El so términu municipal ta formáu por un solu nucleu de población, ocupa una superficie total de 14,47 km² y según los datos demográficos recoyíos nel padrón municipal ellaboráu pol INE nel añu 2017, cuenta con una población de 240 habitantes.
Etimoloxía
El nome refuga a la esistencia nel términu de numberosos veneros, fontes y manantíos, dalgunos de los cualos dieron llugar a la nacencia del ríu Sangusín o Salgosín, como dicíen d'antiguo.
Dalgunes de tales fontes, son particularmente conocíes y designaes por aciu nomes propios; asina, la fonte Cebrián, o Cibrián, qu'apaez mentada en documentos de los sieglos XVII y XVIII; la fonte de Mari Muñoz, que'l so nome fai alusión a ciertes etapes de la repoblación medieval de los sieglos XII-XIII; la fonte de Olalla, esto ye, fuente Eulalia; la fonte de la Parola, d'etimoloxía desconocida; la fonte de Rodrigo y la fonte de Don Juan, por mentar tan solo dalgunes d'elles.
Otres munches fontes, de menor entidá, topar en distintos puntos del términu. Amás, hai tamién, una notable representación de pozos y regueros que humifican el terrén. Amás del Sangusín, que , verdaderamente, preséntase, en determinaos puntos con calter de ríu, cabría falar de los regueros, regajos o regatucos de menor caudal, como'l de Arrolaví, Cubillo, Tejero, los Yelgos, etc., o'l regajo de les Barrileras, el Regajo Martín o'l Regajo Moreno: Per otra parte, hai una pequeña güelga, conocíu como la Llaguna, que, de dalguna manera, vien completar la variedá de suxerencies, fluxos d'agua, pocetas, llamargues y demás, que vivifican, hicrológicamente la zona que nos ocupa.
Xeografía
Al sur de la provincia de Salamanca y formando parte de la contorna de Béjar, atópase Fontes de Béjar. D'antiguo, esta ye la última población, perteneciente al reinu de Castiella, constituyó zona fronteriza col de Lleón, estableciéndose la llende ente dambos reinos, nel ámbitu de dicha contorna, a lo llargo del cordel de ganaos que, dende tiempu inmemorial, escurría pola franxa septentrional del términu de Fontes de Béjar.
Anguaño, con una estensión de 14,60 quilómetros cuadraos, y asitiáu a 908 metros d'altitú, Fuentes de Béjar ufierta un bien cuidáu caserío y unos arrogantes paisaxes.Munchos de los edificios tópense construyíos en piedra de granitu, material abondoso na zona, y nun se topen exentos de ciertes cualidaes artístiques.
Entá se caltienen grandes caserones antiguos y polo xeneral predominen les cases de delles plantes.
Nel estremu nooriental del términu tien la so nacencia'l ríu Sangusín, alimentáu por fontes y veneros, d'ende'l nome del conceyu.D'este a oeste, dicha vía fluvial crucia'l términu de Fontes de Béjar y prosigue por Ledrada, Valdefuentes de Sangusín, Forcayu de Montemayor y Cristóbal de la Sierra, hasta desaguar nel Alagón.
Río Sangusín
Hasta 1833 Fontes de Béjar perteció a la Comunidá de Villa y Tierra de Béjar, que estremábase en cuatro Cuartos, a saber: el de riba, el de baxo, el del Campu y el de Valvaneda.Tres la reorganización provincial , el territoriu bejarano foi estremáu en tres provincies distintes.
Los canteros de Fontes de Béjar
Dede siempres, foi bien apreciada'l llabor de los canteros de Fontes de Béjar.Delles xeneraciones de maestros, nel arte de trabayar la piedra, el granitu, concretamente, fueron asocediéndose dende sieglos tras, calteniendo y perpetuando les téuniques d'estracción y llabráu de dicha materia primo, surtiendo al propiu vecinderu y esportando, tamién, el productu a otros llugares de la contorna.
La mesma toponimia del pueblu ta yá indicando la esistencia de abundandante material graníticu:Los Berrocales, el Cancho Cebadal, el Cancho de les Cañaes, el Cancho de les Hoyas, el Cancho del Navazo y otros.
Anque la mayoría de los canteros que trabayaben el graníto en Fontes de Béjar, yeren naturales de dichu llugar, había otros, principalmente de la zona de Sorihuela, que tamién s'ocuparon en desenvolver asemeyáu oficiu, nes esplotaciones del términu de Fontes de Béjar, llegando a realizase intercambios ente maestros de dambes llocalidaes que, d'esa manera, tresmitíense mutuamente les sos téuniques.Los canteros de Fontes de Béjar desenvolvieron el so llabor cuasi de forma ininterrumpida dende'l sieglu XVI hasta mediaos del sieglu XX, dexando pa la historia del llugar edificios d'escelente factura que revelen una gran conocencia de tal tradicional oficiu.
Historia
El mundu prehistóricu
Yá dende la más alloñada antigüedá, l'home instalar en distintes zones del actual términu municipal.Los más antigües muertes remontar al Neolíticu, en redol al al IV mileniu e.C.Trátase de los hachos de piedra apolazaes y otros materiales topaos nes proximidaes del ríu Sangusín, anque eso sí, aisllaos fora de too contestu arqueolóxicu. Sicasí otros restos pertenecen a la Edá de los Metales, apaecieron acomuñaos a asentamientos humanos; dalgunos d'ellos, fueron alcontraos al norte del pueblu y otros al suroeste.A esa mesma dómina pertenecen insculturas o grabaos rupestres al estilu de los descubiertos en Cristóbal de la Sierra y Valverde de Valdelacasa.
La edá del Fierro, última etapa de la edá de los metales, atópase representada pola esistencia de castros nel términu y los aldeaños de Fontes de Béjar y que probablemente debieron de perdurar hasta los tiempos de la conquista romana.es posible qu'aquellos fueren utilizaos polos mesmos romanos pa instalar ellí dalgún puestu de vixilancia habida cuenta de la proximidá de la calzada de la Plata y de una calzada secundaria, que crucia'l sector septentrional del términu y que sería tomada como referencia, sieglos dempués, pa delimitar l'alfoz-territoriu- de Béjar..
=== Presencia romana ===.
Los romanos trazaron un camín que, partiendo de la calzada de Béjar, cruciaba los términos de Sanchotello y Fontes de Béjar, en direición a Medina del Campo; amás aprovecharon los castros esistentes de les proximidaes del ríu Sangusín, y debieron de llevantar dalgún templu na redoma del mesmu pueblu de Fuentes, más concretamente nel mesmu llugar onde güei s'atopa la ermita de San Blas, a xulgar por ciertes muertes qu'ellí apaecieron como dellos fragmentos de columnes y otres pieces arquiteutóniques.
Hai restos d'un fortín na paraxa llamada Güertu del Cura, ésti pudo sirvir pa protexer los pasos naturales de la redoma.Hai muertes de restos d'asentamientos de la dómina tardorromana-visifoda na Mirandilla y la contorna.
=== Edá Media ===.
Nel términu esisten muertes arqueolóxiques que denuncien la posible presencia visigoda mientres los primeros sieglos de l'Alta Edá Media ( sieglos VI-VII).Cabo pensar que cola llegada de los árabes a empiezos del sieglu VIII produxera un fenómenu de recesión demográfica en tola zona.Aisllada práuticamente ente Estremadura y la despoblada contorna de Montemayor, la Tierra de Béjar topar nel sieglu XIII dientro de la xurisdicción d'Ávila, pero daes les sos especiales carauterístiques bien llueu empezaría a configurase como nucleu xeográficu y alministrativu, con entidá propia.Con tou , nun llegaría a segregase realmente , de la desusdicha provincia d'Ávila , hasta empiezu de dichu sieglu, como veremos ver..
Fuentes de Béjar, nel reinu de Castiella
Encuadrada pos dientro de denominar Tierra de Béjar, Fuentes quedaría incorporada al reinu de Castiella, que quedaría separáu, a partir de 1157 del reinu de Lleón, a la muerte d'Alfonsu VII asocedida en dichu añu. El reinu de Castiella pasó a pertenecer a Sancho y el de Lleón a Fernando. Ello marcaría l'entamu d'una llarga guerra ente dambos reinos que s'enllargaría los setenta y tres años siguientes y que concluyiría, a lo último nel añu 1230, al quedar unificaos, sol reináu de Fernandu III, el Santu.
El términu de Fontes de Béjar, llende del conceyu de Plasencia nel sieglu XII
El ríu Sangusín o Salgosín, como ye mentáu nos documentos medievales, constituyóse a lo llargo del tiempu nun referente xeográficu de gran importancia a la d'afitar les llendes territoriales.Yá nel añu 1189, Alfonsu VIII de Castiella afitó los términos del conceyu de Plasencia, tomando'l cursu de dicha vía fluvial como unu de los elementos de referencia: " et de Tormes ad iusum usque al arroyum de Mula ubi cadit in Tormes, et per arroyum de Mula enriba sicut exit ad somun de Salgosín, et de Salgosín ad iusum sicut ad calÇadam Quinea "
Les llendes establecíes siguíen pos la llinia que venía marcar pol noroeste'l cursu del ríu Sangusín, dende la so nacencia na redoma del Campu de la Cruz, términu de Fontes de Béjar, al cual constituyiría, en delantre, y como yá apuntemos, nel estremu norte del alfoz -territoriu- de Béjar..
Sol reináu de dichu monarca y, concretamente nel añu 1209, quedó segregada una parte del conceyu d'Ávila p'amestala al nuevu conceyu de Béjar, afitándose, les llendes de dambos, nel ríu Tormes pel norte y en Becedas pel sur.
Con una estensión d'aproximao 560,5 quilómetros cuadraos quedaba asina configuráu'l territoriu denomináu Comunidá de Villa y Tierra de Béjar. Esta atestaba pel sur colos conceyos d'Ávila y Plasencia y pel norte col reinu de Lleón.
La defensa del territoriu
El fechu de que, nos sieglos XII y XIII, el términu de Fontes de Béjar, perteneciente al reinu de Castiella, confinara col reinu de Lleón, esplica la esistencia de delles fortaleces, llevantaes mientres la Edá Media, pero aprovechando ptras anteriores.Una de elllas, alzar nel Cuetu, al suroeste del pueblu, y entá habría que citar la torre qu'hubo nel Cubillo.
Non solamente nel términu de Fontes de Béjar, tamién n'otres zones de la franxa septentrional de la histórica Mancomunidá de la Villa y Tierra de Béjar, fueron llevantaes diverses fortaleces, dende simples torres vigía, como la talaya qu'había en Valdelacasa, a castiellos de dalguna entidá como los allugaos en dellos puntos del términu de La Cabeza de Béjar; sobremanera nel Cuetu del Castiellu que recibe'l nome del castiellu medieval, que los sos restos, incluyíu el barcal , podríen remontase a los sieglos VIII-XII , como ye'l casu d'otres fortaleces que jalonan distintos puntos de la vieya frontera, ente los reinos de Castiella y Lleón, que, recordémoslo caltuviéronse enfrentaos pola posesión de distintos territorios dende mediaos del sieglu XII hasta l'añu 1230.Sobre esti particular cabo pensar en que los castiellos a los que tamos refiriendo debieron de perder práuticamente utilidá, como adelantraos na defensa de la fronterizaa, a partir de finales del sieglu XII, inclusive antes.
Como fora , lo cierto ye qu'en Guijo de Ávila, Fuentes de Béjar, Cabeza de Béjar , Cristóbal y Valdelacasa, esisten restos d'antigües fortaleces, la mayoría de les cualos remonta los sos oríxenes a la dómina prehistórica, anque dalgunes d'elles llegaron a conocer un segundu "renacencia", de tipu militar, mientres la dómina romana y, tamién, darréu, na Edá Media.
Como datu adiccional, vamos señalar la esistencia de restos d'antigües torres, n'otres llocalidaes estremeres de Fontes de Béjar, como Ledrada, en que'l so términu hubo a lo menos dos, una d'elles, en plenu caserío, y la otra, na Coronita, xunto al ríu Sangusín.
Fuentes de Béjar, sol señoríu de los Estúñiga
Fuentes de Béjar pasaría a la xurisdicción de don Diego López de Estúñiga nel añu 1396. Este yera señor de la llocalidá burgalesa de Frías y, en dichu añu, apurrióse-y a Enrique III, a cambéu del señoríu de Béjar y les sos aldegues.Nel correspondiente documentu de permuta, dichu monarca dicía asina: "por cuanto ente mi y vos Diego López de Estíñiga, el mio justizia maior, foi tratáu y alcordáu que trocásedes cola de Frías, que ye la vuesa propia, pola la mio villa de Béjar colos sos términos (...) poro, pela presente carta, doi y conozo que troco y promuto y que y trocáu y promutado y fecho troque y promutazion con vos el dichu Diego López de Estúñiga, de la dicha villa de Béjar, coles sos aldegues y términos y con tou lo de yuso conteníu, pola felicidá la vuesa villa de Frías, coles sos aldegues y términos y rentes y juridizión...
Don Diego López de Estuñiga pasaba pos a adquirir plenu señoríu sobre Béjar y toles sos aldegues y moradores de les mesmes, y sobre toles tierres incluyíes nel ámbitu de la so xurisdicción.El señoríu algamaba non yá a tou lo que naquellos momentos hubiera en dichos términos, sinón tamién a lo que nun futuru aportara d'ellos.Arriendes d'ello, los venceyos de vasallaxe que d'esa manera d'establecería ente los vecinos de Fuentes y los demás llugares comarcanos, extendíase, igualmente a los sos descendientes.
Pasu de Fontes de Béjar al Reinu de Lleón
Como parte de la comunidá bejarana, tres la perda del votu en Cortes de Béjar y el so pasu a depender de Salamanca nesi aspeutu a partir de 1425, fechu favorecíu pol mentáu pasu de la tierra de Béjar a manes de los Zúñiga en 1391,[3] Fuentes de Béjar pasó a formar parte del Reinu de Lleón.
El tránsitu a la Edá Moderna
Los Estúñiga, señores de la Tierra de Béjar
La rellación de calter históricu qu'esistió ente Fontes de Béjar y los Estúñiga, duques de Béjar, impon el que darréu ofezcamos dellos datos sobre dichu llinaxe que dende'l sieglu XV va exercer potestá y xurisdicción sobre diversos llugares de la denomada Tierra de Béjar.
Vamos Empezar diciendo que Estúñiga ye un apellíu de la zona vascu-navarra y tamién ye'l nome de cierta llocalidá esistente nes proximidaes de Estella.
Sería Inigo Ortiz quien introduxera, nel ámbitu de la corte castellana, el llinaxe de los Estúñiga, que los sos miembros recibiríen más tarde determinaos privilexos de parte del rei Enrique III, el Doliente.Enantes los Estúñiga sofitaren a los Trastámara mientres la guerra cival que se xeneró en Castiella a mediaos del sieglu XIV.A lo último sería'l desusdichu Enrique III quien concediera a Diego López de Estúñiga les tercies del Arciprestalgu de Peñafiel y Béjar.Tiempos dempués unu de los socesores de la familia de los Estúñiga, Don Pedro, morrió nel añu 1453, pasando a heredar el mayoralgu de Béjar y Plasencia don Alvaro de Estúñiga.
Los miembros de la casa nobiliaria ostentaron el títulu de Xusticia Mayor y aparte el ducáu de Béjar, tamién teníen na provincia de Salamanca diversos bienes.El mesmu castiellu de Miranda del Castañar por casu foi mandáu edificar a mediaos del sieglu XV por don Pedro de Estúñiga.
Nel añu 1480, los reis Católicosa dieron a los Estúñiga el títulu de duque de Plasencia en pagu poles sos intervenciones na guerra de Socesión contr Juana "la Beltranexa"..
Edá Contemporánea
En 1833 créanse les actuales provincies, quedando integráu nella Fontes de Béjar na provincia de Salamanca, dientro de la Rexón Lleonesa,[4] estatus provincial que se caltién na actualidá, formando parte del partíu xudicial de Béjar.
En 1974 foi decretada la so unión al conceyu de Guijuelo,[5] magar darréu dicha decisión foi revocada, recuperando Fuentes de Béjar la so estatus de conceyu.
Demografía
Gráfica d'evolución demográfica de Fuentes de Béjar ente 1900 y 2017
Fonte Institutu Nacional d'Estadística d'España - Ellaboración gráfica por Wikipedia.
