Francés canadianu o francés canadiense (francés: Français canadien) ye un términu xeneral qu'arrexunta los distintos dialeutos de la llingua francesa que se falen en Canadá. El francés ye l'idioma maternu de cuasi siete millones de canadienses, cifra que constitúi aproximao'l 22% de la población nacional.[1] A nivel federal tien la condición de co-oficial xunto col inglés. Provincialmente ye oficial cuando ello xustifíquese por númberos, salvu nel casu de Nueva Brunswick que ye oficialmente billingüe (col inglés), y en Quebec onde ye l'únicu idioma oficial. El francés ye tamién co-oficial nos trés territorios (Nunavut, Territorios del Noroeste y Yukón). Asímismo entiende les pequeñes comunidaes francoparlantes de Nueva Inglaterra, nel nordeste de los Estaos Xuníos, onde gran númberu de canadienses naturales del Quebec se estalecieron mientres el sieglu XIX.
Variedaes
- El Francés del Quebec falar na provincia del mesmu nome. Bien rellacionada coles variedaes que son falaes por comunidaes de fala francesa en Ontario, l'oeste de Canadá, Llabrador y en Nueva Inglaterra (rexón de los Estaos Xuníos) Estrémense principalmente pol so conservadorismu llingüísticu. El términu "Laurentino" o "Laurentien" tien una aplicación llindada como una etiqueta coleutiva d'estes variedaes, y "Francés de Quebec" tamién s'utilizó. La inmensa mayoría de la fala francesa en Canadá ye nesti dialeutu, una y bones la mayoría d'ellos vive en Quebec.
- El francés de la Acadia ye faláu por más de 350.000 Acadios en delles partes de les provincies marítimes de Canadá, Terranova, les Isla Madalena, y la Gaspesia (Gaspé). Ye'l dialeutu del cual baxa'l francés en Luisiana, la llingua Cajun (nome deriváu d'una pronunciación coloquial de "Acadia").
- Francés métis falar en Manitoba y l'oeste de Canadá pol pueblu Métis, descendientes de madres indíxenes (concretamente la tribu Cree) y padres franceses comerciantes mientres el comerciu de pieles. Munchos d'ellos falen la llingua cree amás del francés, y colos años desenvolvieron una llingua únicu mista llamada Michif por aciu la combinación de sustantivos, les cifres, artículos y axetivos de la llingua francesa colos verbos, demostrativos, preposiciones, pronomes interrogativos y los pronomes personales de la llingua cree. Tanto'l Michif como'l francés Métis tán en grave peligru d'estinción.
- El Francés de Terranova ye faláu por una pequeñu población na Península de Port-au-Port de Terranova. Ta en peligru d'estinción tanto'l francés de Quebec como'l francés acadiano son agora más llargamente falaos ente los francoparlantes de Terranova que'l dialeutu peninsular distintivu.
- El Francés Brayón (o Francés del Madawaska) falar en Beauce en Quebec y Madawaska en New Brunswick (y l'estáu de Maine n'Estaos Xuníos). Anque superficialmente ye un descendiente fonolóxicu del francés acadiense, posteriores analises revelen que ye morfolóxica y sintácticamente idénticu al francés de Quebec. Créese que ye la resultancia d'una nivelación de los dialeutos en contautu ente quebequenses y los colonos de Acadia.
Sub-variedaes
- Joual: xíriga de la clase trabayadora francófona de Quebec.
- Chiac: xíriga entemez del dialeutu acadiano cola llingua inglesa.
Usu históricu
El términu francés canadiense solía referise específicamente al francés del Quebec según les sos variedaes en provincies al oeste. Esto ye probablemente por cuenta de que Canadá y Acadia fueron entidaes distintes dientro de la Nueva Francia y el Canadá hasta 1867. Sicasí, güei el términu francés canadiense nun suel ser escluyir francés de Acadia.
Filoxenéticamente, el francés del Quebec, el francés Métis, y el francés de Brayon son exemplos del francés koiné nel continente americanu, ente que'l francés de la Acadia, el francés cajún, y el francés de Terranova deriven de dialeutos orixinarios de Francia que nun sufrieron procesos de koineización
Ver tamién
Referencies
