ভূগোলকৰ পৃষ্ঠক লম্বভাবে ২৪ ভাগত ভাগ কৰি প্ৰত্যেক ভাগকে একোটা সময়াঞ্চল বোলা হয়। পূৰ্বে লণ্ডনৰ গ্ৰীণউইছ চহৰৰ মাজেৰে যোৱা ০ ডিগ্ৰী দ্ৰাঘিমাৰ গ্ৰীনউইছ মান সময় বা GMT|GMT সময়ক আধাৰ কৰি ইয়াৰ পৰা সময়ৰ পাৰ্থক্য অনুসৰি GMT ± ঘণ্টা:মিনিট হিচাবে নাম দিয়া হৈছিল। বৰ্তমান গ্ৰীণউইচৰ আগৰ ১ ডিগ্ৰী পশ্চিম দ্ৰাঘিমা বা আন্তৰাষ্ট্ৰীয় তাৰিখ ৰেখাক আধাৰ কৰি নামকৰণ কৰা ইউনিভাৰ্ছেল টাইম বা UT -ৰ মতে গ্ৰীণউইচ দ্ৰাঘিমাত UT-১ বুলি ক্ৰমান্বয়ে সময়াঞ্চল বোৰ নামকৰণ কৰা হয়।
গ্ৰীনউইছ মান সময়
গ্ৰীনউইছ মান সময় হৈছে এটা আন্তৰ্জাতিক প্ৰামাণিক সময় ব্যৱস্থা। প্ৰথমে এই অঞ্চলটোৰ সময় ব্ৰিটেইন, আয়াৰলেণ্ড, পৰ্তুগালকে ধৰি বিশ্বৰ বিভিন্ন দেশে অনুসৰণ কৰিছিল। যদিও এই মান সময় ইউটিচিৰ (UTC) সৈতে সামঞ্জস্যপূৰ্ণ, দুয়োটাৰ মাজত অতি কম পৰিসৰৰ পাৰ্থক্য আছে।
ভাৰতীয় মান সময় (IST) হৈছে সমূহ ভাৰতৰ বাবে ব্যৱহৃত সময় অঞ্চল। ভাৰতৰ মান সময় গ্ৰীনউইছৰ পৰা ৮২.৫° পূৰ্ব দ্ৰাঘিমাংশ ধৰি হিচাপ কৰা হয়, এই ৰেখাডাল উত্তৰ প্ৰদেশ ৰাজ্যৰ এলাহাবাদৰ নইনিৰ ওপৰেদি পাৰ হৈ গৈছে। গ্ৰীনউইছৰ লগত ইয়াৰ সময় পাৰ্থক্য গ্ৰীনউইছ মান সময়+০৫:৩০।
বিভিন্ন দেশৰ ”দিবালোক সংৰক্ষণ সময়" (Day Light Saving) পদ্ধতি চলি আছে। এই পদ্ধতিত বছৰৰ এক সময়ত ঘড়ীৰ কাঁটা ১ ঘণ্টা আগুৱাই দিয়া হয়। সেই দৰে সময় ইউনিভাৰ্চেল টাইম জ’নৰ সময়ো ১ ঘণ্টা আগুৱাই হিছাপ কৰা হয়।
