সেনাপতি জিলা
মণিপুৰৰ জিলা
মণিপুৰত সেনাপতিৰ অৱস্থান
দেশ	ভাৰত
ৰাজ্য	মণিপুৰ
সদৰ	সেনাপতি
চৰকাৰ
• লোকসভা সমষ্টি	আউটাৰ মণিপুৰ
• বিধানসভা সমষ্টি	৬ খন
কালি
• মুঠ	3,271 km2 (1,263 sq mi)
জনসংখ্যা  (2011)
• মুঠ	4,79,148
• ঘনত্ব	150/km2 (380/sq mi)

সেনাপতি জিলা (Pron:/ˌseɪnəˈpʌti/) উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ মণিপুৰ ৰাজ্যৰ এখন জিলা৷

সেনাপতি জিলা ৯৩.২৯° আৰু ৯৪.১৫° পূব দ্ৰাঘিমাংশ আৰু ২৪.৩৭° আৰু ২৫.৩৭° উত্তৰ অক্ষাংশত অৱস্থিত৷ জিলাখনৰ দক্ষিণে কংপকপি জিলা (Kangpokpi District), পূবে উখৰুল জিলা, পশ্চিমে তামেংলং জিলা আৰু উত্তৰে নাগালেণ্ডৰ ক’হিমা আৰু ফেক জিলা অৱস্থিত৷ এই জিলা সাগৰপৃষ্ঠৰ পৰা ১০৬১-১৭৮৮ মিটাৰ উচ্চতাত অৱস্থিত৷ জিলাখনৰ উষ্ণতা সৰ্বনিম্ন ৩.৪° ছেলছিয়াছ ৰ পৰা সৰ্বোচ্চ ৩৪.১° ছেলছিয়াছ হ’ব পাৰে৷

সেনাপতি মণিপুৰ ৰাজ্যৰ চতুৰ্থ বৃহৎ জিলা৷ এই জিলা উপায়ুক্ত (Deputy Commissioner)ৰ অধীনত পৰিচালিত হয়৷

সেনাপতি জিলাখন সাতটা মহকুমাত বিভক্ত:^[2]

IMS C.P.Arcade ভৱনৰ পৰা দেখা পোৱা সেনাপতি জিলাৰ ৩৬০ ডিগ্ৰী দৃশ্য

সেনাপতি জিলাৰ ৬৬.৪৩% মাটি অৰণ্য আৰু ২০% কৃষিভূমি৷ এই জিলাত উৎপাদন কৰা মূল শস্যবোৰ হৈছে ধান, গোমধান, আলু, বন্ধাকবি আৰু মাহজাতীয় শস্য৷ জিলাখনৰ অধইকাংশ লোকেই কৃষক৷

২০১১ চনৰ লোকপিয়ল অনুসৰি সেনাপতি জিলাৰ মুঠ জনসংখ্যা ৪,৭৯,১৪৮ জন৷^[3] ভাৰতৰ মুঠ ৬৪০ খন জিলাৰ ভিতৰত জনসংখ্যাৰ ফালৰ পৰা এই জিলাৰ স্থান ৫৬৫৷^[3] জিলাখনৰ জনবসতিৰ ঘনত্ব প্ৰতি বৰ্গ কিলোমিটাৰত ১০৯ জন৷^[3] ২০০১-২০১১ দশকত জিলাখনৰ জনসংখ্যা বৃদ্ধিৰ হাৰ ২৫.১৬% ^[3] সেনাপতি জিলাৰ প্ৰতি ১০০০ গৰাকী পুৰুষৰ বিপৰীতে মহিলাৰ সংখ্যা ৯৩৯ গৰাকী^[3] আৰু সাক্ষৰতাৰ হাৰ ৭৫%৷^[3]

সেনাপতি জিলাৰ অধিবাসীসকল মূলত মাও নগা (Mao Naga), Maram, Poumai, Thangal, Zemai, Liangmai, Rongmei(Kabui), Tangkhul, Meetei, Thadou, নেপালী, Vaiphei, Chothe, Chiru, Maring আদি জনজাতিৰ লোক৷

এই জিলাত প্ৰচলিত মূল ভাষাসমূহ হৈছে:

• মাও (Mao) ভাষা
• পওমাই (Poumai) ভাষা
• ৰংমেই (Rongmei) ভাষা
• জেমি (Zeme) ভাষা
• Lianglad
  • জেমি ভাষা
  • Maram ভাষা
  • Khoirao ভাষা
  • Mzieme ভাষা
  • Inpui ভাষা
• আংগামী পশ্চুৰী (Angami–Pochuri) ভাষা
  • Chokri ভাষা

সেনাপতি জিলাত পালন কৰা প্ৰধান উৎসৱসমূহ হৈছে:

• Chaga Ngee:এই উৎসৱ ৩০ অক্টোবৰৰ দিনা লিয়াংমাই জনজাতি (liangmai tribe) ৰ লোকসকলে পালন কৰে৷
• Thounii: এই উৎসৱ পওমাই নগা (Poumai Naga) জনজাতিৰ লোকসকলে ৫ জানুৱাৰীৰ দিনা পালন কৰে৷
• Laonii: এই উৎসৱো পওমাই নগাসকলৰ কৃষিৰ লগত জড়িত উৎসৱ৷ সাধাৰণতে জুলাই মাহৰ শেষৰফালে এই উৎসৱ পালন কৰা হয়৷
• Chiithuni: এই উৎসৱ ডিচেম্বৰ মাহত মাও নগা (Mao Naga) সকলে ছদিনীয়াকৈ উদযাপন কৰে৷
• Saleni: এই উৎসৱ কৃষিৰ লগত জড়িত৷ জুলাই মাহত ধান ৰোৱাৰ সময়ত মাও নগাসকলে এই উৎসৱ উদযাপন কৰে৷
• Ponghi: মাৰাম নগা (Maram Naga) লোকসকলে জুলাই মাহত ধান ৰোৱাৰ সময়ত সাতদিনীয়াকৈ এই উৎসৱ পালন কৰে৷
• Kanghi: এই উৎসৱ মাৰাম নগাসকলে ডিচেম্বৰ মাহত সাতদিন পৰ্যন্ত উদযাপন কৰে৷ পৰম্পৰাগত মল্লযুঁজ এই উৎসৱৰ এক অন্যতম অংগ৷

• কওব্ৰু পৰ্বত (Koubru Mountain): এই পৰ্বত মণিপুৰৰ সৰ্বোচ্চ উচ্চতাৰ পৰ্বত৷ এই পৰ্বত মেইটেই লোকসকলৰ জনবিশ্বাসত আৰাধ্য দেবতা "Koubru" ৰ উপাসনাৰ স্থল৷ এই পৰ্বতত ভালেসংখ্যক গুহা আছে৷
• কওব্ৰু লাইখা (Koubru Laikha)': কওব্ৰু লাইখা মণিপুৰৰ এটা বিখ্যাত শিব মন্দিৰ৷ এই মন্দিৰটো ইম্ফল নদীৰ পাৰত অৱস্থিত৷ শিৱৰাত্ৰিৰ দিনা এই মন্দিৰত অসংখ্য লোকৰ সমাগম হয়৷
• কংপকপি (Kangpokpi): সেনাপতি জিলাৰ দ্বিতীয় বৃহৎ নগৰ৷ মূল অধিবাসী থাদও কুকী জনজাতিয় লোকসকল৷
• মাও দ্বাৰ (Mao Gate): মণিপুৰ-নাগালেণ্ড সীমান্তত অৱস্থিত এক পাহাৰীয়া ঠাই৷

• আধিকাৰিক ৱেবছাইট

	পেৰেণ জিলা, নাগালেণ্ড	ক’হিমা জিলা, নাগালেণ্ড	ফেক জিলা, নাগালেণ্ড
	তামেংলং জিলা		উখৰুল জিলা
		সেনাপতি জিলা
	চুড়াচান্দপুৰ জিলা	বিষ্ণুপুৰ জিলা পশ্চিম ইম্ফল জিলা	পূব ইম্ফল জিলা থৌবাল জিলা