qu'anguaño son axetivos independientes cola terminación -nte. Güei, lo mesmo espresen tamién los axetivos terminaos en -or.
↑L'usu del participiu de futuru pasivu correspuende más o menos al del xerundivu llatín, del cual procede tamién la so terminación (magar dellos gramáticos facer derivar d'un raigañu antiguu del húngaru).
Formar col sufixu va / ve, xuníu ensin vocal d'enllaz y ensin cambeos del raigañu verbal.
El so usu coincide en parte col español. En cooperación col verbu van:ser/tar forma oraciones atributives como yá se vio en Prefixos verbales.
Doble conxugación
Los siguientes exemplos amuesen que...
1) - {Tud|ja, hogy {el mio|t csinál}}.
Saber, que que fai.
Sabe lo que se fai.
2) Néz|z te is engem.
Mira tu tamién a_mi.
Mírame tu tamién.
3) Non, szervusz, Angéla néni, vár|nak a barát|aim,...
Bonu, siervu, Angéla tida, espérenme los amigu|s_los mios,...
Bonu, hola, tida Angela, espérenme los mios amigos,...
4) Bizonyosan megint téged keres|ett.
De xuru de_nuevu a_ti busca.
De xuru te busca de nuevu.
5) Rettenetes meg|lepetés vár|ta.
Tarrecible sorpresa esperábalu.
Esperába-y una tarrecible sorpresa.
6) A cikk|ek már be|jelent|ettéka kész|ül|ő össze|omlás|t, ez|zel a cím|mel:
Los artículu|s yá informaben l'en_acurres fundimientu, esti|col titular|con:
Los artículos informaben yá del fundimientu n'acurres con esti titular:
7) Vizy azonban nem kap|ottválasz|t.
Vizy pero nun llogró respuesta.
Pero Vizy nun llogró respuesta.
8) Te focete|tál nek|i egy pohár viz|et.
Tu traxisti -y un vasu agua.
Tu traxísti-y un vasu d'agua.
9) és az|t mond|ta, hogyel|megy innen, d'előbb olyan|tcsinál, hogy maga is meg|bán|ja,...
y esto dixo, que se va de_equí, pero antes tal fai, que'l_mesmu tamién llamentara,...
10) Már teljes|en fel|öltöz|köd|ött.
Yá dafechu vistiérase_.
Yá taba dafechu vistíu.
11) Vár|lak.
Te_espero.
12) még egy|szer viszont|lát|ás|ra, csók|ol|lak, csók|ol|oma kisztihand|od|at.
Inda una vegada re|vista|hasta, te_beso, beso la ¿?
13) Édes Anná|t a rendőr|ség|en be|ismer|ő vallomás|a után -y|tartóz|tat|ták.
Édes Anna la policía||en reconocer confesión tres arrestar.
Anna Édes foi arrestada en declarando na comisaría de policía.
14) Egész lény|é|ben pedig volt vala=el mio, a=el mio|t nem tud|ott ki|fejez|nin,...
Tou ser|el so|en pero había daqué, que nun podía espresar,...
Pero en tol so ser había daqué que nun podía espresar,...
15) És a=el mio|kor már nem is vizsgá|l|ta, csak hat|nin enged|te mag|á|ra, a=el mio|t tapasztal|t,...
Y cuando yá non tampoco lo esaminar, namái influyir lo_permitío si|sobre, lo_qu'esperimentó,...
16) Ruha=tár|á|ból gyors|an szed|eget|teez|ek|et, mint szín|ész=nő, a=ki|nek nem=sokára jelenés|y lesz.
Ropa|coleición|el so|de rapida|mente recoyó eso|s, como actor=muyer, que nun tardar|a que_entrar_en_escena tien.
Rapidamente los recogío del so vestuariu, como actriz que tien que salir al escenariu dientro poco.
17) Amíg csomag|ol|t, a körm|é|re néz|ett, hogy nem {visz-y el} vala=el mio|t.
Mientres empaquetó, les uñes miró, que nun lleva-si daqué.
Empaquetando miróse les uñes por si tenía que llevase daqué.
18) - Hát ak|kor tulajdon|képpen el mio|takar?
- ¿Y entós en_realidá que quier?
¿Qué quier entós en realidá?
19) Csak ő {tan|ít|otta ki} ő|k|et pár előkelő szok|ás|ra.
Namái él(la) enseñó les par estremáu costume.
Namái él(la) enséño-yos dellos vezos distinguíos.
20) A méltóság|vos asszony és a méltóság|vos úr meg|csókol|tákegymás|t.
La noble señora y el noble señor besáronse mutuamente.
Abrigu|el so bolsu|el so|en jugueteó especialidad=organismo carné|el so.
Jugueteó col carné del sindicatu nel bolsu del so abrigu.
24) Mind|et {meg nem tud|om} el|mesé|l|nin egy|szer|re :Tou {nun
puedo} cuntar a_la vegada :Nun
puedo cuntalo tou al empar.
25) A kettő köz|ül melyik|et akar|játok, hogy el|bocsás|sam nék|tek?
2, 3, 4) Los pronomes personales de 1ª y 2ª persona esplícitos o non: engem(et), téged(et), benn|ünk|et / el mio|nk|et, benn|etek|et / ti|tek|et
Esceición: -lak/-lek:yo te/vos... (11, 12a)
7, 8) Los oxetos precedíos explicitamente o non por egy
14, 15, 22b) Los pronomes relativos: a=el mio(ke)t, a=ki(ke)t
1, 18) Los pronomes interrogativos: el mio|t, ki|t
17c) Los pronomes indeterminaos: sem=el mio|t, vala=el mio|t,...
El partitivu
Y definida:
20) El pronome recíprocu: egymás|t
25) melyik|et
1a, 9a, 22a) Les oraciones subordinaes y d'estilu indireutu *
13) Los nomes propios
5, 19, 21) Los pronomes de 3ª persona: ő(k|y)t, ön(ök|y)t, mag|á|t, mag|uk|at
24) mind|et
6, 12b) Los oxetos precedíos por artículu definíu, *
12b, 21, 23) los posesivados, incluyíos los pronomes reflexivos: mag|am(at), mag|ad(at), mag|át, mag|unk|at, mag|atok|at, mag|uk|at según los pronomes posesivos: az enyém|et, a tied|et, az övé|t,...
16) los precedíos por pronome demostrativu: ez(ek|y)t, az(ok|a)t
Visión xeneral de la conxugación húngara
Indicativu
Condicional
Suxuntivu / Imperativu
raigañu +
persona |raigañu +
n + persona |raigañu +
j + persona
Los verbos estremar en tres clases dependiendo de si siempres usen t, siempres tt, o namái pa la tercer persona del singular indefiníu. La siguiente tabla amuesa la regla a siguir. La vocal d'enllaz pa la tt ye o/y/ö.
La marca del condicional ye n. Esta añader con vocal d'enllaz si'l raigañu termina en doble consonante o vocal llarga más t. A la n síguen-y los sufixos personales. Notar que la primer persona del singular indefiníu nun harmoniza y que la segunda y tercera del plural son iguales para definida ya indefinida.
La marca del suxuntivu ye j, pero ésta puede esperimentar ciertos cambeos dependiendo del final del raigañu verbal. Asimilar a les consonantes sibilantes (s, sz, z, dz) o se convierte en s cuando'l raigañu acaba en t precedida de vocal. Notar asina mesmu que la t final del raigañu puede camudar a s si ye precedida por una vocal corta fizet + j = fizes|s. Y que la t final pierde si ye precedida por s o por sz.
↑ 5,05,15,25,3Asimilación de la j inicial del sufixu a la consonante final radical
↑ 6,06,1Error de cita: La etiqueta <ref> nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes ve
Auxiliares
Son dellos los verbos que complementen al infinitivu acompañante dándo-yos un matiz d'obligación, necesidá, deséu, etc. De siguío se llista una pequeña muestra.
Pénz|t akar|ok kunyerál|nin an|nak a szerencsé|tlen ipar=kamará|nak.
Dineru quiero pedimiar esa|pa la suerte|in industria=cámara|para.
Quiero pedimiar dineru pa esa desastrosa cámara industrial.
-Ye un vulgar asesín, habría que metelo en chirona.
Igaz|at kell|ett ad|nia az ur|á|nak.
Razón tendría_que dar el señor|el so|a.
Tendría De dar la razón al so señor/home.
Fél|nin kezd|ett.
Tarrecer empezó.
Empezó a tener mieu.
Kedvenc szava=jár|ás|a vol|t, hogy meg|hal|nin sem {ér rá}.
Favorita pallabra=cola yera, que morrer tampoco tenía_tiempu.
El so muletilla preferida yera que nun tenía tiempu nin pa morrer.
Nem szabad pocsék|ol|nin eb|ben a drága világ|ban.
Non llibre esbardiar esti|nel caru mundu|en.
Nun se puede dilapidar nesti caru mundu.
Legalább lát|nin szeret|ném.
A el_menos ver quixera_la/o.
Siquier quixera velo/a.
-Főz|nin tud?
-¿Cocinar puede?
-¿Puede cocinar?
szabad nun ye un verbu sinón un axetivu que'l so significáu ye llibre
tud forma pareya col sufixu potencial –hat / -het, pero mientres esti postreru espresa posibilidá, tud espresa conocencia. Por casu: úszni tud: saber nadar
Siendo nestos casos l'infinitivu l'oxetu del verbu auxiliar y nun pudiendo espresar nin manera nin tiempu, confía dicha xera al auxiliar como amuesa l'exemplu: Legalább lát|nin szeret|ném.
Waldeck-Rousseau|a principiu|dende mal trat|aban médicu|s_los sos
A művész|ek|et az akkor|i viszony|ok|focete képest jól fizet|ték
Los artista|s|a les entós condición|ye para bien pag|aban
Los artistes yeren bien pagos pa la condiciones de la dómina Csillag|ok,
melyek|nek semeya-szférá|ja Nap|unk|é|focete hasonl|ó|an már erős|ebb abszorpció|t lét|ye|ít
Estrella|s, que la so fotoesfera Sol|nuesu|la_de|a similarmente yá fuerte|más absorción crea Nov.
10-én sereg|é|vel együtt át|men|t a Xordán viz|é|n
Payares 10-d'exercito|el so|con xuntu cruz|ó el Jordan agua|de|sobre :El
10 de payares crució col so exércitu les agües del Xordán
Csupa tréfá|ból át|tánc|ol|t a hál|ó|n át a lak|ás|ba, kör|be-kör|be :Mera chancia|por
crució|baillando l'habitación la casa|escontra, xirando-xirando :Bromiando crució baillando l'habitación
escontra la casa, xirando Ak|kor
is {össze kell hív|nin} a Köz-gyűl|és|t 15 nap|on belül, hai az|t a bíró|ság el|rend|el|i
Entós tamién {hai que convocar} la Xeneral-asamblea 15 día dientro_de, si eso'l tribunal decreta :Entós
hai que convocar a l'Asamblea Xeneral dientro de 15 díes, si decretar el tribunal
A Magyar-vár|on felül a Tömös völgy|y dél-irány|ba tovább huz|ód|ik
L'Húngaru-castiellu penriba'l Tömös valle|de sur-direición|en más s'estiende Brewer
Lőrinc negy|ven esztendő|n keresztül vezet|t|y nyom|dá|já|t
Brewer Lőrinc cuarenta años mientres dirixó imprenta|la so
Lőrinc Brewer dirixó la so imprenta mientres cuarenta años Hét
görög ki|ad|vány|á|n kívül 9 latin nyelv|ű szöveg-ki|ad|ás|a is fenn|marad|t
Siete griega edición|la so amás_de 9 latin llingua|en texto-edición|de tamién se caltuvieron
Amás de los sos siete ediciones griegues, caltuviéronse 9 llatines
Complexes
Compuestes por nome posesivu + casu
Exemplos
A jöv|õ történet-író|i szám|á|ra élünk
El futuru historia-escritor|ye_de para viv|mos
Vivimos pa los historiadores del futuru Gáthy
kis rekedt|ség|y ellen|é|re is szép|en ének|el|t, taps|ok|at kap|ott
Gáthy pequeña afonía a_pesar_d'inclusive bella|mente cant|ó, aplausu|s llogró :A pesar
de la so pequeña afonía Gáthy cantó bellamente, siendo aplaudida A tükör
hátulsó rész|é|re tű|vel ez vol|t fel|ír|va.
L'espeyu traseru parte|de|sobre aguyeretia|con esto taba escritu.
Esto taba grabáu con una aguya na parte posterior del espeyu.
D'a választ|ás folyam|á|n meg|győződ|t|ünk ar|ról, hogy...
Pero les eleiciones mientres convencimos eso|sobre, que...
Pero mientres les eleiciones convencimos de que...
Az elsõ esti fõ-képpen Székely Irén jóvolt|á|ból teljes siker|t jelent
La primer nueche principalmente Székely Irén gracies_a completu ésitu significa :La primer
nueche supunxo un ésitu completu especialmente gracies a Irén Székely
A leg|utóbbi differenciá|k következt|é|ben falu|ra vonul|t.
Les última diferencia|s debíu_a pueblu|a retiróse.
Por cuenta de les últimes diferencies retirar a un pueblu.
A rét a patak ment|é|n tele van már sárga, fény|ye level|ű virág|gal.
El prau'l regueru a_lo_llargo_de llenu ta yá mariella, lluminosa fueya|de flor|con.
El prau ta llenu de flores de fueya mariella y lluminosa a lo llargo del regueru.
Jókai Mór rév|é|n meg|tanul|n|á talán a szégyen|kez|és|t
Jókai Mór por conductu_d'aprendería quiciabes la vergüenza
Nehéz, meg|próbá|l|t esztendő|k sor|á|n {figyel|t|em meg} a pók|ot.
Difícil(ye), ensayáu añu|s mientres reparé l'araña.
...mely a darwin|i „ki|választ|ás törvény|y” útj|á|n {jö|tt létre}
... que la Darwin|de selección llei|de por formóse :...
que se formó por aciu de la llei de selección de Darwin
L'orde d'una oración básica húngara ye suxetu, predicáu y oxetu.
Nun ye absolutamente necesariu especificar el suxetu.
Amás, l'orde de les pallabres non yá puede ser el yá introducíu, esto ye, ésti ye determináu en primer llugar non por regles sintáctiques sinón por factores pragmáticos.
La información que se desea destacar –el focu- asítiase xusto delantre del verbu conxugáu.
Si'l mesmu verbu ye'l focu, entós esti allúgase de primeres de la sentencia.
Una oración xeneralmente consta de cuatro pieces:
de tópicu (tema), focu, verbu y otros complementos
El tópicu y el complementu pueden contener cualquier númberu de llocuciones, ente que'l focu namái una.
Asina, la oración húngara János el|vi|tt tegnap két könyv|et Péter|nek:János llevó ayer dos llibro(s) a Péter puede tener los siguientes matices semánticos si'l focu ye ocupáu pol verbu, János, Péter, két könyv o tegnap:
Tópicu(s)
Focu
Verbu
Complementos
Significáu especial
János
tegnap
∅
elvitt
két könyvet Péternek.
L'aición tuvo ésitu, nun hai un significáu destacáu particular.
János
tegnap
két könyvet
vitt el
Péternek.
Destácase que Janos llevó "dos llibros" nin más nin menos a Péter.
János
∅
tegnap
vitt el
két könyvet Péternek.
"Ayeri" foi'l día en que János llevó los llibros a Péter. (L'audiencia yá ta al tantu del trasiegu, non sobre la fecha)
∅
∅
János
vitt el
tegnap két könyvet Péternek.
Non otru sinón "János" llevó los dos llibros a Péter.
∅
∅
Péternek
vitt el
tegnap János két könyvet.
"Péter" foi, quien recibió los dos llibros de János.
János
tegnap
Péternek
vitt el
két könyvet.
L'oyente sabe que János llevó dos llibros a daquién, la parte destacada ye que Péter recibir, naide más.
∅
∅
∅
Elvitt
János tegnap két könyvet Péternek.
L'aición terminó exitosamente, los llibros yá tán en poder de Péter.
Két könyvet
tegnap
∅
elvitt
János Péternek.
Dos llibros "realmente" llevó János ayeri a Péter, pero puede ser que daqué más, según ye posible que los llibros nun fueren lo más importante.
∅
∅
Két könyvet
vitt el
János tegnap Péternek.
János namái llevó "dos llibros" ayeri a Péter, namás.
El tópicu contién por tanto la pieza d'información considerada conocida pol falante, sirve d'introducción al predicáu.
El focu llama l'atención sobre la categoría o presumida o desconocida d'una parte del casu, escluyendo de la validez de l'afirmación al restu de persones rellacionaes.
Si esiste focu, el prefixu verbal asitiar tres el verbu (vitt el en cuenta de elvitt)
Si'l verbu nun tien prefixu, l'escritu puede ser ambiguu, una y bones les pallabres que precieden al verbu pueden ser tópicu o focu per igual.
Por casu na frase Éva szereti a virágokat:Éva ama les flores, Éva puede ser por igual el tópicu átonu, pero puede ser el focu tamién.
Nesti casu significa qu'Éva (y non otra) ye quien ama les flores.
A|el mio|kor elő|ször {pillant|ottammeg} az utcá|n, :
Cuando primer|vegada {ver} la cai|en, :
Cuando per primer vegada ver na cai, egy
vég|zet|ye, szám|om|ra feled|het|etlen nap|on, máröt-hat év|yen|nek, :
Un aciar el mio|para in|escaecederu día|en, yá cinco-seis años|el so esto|de :
Un día aciar ya inolvidable pa mi, esto fai yá cinco o seis años, egy|szer|re
{szög|et üt|ött fej|em|be}, vajon ki-y|het?
Una vegada|de clavu pegó cabeza|la mio|en, que_si quién pue_ser?
y tarde|hasta atopo con_él una media_de cinco|veces-seis|veces.
y hasta la tarde/nueche atopo con él unes cinco o seis veces.
Sok|kal inkább foglal|koz|tat|ott, sok|kal inkább lat|ba vetet|temaz ye|het|ő|ség|ek|et, :
enforma|con meyor interesó[me], enforma|con meyor consideré la posibili|dái|ye :
cada vez más interés dábame, cada vez más consideraba les posibilidaes
sem-hogy ez|ta véletlen|ek puszta össze|játsz|ás|á|nak tekint|het|ném, :
nin-qu'esto la casualidá|ye pura inter|aición|la so|a pudiera_consideralo, :
que nin podía atribuyilo a la pura interaición de casualidaes, s
annyi|tmárismeg|állapít|ottam, hogynem lak|hat|unkegy környék|en, :
y tantu yá determiné que nun vivir|pod|emos un barriu|en, :
y lo que determiné ye que nun podíamos vivir nel mesmu barriu, érdeklőd|és|i
kör|ünk hivat|ás|unk, társa|ság|unk sem-el mio ye|et|resemegy.
Pa cuando llego ellí, circula en coche delantre de mi.
Dél-után temet|és|envagy|ok, köz|benmeg|fájdul a fog|a|m, :
Mediu_día-dempués soterrar|entierru|en toi, mientres m'empezar_a_doler el diente|el mio, :
Pela tarde tando en (un) entierru, empiecen a doleme los dientes.
siet|ve keres|ekegy patiká|t, a temet|ő|höz közel, akár|milyen|t.
correr|corriendo busc|o una farmacia, el soterrar|campusantu|de cerca, cualesquier.
Busco corriendo una farmacia cerca del campusantu, cualesquier.
Amint be|rohan|oka patiká|baés aszpirin|t kér|eka gyógy-szer|ész|től, :
Según entro|corriendo la farmacia|en y aspirina pido'l farmaceutico|a, :
Según entro corriento na farmacia y pido aspirinas al farmaceutico, kimás ül ott|an egy szék|ben, séta-bot|já|ra támasz|kod|va?
quién otru ta_sentáu ellí una siella|en paséu-cayáu|la so|en apoy|ado?
quien si nun ta sentáu ellí nuna siella sofitáu nel so cayáu de paséu?
Azazember, aki|tnem ismer|ek, azazember, aki|t-y|néz|ek, utál|ok, :
Aquel l'home, que nun conozo, aquel l'home, que despreciu, odiu, :
Aquel home, que nun conozo, aquel home que despreciu, odiu, akifel|dúl|ja ideg|zet|em, nem hagy gondol|koz|nin, ádene|nin, lélegz|eni.
qu'alteria los mios nervios, nun dexa[me] pensar, dormir, alendar.
qu'alteria los mios nervios, nun me dexa pensar, dormir nin alendar.
Mindig szerény|en halad mellett|em, szinte {megse lát}, :
Siempres humilde|mente cola xuntu|a_mi, casi nin me ve, :
Siempres camina humildemente xunto a mi, apenes me percibe, deottvan szín-ház|i fő-próbá|k|on, bélyeg-keres|ked|és|ek|ben, :
Pero ellí ta teatra|l xeneral-ensayu|s|en, sello-comerciu|s|en, :
Pero ellí ta nos ensayos xenerales teatrales, nos estancos, föld-alatt|imeg|áll|ó-hely|ek|en, a Gellért-hegy tete|jé|n, :
tierra-baxu|de parada-sitio|s|en, Gellért-monte visu|de|en, :
nes estaciones del sub-terrá|neo (metro), nel visu del monte Gellért, tűz-vész|ek|enés elem|i iskola|i vizsgá|k|on, mindig ugyan-ott, aholén.
fuego-catástrofe|s|en y element|a la escuela escolar exame|ye|en, siempres mesmu-ellí, onde yo.
nes quemes y exámenes de la escuela elemental, siempres ellí mesmu, onde yo (toi).
Grenoble-dende fixi_una escursión les alpes|alpines monte|s|a.
Dende Grenoble fixi una escursión a los Alpes.
Útközben a gépszekér meg|állapod|ottegy {isten hát|amögött|i} falu|ban, :
Camín-mientres el conductor paró un {onde Cristu dio los trés voces} pueblo|en, :
Nel camín el conductor paró nun pueblu onde Cristu dio los trés voces, hogy
ebéd|el|jünk.
que almorz|áramos.
que xintáramos.
A több|i ki|rándul|ó|val egy-ütt énis-y|száll|ottam, egy kis kávé-ház|ba tértem, :
Los otros escursionista|con xuntu yo tamién posé, un pequeñu café-casa|a llegué, :
Xunto colos otros escursionistes, tamién yo me apeñe, fui a una pequeña cafetería, hol
Francia munká|s|ok vörös bor|t i|ttak, s fehér kenyer|yt rág|takhozzá.
onde francés trabayador|ye tintu vinu bebíen, y blancu pan mazcaben pa_él.
onde obreros franceses bebíen vinu tinto y mazcaben pan col mesmu.
Mindjárt abe|jár|at|nálegy úr ül|t, természet|ye|en, :
Xusto la entrada|nun señor taba_sentáu, naturalmente, :
Xusto na entrada taba un señor sentáu, naturalmente, szinte
magá|tól értetőd|ő|en, s új|ság|ot olvas|ott.
Meg|dermed|tem.Ővol|t.
casi por_sigo comprend|iente|mente y periódicu lleía. Él yera.
Agora yá asina verbena alredor|de_mi, como-si trés-mil exemplar|en {circulara de mano en mano}
Agora yá verbena alredor de mi como si circulara de mano en mano en trés mil exemplares.
Haiki|tekint|ekaz ablak|on, a jár|dá|n szalad, :
Si miro la ventana|por, la cera|por cuerri, :
Si miro pela ventana, ta corriendo pela cera, minden
kocsi|banésföl|von|ó|banő terpesz|ked|ik.
Describí persona|la so, paxellu|el so, costume|s_los sos.
Describí la so persona, el so paxellu, les sos costumes.
Mind-egy|ik ismer|ős|ömel|mosoly|od|ott, :
Toos conocíu|la mio sorrisa_punxeron|se, :
Tolos mios conocíos poner a sonrir, mind-egy|ik
szem|é|benaz emlék|ez|és fény|y {villan|tfel}, s mind-egy|ik így szól|t:
toos güeyu|de|na alcordanza lluz|de llució, y toos asina dixeron:
nos güeyos de toos llució la lluz de l'alcordanza y asina dixeron:
Añu|s fai ruempo la cabeza|la mio, que quién ser|puede?
Va años que ruempo la cabeza pensando quién pue ser
Más allá
Si al llegar equí l'ardigosu llector, consagráu en cuerpu y alma al estudiu del mundialmente famosu difícil idioma húngaru, siéntese animáu pa siguir la so andadura, puede por casu recurrir a Édes Anna de Desző Kosztolányi, de la que s'estrayxeron la mayoría de los exemplos d'esti artículu; auxiliáu con un bon diccionariu o meyor entá la versión española traducida por Judit Xantus Szarvas y editada por Ediciones B o la catalana traducida por Eloi Castelló Gassol y editada por Proa.
Serie: Hungaro Lingua. Títulu: Gyakorlati magyar nyelvtan. Autor: László Keresztes. Editorial: Debreceni Nyári Egyetem, 1995 (tamién disponible n'inglés y alemán)
Hungarian. An Essential Grammar. Autor: Carol Rounds. Editorial: Routledge. 2001
Teach Yourself. Hungarian. A complete course for beginners. Autora: Zsuzsa Pontifex. Editorial: Hodder & Stoughton. 1993
Colloquial Hungarian. Autor: Jerry Payne. Editorial: Routledge. 1997
Topó, itt Magyarország. Magyar nyelvkönyv külföldieknek. Autores: József Erdős y Csilla Prileszky. Editorial: Akadémia Kiadó. 1999
250 magyar ige ragozása. Autores: Borbála Szendrő y Lajos Mohai V. Editorial: Szultan Bt. 1997
