Comportamientu
término en psicología (es)
patrón (es)

En psicoloxía, antropoloxía y bioloxía, comportamientu^[1] o conducta^[2] ye la manera de proceder que tienen les persones o organismos, en rellación cola so redolada o mundu d'estímulos. El comportamientu puede ser consciente o inconsciente, voluntariu o involuntariu, públicu o priváu, según les circunstancies que la afecten. La ciencia qu'estudia la conducta y el comportamientu animal ye la etoloxía y la ciencia qu'estudia la conducta dende'l puntu de vista de la evolución ye la ecoloxía del comportamientu.

El comportamientu de les especies ye estudiáu pola etoloxía que forma parte tanto de la bioloxía como de la psicoloxía esperimental. En psicoloxía, el términu namái s'aplica respectu d'animales con un sistema cognitivu abondo complexu.

En ciencies sociales el comportamientu inclúi amás d'aspeutos psicolóxicos, aspeutos xenéticos, culturales, sociolóxicos y económicos.

Na fala común, non nel discursu científicu, el términu "comportamientu" tien una connotación definitoria. A una persona, inclusive a un grupu social, como suma de persones, defínese-yos y clasifica polos sos comportamientos, quiciabes más que poles sos idees, y esto yá sirve p'afitar les mires al respeutu.

Téunicamente, en psicoloxía, el comportamientu definir de dos maneres:

1. Tou lo qu'un organismu fai frente al mediu.
2. Cualquier interacción ente un organismu y el so ambiente.

El comportamientu nun ser humanu individual (y otros organismos ya inclusive mecanismos) se engloba dientro d'un rangu, siendo dellos comportamientos comunes, dellos inusuales.

La conducta d'un espécime biolóxicu ta formada por patrones de comportamientu estables, mediaos pola evolución, abellugada y perpetuada pola xenética. Esta conducta manifiéstase al traviés de les sos cualidaes adaptatives, dientro d'un contestu o una comunidá. Ye un indicador observable, físicu de los procesos internos del individuu.

L'aceptación social d'un comportamientu ye evaluada poles normes sociales y regulada per dellos medios de control social. El comportamientu de la xente ye estudiáu por delles disciplines, incluyendo la psicoloxía, la socioloxía y l'antropoloxía nel casu del comportamientu humanu, y l'Etoloxía ampliando'l so estudiu a tol Reinu Animal.

La conducta violenta na escuela denota delles carauterístiques propies de too comportamientu violentu presente nun contestu social cualesquier, d'esta miente señálase al estudiante violentu/agresivu, como un suxetu que les sos conductes son desadaptativas, yá que supón l'incumpliendo de normes escolares y sociales que rixen la interacción nel centru educativu, cola espresión de diverses conductes punitives, d'esta manera señálense una serie de factores qu'inciden a qu'estes conductes calténganse o suman;(Marín, 1997 citáu por Ramos, 2007).

Según la teoría ecolóxica propuesta por Bronfenbrenner (1979, citáu por García, 2001) considérase la importancia de factores familiares, escolares y sociales qu'espliquen la violencia escolar, otramiente, asitia de manifiestu cuatro contestos que reflexen la influencia na conducta, ente los cualos, el suxetu vese somorguiáu y obligáu a interactuar socialmente con cada unu d'ellos.

La estructura social ye'l patrón de rellaciones, posiciones y númberu de persones que conformen la organización social d'una población, yá seya un grupu pequeñu o toa una sociedá. Les rellaciones danse siempres que les persones implicar en patrones d'interacción siguida relativamente estables. Les posiciones (estatus social) consisten en llugares reconocíos na rede de rellaciones sociales que lleven apareyaes mires de comportamientu, llamaes roles. Normes y regles son impuestes pa garantizar que se viva al altor de les mires del rol social, ya impónense sanciones positives y negatives p'asegurar que se cumplan. Les normes y regles son la espresión observable de los valores d'un sistema social particular. Los roles, normes y valores tienen d'integrase nun sistema por que ésti seya dafechu funcional.

Dientro de la mayoría de los grupos d'animales, hai diverses especies que'l so únicu oxetivu, ye xuntase o consiguise pareyes cola cuenta de reproducise, ente qu'otros formen agrupaciones relativamente estables. Estes congregaciones suelen ser puramente uniones temporales pa consiguir dalgún propósitu polo xeneral o agrupaciones permanentes dientro de les cualos desenvuélvese toles actividaes, como movese, buscar alimentu, reproducise, ente otres coses. Les especies gregaries son aquelles na que los individuos formen agrupaciones inconsistentes dientro de les cualos esiste la posibilidá de permanecer o nun dependiendo de los sos intereses, que de la mesma dependen puramente de la rellación ente costos y beneficios qu'arreya tar nel grupu. Nes especies sociales los individuos rellacionar ente ellos d'una forma más precisa y continua, y con frecuencia los grupos tán constituyíos sobremanera por relativos.

Edward Wilson publicó'l so famosu llibro Socio bioloxía, nel que defendía la necesidá d'aplicar los métodos biolóxicos al estudiu de los comportamientos sociales en toles especies, incluyida la nuesa (Wilson, 1975). Esti escritu espertó un gran discutiniu principalmente pol últimu capítulu'l cual diba dedicáu a la especie humana, l'autor foi criticáu por cuenta que'l so capítulu supónía haber promovíu una ideoloxía que defendía'l racismu, el machismu, les diferencies sociales, el xenocidiu, la violación, etc. Tres tres décades d'enfrentamientu, la hestoria dictó sentencia: el sociu bioloxía trunfó. Los sociu biólogos avanzaron a pasos axigantaos non yá na esplicación de los comportamientos sociales de munches especies, sinón tamién afayando gran variedá d'estratexes y conductes qu'impliquen l'actuación conxunta d'individuos entamaos en grupos los cualos nun s'abarruntaba que pudieren esistir. Un claru exemplu alcuéntrase dientro del comportamientu de los microorganismos por cuenta de que manifiéstase de forma complexa, yá que non solo inclúi la cooperación ente individuos, sinón tamién complexes redes de comunicación ente ellos a la de realizar actividaes como busca d'alimentu, reproducción.

Los principales costos y beneficios acomuñaos a la vida en grupu reconócense conforme a los beneficios, y n'otres a los costos, pero lo más normal ye qu'en cualquier especie'l gregarismo seya la resultancia evolutiva de la rellación ente los costos y beneficios. Dacuando arrexuntar individuos que pertenecen a especies distintes, estos bandos mistos de cutiu esfruten de les ventayes qu'apurren les distintes capacidaes de caúna de les especies.

Puesto que vivir xuntos implica grandes costos, podría agorase que mientres la evolución de vida solitaria a vida colonial van desenvolvese axustes que faciliten esta transición y que contribuyan a caltenela. Pa ilustrar delles d'eses adautaciones tenemos que ver a detalle unu de los costos más xeneralizaos que tienen que soportar los individuos que viven nun grupu: un riesgu mayor de tresmisión d'enfermedaes y parásitos. La so resultancia demostróse en munches especies, y non yá a nivel descriptivu, sinón tamién a nivel esperimental. Nun estudiu realizáu pol autor José Luis Tella, de la Estación Biolóxica de Doñana (Sevilla) comparóse la cantidá y la variedá de parásitos sanguíneos ente pareyes d'aves próximes, la mayoría del mesmu xéneru), una ye solitaria y la otra ye gregaria. Llográronse resultaos que comprobaben que les especies gregaries teníen un mayor riesgu de tresmisión de parásitos sanguíneos y taben sometíes al ataque d'una mayor variedá d'ellos. Al comparar pareyes d'especies próximes, puede sacase la conclusión de que la transición evolutiva dende la vida solitaria a la vida en grupu trai un riesgu elevao d'infeición por parásitos sanguíneos..l. (Tella, 2002) La presión selectiva qu'exercen los parásitos sobre los sos anfitriones ye tan importante que nun ye raru que'l badagüeyu al que nos referíamos enantes comprobárase en munches especies. Si nestes especies gregaries o coloniales el riesgu d'infeición ye tan importante qu'obliga a invertir enforma n'ameyorar el sistema inmune, ¿qué va pasar si les especies sociales que viven en grandes aglomeraciones y en habitáculos zarraos? Verdaderamente, viven nes condiciones óptimas pa favorecer la tresmisión de parásitos, pero tamién ye ciertu que nestes sociedaes d'inseutos qu'evolucionaron fai munchos millones d'años, podría predicise que debieron de desenvolvese carauterístiques especiales que mengüen los costos de vivir neses condiciones de hacinamiento. Ye más se comprobó que n'insectos sociales produzse una rellación ente densidá y población y tresmisión de parásitos inversa a la d'otres especies.

Una conducta humana considérase formal cuando nel comportamientu cumplen una serie de regles reconocíes como pervalibles nuna comunidá o sociedá. Nes sociedaes occidentales, por casu, considérase formal ser esplícitu, determináu, precisu, seriu, puntual. Esta pallabra tien la so base na aplicación principalmente na conducta que tienen les persones con al respective de los sos valores.

La realización voluntaria ye l'habilidá pa construyir la conducta propia en correspondencia coles esixencies de la situación concreta, antemanando los resultaos entemediu y final de l'acción y escoyendo los medios fayadizos. Les traces de los procesos voluntarios contemplen la orientación, execución y control.

L'estudiu del comportamientu del consumidor ta enfocáu na forma en que los individuos tomen decisiones pa gastar los sos recursos disponibles (tiempu, dineru y esfuerciu) n'artículos rellacionaos col consumu. N'economía la descripción del comportamientu del consumidor conozse como teoría del consumidor. Cada escuela de pensamientu económicu basóse en supuestos distintos, pa describir el comportamientu del consumidor prototípicu de cada mercáu. Polo xeneral la teoría del consumidor trata de responder a les siguienetes cuestiones:

1. Daos los recursos monetarios del consumidor y un ciertu vector de precios, qué bienes va escoyer consumir y en qué proporciones relatives.
2. Cuándo va escoyer consumilos, y qué porcentaxe de la so renta va decidir gastar nel periodu en cursu qué porcentaxe va preferir aforrar pa consumos futuros.

• Adautación social
• Comportamientu social
• Control social
• Costume
• Ecoloxía del comportamientu - Etoloxía
• Antropoloxía
• Psicoloxía
• Zona de confort

• Coste y beneficios de vivir en grupu. Fonte: tomáu principalmente de Alcock (1993), Krebs y Davies (1993) y Dockery y Reiss (1999)
• Alcock, J. (1993): Animal behaviour:An evolutionary approach. Sinahuer Associates, Sunderland.
• Davies, N.B. (1992): Dunnock Behaviour and social evolution. Oxford University Press, Oxford.
• Shiffmany, Kanuk. Introducción al comportamientu del consumidor
• Dockery, M y Reiss,M. (1999): Behaviour. Cambridge University Press, Cambridge.
• Krebs, J.R. y Davies, N. B. (1993): An introduction to behaviorual ecology. Black-well Scientific Publications, Oxford.
• Ramos, J. (2007) Violencia escolar. Un analís exploratorio. Programa de doctoráu desigualdaes ya intervención social . Universidad Pablo de Olavide .Sevilla, españa.Tercer edición.

• Wikiquote tien frases célebres suyes o que faen referencia a Comportamientu.