Esti artículu o seición necesita referencies qu'apaezan nuna publicación acreitada, como revistes especializaes, monografíes, prensa diaria o páxines d'Internet fiables. Pues añadiles tu mesmu o avisar al autor principal del artículu na so páxina d'alderique pegando: {{subst:Avisu referencies|Astroloxía china}} ~~~~

La astroloxía china ye l'astroloxía del calendariu chinu, particularmente los sos 12 ciclos añales d'animales, conocíos como zodiacu chinu.

Los antiguos astrónomos chinos asignaron a cada unu de los cinco planetes principales unu de los cinco elementos chinos: a Venus, el metal (fierro - oro); a Xúpiter, la madera; a Mercuriu, l'agua - aire; a Marte, el fueu, y a Saturnu, la tierra. Según l'astroloxía china, la posición d'estos planetes, xunto cola posición del Sol, la Lluna y cualquier cometa nel cielu amás de la fecha de nacencia y el signu del zodiacu puede determinar el destín d'una persona.

Un complexu sistema pa calcular el destín basáu na hora de cumpleaños y la fecha de nacencia (conocíu como 紫微斗數 zǐwēidǒushù) inda s'utiliza regularmente na astroloxía china anguaño p'aldovinar la fortuna. Los ventiocho constelaciones chines (宿 xìu) son totalmente distintes de los ochenta y ocho constelaciones occidentales. Por casu, la sietestrellu ye conocida como 斗 dǒo y la petrina d'Orion como 參 shen. Les siete constelaciones nortices son llamaes xúanwǔ (玄武). Xuan Wu tamién se conoz como l'espíritu del cielu del norte, y na creencia taoísta, como l'espíritu de l'agua.

Esiste un ciclu binariu, el "Yin Yang", que xunto al ciclu de los 5 elementos forma un ciclu de 10. Los años pares son yang, y los impares son yin. Cuando s'estrema'l ciclu del zodiacu de los 12 animales en dos, cada zodiacu puede asoceder solamente en yin o yang: el dragón ye siempres yang, la culiebra ye siempres yin, etc. Esta combinación crea un ciclu de 60 años, empezando dende Maderu Aguarón y terminando con Agua Gocho. El ciclu actual empezó nel añu 1984.

El Yin y el Yang tán estremaos en cinco elementos: madera, fueu, tierra, metal, y agua al tope del ciclu d'animales. Estos son modificadores y afecten les carauterístiques de cada unu de los 12 signos. Cada elementu contién carauterístiques qu'apliquen tanto a los años como los animales y cada unu de los 12 animales ta gobernáu por un elementu más una direición del Yin Yang. La tierra nun gobierna sobre nengún animal y ye'l balance central de tolos elementos, polo que puede emprestar cualidaes de los 12 animales.

Cada personalidá individual acomuñóse con un animal que lu represente, según l'añu (llunar) de nacencia. Ye equí onde munches descripciones de l'astroloxía china estremar de la sociedá occidental. Cada añu nel ciclu de 60 años contién dolce animales, cada unu con cinco posibles elementos, que son modificadores de la personalidá animal, con una posibilidá d'hasta 60 combinaciones. Los animales en cuestión son los siguientes:

• L'aguarón (o'l mure)
• El güe (o vaca)
• El tigre
• El coneyu (o la llebre)
• El dragón
• La culiebra
• El caballu
• La cabra (o la oveya)
• El monu
• El gallu (o'l gorrión)
• El perru
• El gochu (o'l xabalín)

Non solo esisten animales asignaos per añu. Amás del animal principal añal, esiste'l animal internu y el secretu, asina ye que cada persona tien trés animales: mientres una persona puede paecer ser un Dragón, en realidá puede ser nel so interior una Culiebra y un Güe de forma secreta. Estos trés animales, xunto colos 5 elementos, crean un total de 8,640 combinaciones (5 elementos, 12 animales, 12 animales internos, 12 animales secretos). El animal añal representa lo qu'otros perciben sobre la manera de ser d'un suxetu. L'animal internu ye asignáu pel mes de nacencia y dicta sobre la vida amorosa y la personalidá interna, y ye un factor críticu a tomar en cuenta al buscar la compatibilidá con otros signos. Este puede dictar lo qu'un individuu desea aportar a o piensa que tendría de ser. L'animal secretu ta determináu pela hora exacta de nacencia y ye'l signu real nel cual la personalidá ta basada. Ye importante pa l'astroloxía china cualquier cálculu que compense'l horariu de branu o cualquier axuste realizáu nos relós del país de nacencia, yá que ta basáu na posición del sol y non na hora llocal.

Los dolce animales tamién apliquen a los meses llunares. El mes de nacencia afecta l'animal internu de la persona.

El zodiacu chinu tamién s'utiliza pa nomar periodos del día, onde cada signu correspuende a una "gran hora" o shichen (時辰), que ye un periodu de dos hores (24 estremáu ente 12 animales). Según el shichen nel que naza, a cada persona correspuéndelu un animal secretu, como s'amuesa de siguío. Los periodos tán ordenaos según el tiempu solar:

• 23:00 - 00:59: L'aguarón.
• 01:00 - 02:59: El güe.
• 03:00 - 04:59: El tigre.
• 05:00 - 06:59: El coneyu.
• 07:00 - 08:59: El dragón.
• 09:00 - 10:59: La culiebra.
• 11:00 - 12:59: El caballu.
• 13:00 - 14:59: La oveya.
• 15:00 - 16:59: El monu.
• 17:00 - 18:59: El gallu.
• 19:00 - 20:59: El perru.
• 21:00 - 22:59: El gochu.

Pa una persona nacida en Xixón, el so signu secretu ye:^[1]

Los dolce signos animales del zodiacu son, n'orde: aguarón, güe, tigre, coneyu, dragón, culiebra, caballu, cabra, monu, gallu, perru y gochu. Esisten delles lleendes qu'esquicen l'empiezu del zodiacu chinu. Una de les más populares, de forma resumida, diz lo siguiente:

Al aguarón dióse-y la xera de convidar animales por que se presentaren a la llacuada del Emperador de Jade pa ser escoyíos como signos del zodiacu. El gatu yera un bon amigu del aguarón, pero l'aguarón fíxo-y creer que la llacuada sería a otru día. Cuando'l gatu dio cuenta del engañu del aguarón ésti convirtióse nel so enemigu natural mientres les siguientes xeneraciones."

Otra lleenda popular cuenta que l'Emperador de Jade entamó una carrera d'animales pa decidir cualos entraríen nel zodiacu.^[2]

Dizse que dalguna vegada l'aguarón y el gatu fueron bien bonos amigos. Con too y con eso, estos dos animales yeren los peores nadadores del reinu animal. Anque malos nadadores, dambos yeren bien intelixentes. Decidieron que la meyor forma y la más rápida de cruciar al traviés del ríu yera nel llombu d'un güe. El güe, siendo un animal bonu, tuvo d'alcuerdu en cargalos al traviés del ríu. Sicasí, por haber un premiu pel mediu, l'aguarón decidió, que pa ganar tenía de faer daqué, y entós llanzó al gatu a l'agua. Ye por eso que'l gatu convertir nel enemigu natural del mure y de l'agua. Tres esto, l'aguarón llegó a la vera y reclamó el primer llugar na carrera.

Siguíu de cerca pol fuerte güe, que foi nomáu'l 2º animal del zodiacu. Dempués del güe vieno'l tigre, quien esplicó asollando cómo lluchó contra les corrientes. Pero la so gran fuercia fíxo-y llegar a la vera y convertise nel 3º animal.

El 4ᵘ puestu del zodiacu foi pal coneyu quien, gracies a la so habilidá de saltar, pudo brincar d'una vera a otra. Esplicó al Emperador que tuvo a puntu de cayer al río si nun fuera por un tueru que llexaba na agua. El quintu puestu foi pal dragón, quien pudo llegar volando. Este esplicó al emperador que nun pudo llegar primero yá que se detuvo a crear agua p'ayudar a la xente y les criatures de la tierra. Amás, na llinia final atopó un coneyu que s'enferronaba a un tueru, al qu'ayudó dándo-y un emburrión col so aliendu por que pudiera llegar a la vera. L'emperador, sorprendíu pola so amabilidá dio-y el 5º llugar del zodiacu. Poco dempués oyóse al caballu galopiando, al que la culiebra dio un plasmu faciéndolo cayer, de forma que ésta llegó en 6º llugar y el caballu nel 7º.

A poca distancia del llugar atopaben la oveya, el monu y el gallu que s'averaben a la vera río. Los trés criatures ayudar ente sigo pa cruciar el ríu. El gallu construyó una balsa de madera pa los trés animales. La oveya y el monu estenaron la maleza y finalmente, remando y remando consiguieron llegar a la vera contraria. L'emperador, bien complacíu pol trabayu n'equipu de los animales nomó a la oveya'l 8º animal, al monu'l 9º y al gallu'l 10º.

L'oncenu animal foi'l perru. Anque'l perru tendría de llograr un bon puestu yá que yera'l meyor nadador de tolos animales, retrasóse yá que precisaba un bañu dempués de la llarga carrera y al ver l'agua fresco del ríu nun puedo aguantase. Xusto cuando l'emperador diba dar por zarrada la carrera escuchó'l gurníu d'un pequeñu gochu. El gochu empezó la carrera afamiáu polo qu'al poco d'empezar diose una llacuada y echó un pigazu. Cuando espertó, siguió cola carrera y llegó xusto pa ser nomáu docenu animal del zodiacu. El gatu llegó demasiada tarde (decimoterceru) polo que nun pudo ganar nengún puestu nel calendariu, convirtiéndose n'enemigu del aguarón pa siempres.

Otra versión distinta diz que'l ganáu escoyó al búfalu d'agua en llugar del güe pa representa-yos por cuenta de que ye meyor nadador. El tratu foi aceptáu por cuenta de que dambos animales son miembros de la familia Bovina.

Otra versión espande la carrera. La ruta trescurre al traviés d'un monte y al traviés de delles llanures y praos y finalmente cruciando un llagu antes de llegar al puntu de destín.

Otra variación más de la historia cunta qu'hubo dos carreres. La primer carrera incluyía a tolos animales del reinu animal, en dos divisiones pa evitar que los animales rápidos apoderaren los primeros puestos, y los seis ganadores de caúna de los dos divisiones formaríen los dolce animales que participaríen na segunda carrera. Nesta carrera determinaríase'l puestu nel zodiacu chinu y equival a la carrera de la versión tradicional.

N'otra versión más, cada animal foi llamáu por qu'esplicara porque merecía una de les primeres posiciones del zodiacu. El xabalín reclamó que la carne de los sos güesos yera bien bona. Ta esplicación paez ser nun foi bien satisfactoria una y bones el xabalín foi puestu a la fin del zodiacu.

Curiosamente, el gatu ocupa'l llugar del coneyu nel zodiacu vietnamita (ver El zodiacu chinu n'otros países).

Otra historia de l'astroloxía cunta que Buda foi a meditar, nos últimos díes de la so vida, a una selva, pa tar en contautu cola naturaleza y onde llogra vencer con tola so fe a Mara, un demoniu qu'intentó tentar por que nun algamar el llume. Llamó a dolce animales que fueron, según el so orde de llegada: l'aguarón, el güe, el tigre, el coneyu, el dragón, la culiebra, el caballu, la cabra, el monu, el gallu, el perru y el gochu. A caúnu diolu un añu, qu'equivalen en xunto a 12 años, a diferencia del zodiacu occidental que ye de doce meses. El zodiacu dientro de la cultura occidental ta basáu nel movimientu del sol, sicasí'l chinu ta basáu na rotación de la lluna.

Ente que el zodiacu chinu tradicional sigue'l calendariu chinu (lunisolar), el cambéu basáu na fecha pa los signos del zodiacu ye l'Añu Nuevu Chinu, non el 1º de xineru como nel calendariu gregorianu. Ye por ello, qu'una persona que naza en xineru o ceo en febreru, puede llograr el signu del añu anterior. Por casu, 1990 foi l'añu del Caballu, pero cualesquier que naciera dende'l 1º de xineru hasta'l 26 de xineru de 1990, nació nel añu de la Culiebra (el signu del añu anterior), yá que l'añu del Caballu empezaba'l 27 de xineru de 1990. L'empiezu d'un nuevu Zodiacu ye celebráu nel añu nuevu chinu xuntu munches otres costumes.

Munches calculadores na rede pueden da-y a les persones el signu equivocáu si nacieron en xineru o ceo en febreru.

Esisten munchos nuevos testos astrolóxicos que siguen el Calendariu Agrícola Chinu (el jie qi), que camuden el signu zodiacal al términu solar li chun (empiezu de la primavera), a 315 graos de llargor solar.

Esisten duldes o desalcuerdos tocante a la exactitú de la información nesti artículu o seición respeutu a Zodiacu chinu del añu 1900 al 2044.. Na páxina d'alderique pues consultar el debate al respeutu. Usu d'esta plantía: {{Aldericáu|t={{sust:CURRENTTIMESTAMP}}}}

Los siguientes son los signos y elementos pa cada periodu. Entiende dende finales de xineru de 1900 hasta finales de xineru de 2044.

(Nota: tercera y cuarta columna: 1900-1924. // quinta y sesta columna: 1924-1984. // séptima y octava columna: 1984-2044.)

El zodiacu chinu tamién s'utiliza n'otres cultures bien distintes a la china. Por casu, n'otros países asiáticos que tuvieron so la influyencia cultural de China. Sicasí, dalgunos de los animales del Zodiacu pueden ser distintos nunos o otros países.

Por casu, el zodiacu vietnamita ye idénticu al zodiacu chinu, sacante que'l cuartu animal ye'l gatu y non el coneyu, ente que el zodiacu xaponés inclúi al xabalín en llugar del gochu, y l'oveya en llugar de la cabra. Per otru llau, los hunos europeos utilizaben el zodiacu chinu completu, incluyendo'l dragón y el gochu. Esti zodiacu chinu-turcu tuvo n'usu na Bulgaria balcánica hasta l'adopción de les llingües eslaves y del cristianismu ortodoxu.

• I Ching
• Astroloxía celta
• Astroloxía védica
• Astroloxía y alquimia

• Shelly Wu. (2005). "Chinese Astrology". Editorial: The Career Press, Inc. ISBN 1-56414-796-7

• Chinese astrology History (n'inglés)
• Astroloxía China