ভাৰতীয় সাহিত্যই ১৯৪৭ চনলৈকে ভাৰতীয় উপমহাদেশত আৰু তাৰ পিছত ভাৰত গণৰাজ্যত সৃষ্টি হোৱা সাহিত্যক বুজায়। ভাৰতীয় সংবিধানৰ অষ্টম অনুসূচীত ২২টা আনুষ্ঠানিকভাৱে স্বীকৃতিপ্ৰাপ্ত ভাষা আছে। ভাৰতৰ সৰ্বোচ্চ সাহিত্যিক সংস্থা সাহিত্য অকাডেমীৰো ২৪টা স্বীকৃতিপ্ৰাপ্ত সাহিত্য ভাষা আছে। ভাৰতীয় সাহিত্যৰ আদিম গ্ৰন্থসমূহ মৌখিকভাৱে প্ৰচাৰিত হৈছিল। সংস্কৃত সাহিত্যৰ আৰম্ভণি হয় খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১৫০০–১২০০ চনৰ সাহিত্যৰ সংকলন ঋগবেদৰ মৌখিক সাহিত্যৰ পৰা। পৰৱৰ্তী সময়ত সংস্কৃত মহাকাব্য ৰামায়ণ আৰু মহাভাৰত সংহিতাকৰণ কৰা হয় আৰু খ্ৰীষ্টপূৰ্ব দ্বিতীয় সহস্ৰাব্দৰ শেষৰ ফালে প্ৰকাশ পায়। খ্ৰীষ্টপূৰ্ব প্ৰথম সহস্ৰাব্দৰ প্ৰথম কেইটামান শতিকাত ধ্ৰুপদী সংস্কৃত সাহিত্যৰ দ্ৰুত বিকাশ ঘটিছিল, ^[1] লগতে পালি কেনন আৰু তামিল সংগম সাহিত্যৰ বিকাশ ঘটিছিল। ^{[ উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন ] [বিশ্বাসযোগ্যতা প্ৰমাণৰ প্ৰয়োজন] [ পৰীক্ষাৰ প্ৰয়োজন ]} প্ৰাচীন মেইটেই খ্ৰীষ্টীয় ১ম শতিকাত অউগ্ৰিৰ দৰে পবিত্ৰ সংগীত ৰচনা, ^[2] আৰু নুমিট কাপ্পাৰ দৰে বীৰত্বপূৰ্ণ আখ্যানৰে আবিৰ্ভাৱ হয়। ^[3] মধ্যযুগীয় কালত কানাড়া আৰু তেলেগু ভাষাৰ সাহিত্য ক্ৰমে নৱম আৰু দশম শতিকাত আবিৰ্ভাৱ হৈছিল। ^[4] পাছলৈ মাৰাঠী, গুজৰাটী, বাংলা, অসমীয়া, ওড়িয়া, আৰু মৈথিলী ভাষাৰ সাহিত্যৰ আবিৰ্ভাৱ হয়। ইয়াৰ পিছত হিন্দী, পাৰ্চী আৰু উৰ্দুৰ বিভিন্ন উপভাষাৰ সাহিত্যৰ আবিৰ্ভাৱ হ'বলৈ ধৰিলে। ১৯১৩ চনত বঙালী কবি ৰবীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰে সাহিত্যত ভাৰতৰ প্ৰথম নোবেল বঁটা বিজয়ী হয়। ^{[ উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন ] [বিশ্বাসযোগ্যতা প্ৰমাণৰ প্ৰয়োজন] [ সত্যাপনৰ প্ৰয়োজন ]}

বৈদিক সংস্কৃতত লিখা আদিম গ্ৰন্থসমূহৰ উদাহৰণ হ'ল, মূল বেদ আৰু উপনিষদ। আন কিছুমান উদাহৰণ হ'ল চুলবা সূত্ৰ, যিবোৰ জ্যামিতিৰ কিছুমান প্ৰাচীন গ্ৰন্থ।^{[ উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন ] [বিশ্বাসযোগ্যতা প্ৰমাণৰ প্ৰয়োজন] [ সত্যাপনৰ প্ৰয়োজন ]}

মহাকাব্য সংস্কৃত ভাষাত ৰচিত বেদ ব্যাসৰ মহাভাৰত আৰু বাল্মিকীৰ ৰামায়ণক সংস্কৃত মহাকাব্যৰ ভিতৰত সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ মহাকাব্য হিচাপে গণ্য কৰা হয়। ^{[ উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন ] [বিশ্বাসযোগ্যতা প্ৰমাণৰ প্ৰয়োজন] [ সত্যাপনৰ প্ৰয়োজন ]}

বিখ্যাত কবি আৰু নাট্যকাৰ কালিদাসে এখন মহাকাব্য ৰচনা কৰিছিল: ৰঘুবংশ ( Dynasty of Raghu ); ইয়াক মহাকাব্যিক সংস্কৃততকৈ ধ্ৰুপদী সংস্কৃতত লিখা হৈছিল। ধ্ৰুপদী সংস্কৃতত লিখা গ্ৰন্থৰ আন উদাহৰণ হ'ল পাণিনিৰ অষ্টধ্যায়ী, যিয়ে ধ্ৰুপদী সংস্কৃতৰ ব্যাকৰণ আৰু ধ্বনিবিজ্ঞানক প্ৰামাণিক কৰি তুলিছিল। মনুৰ নিয়ম (मनुस्मृति) হিন্দু ধৰ্মৰ এক বিখ্যাত গ্ৰন্থ। কালিদাসাক সংস্কৃত সাহিত্যৰ সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ নাট্যকাৰ আৰু সংস্কৃত সাহিত্যৰ অন্যতম শ্ৰেষ্ঠ কবি বুলি গণ্য কৰা হয়; তেওঁৰ অভিজ্ঞানম শকুন্তলম (अभिज्ञानशाकुन्तलम्) আৰু মেঘদূত বিখ্যাত নাটক আৰু কবিতা। আন বিখ্যাত নাটকসমূহ হ'ল শূদ্ৰকৰ মৃচ্ছকটিকম, ভাষৰ স্বপ্ন বাসৱদত্তম, শ্ৰীহৰ্ষৰ ৰত্নৱলী। পৰৱৰ্তী কাব্যিক ৰচনাসমূহৰ ভিতৰত জয়দেৱৰ গীতা গোবিন্দ। আন কিছুমান বিখ্যাত গ্ৰন্থ হ'ল চাণক্যৰ অৰ্থশাস্ত্ৰ আৰু বাৎসায়নৰ কামসূত্ৰ।^{[ উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন ] [বিশ্বাসযোগ্যতা প্ৰমাণৰ প্ৰয়োজন] [ সত্যাপনৰ প্ৰয়োজন ]}

মেইটেই ভাষাৰ কিছুমান প্ৰাচীন সাহিত্য ( মণিপুৰী ভাষা বুলিও জনা যায়) অউগ্ৰি (প্ৰায় ১ম শতিকা খ্ৰীষ্টাব্দৰ সংগীত ৰচনা), ^[5] নুমিট কাপ্পা (প্ৰায় ১ম শতিকাৰ খ্ৰীষ্টীয় আখ্যানমূলক গ্ৰন্থ), ^[6] পইৰেইটন খুনথক (খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৩য় শতিকাৰ আখ্যানমূলক গ্ৰন্থ), ^[7] খেনচো (খ্ৰীষ্টপূৰ্ব সপ্তম শতিকাৰ পূৰ্বৰ সংগীত ৰচনা), ^[8] খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৬-৭ শতিকাৰ ৰজা খংটেকচাৰ তামৰ প্লেটৰ শিলালিপি, ^[9] পান্থোইবি খংগুল (প্ৰায় ৮ম শতিকাৰ আখ্যানমূলক ৰচনা), ^[10] লয়য়ুম্পা চিলিয়েল (গণৰাজ্যত ৪২৯ খ্ৰীষ্টাব্দত খচৰা কৰা লিখিত সংবিধান, আৰু একাদশ-দ্বাদশ শতিকাত চূড়ান্ত কৰা), ইত্যাদি ^[11]

অশ্বঘোষৰ বহু নাটক শৌৰসেনী ভাষাত ৰচিত হোৱাৰ লগতে যথেষ্ট সংখ্যক জৈন ৰচনা আৰু ৰাজশেখৰৰ কৰ্পুৰমঞ্জৰীও ৰচনা কৰা হৈছিল। ভট্টিকাব্যৰ ১৩ নং কাণ্টো "স্থানীয় ভাষাৰ দৰে" ( bhāṣāsama ) বুলি কোৱা হৈছে, অৰ্থাৎ ইয়াক একেলগে দুটা ভাষাত পঢ়িব পাৰি: প্ৰাকৃত আৰু সংস্কৃত। ^[12]

পালি সাহিত্যত বৌদ্ধ বক্তৃতা ( সুত্ত ), অভিধৰ্মৰ ৰচনা, কবিতা, মঠৰ অনুশাসনৰ ওপৰত ৰচনা ( বিনয় ), আৰু জাতক কাহিনী আদি অন্তৰ্ভুক্ত। ^{[ উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন ] [বিশ্বাসযোগ্যতা প্ৰমাণৰ প্ৰয়োজন] [ সত্যাপনৰ প্ৰয়োজন}

সংগম সাহিত্য ( তামিল : சங்க இலக்கியம், Sanga ilakkiyam) হৈছে দক্ষিণ ভাৰতৰ ইতিহাসৰ সেই সময়ৰ প্ৰাচীন তামিল সাহিত্য ( থামিঝাগম বা তামিলাগম নামেৰে জনাজাত) যি প্ৰায় 300 BCE পৰা ৩০০ খ্ৰীষ্টাব্দলৈ ( অকননুৰু ( ১, ১৫, ৩১, ৫৫, ৬১, ৬৫, ৯১, ৯৭, ১০১, ১১৫, ১২৭, ১৮৭, ১৯৭, ২০১, ২১১, ২৩৩, ২৫১, ২৬৫, ২৮১, ৩৩১১, ৩২৫, ৩৩১, ৩৪৭, ৩৪৯, ৩৫৯, ৩৯৩, ২৮১, ২৯৫), কুৰুণথোগাই (১১), নাট্ৰিনাই (১৪, ৭৫) খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৩০০ চনৰ আগৰ বুলি লিখা হৈছে। ^{[13] [14] [15] [16] [17]} এই সংকলনটোত ৪৭৩জন কবিৰ দ্বাৰা ৰচিত তামিল ভাষাৰ ২৩৮১টা কবিতা সন্নিবিষ্ট কৰা হৈছে, ইয়াৰে প্ৰায় ১০২টা কবিতা এতিয়াও বেনামী হৈ আছে। ^[18]

উপলব্ধ সংগম সাহিত্যৰ অধিকাংশই তৃতীয় সংগমৰ ^[19] এই সময়ছোৱাক সংগম যুগ বুলি জনা যায়, যিয়ে হাজাৰ হাজাৰ বছৰ ধৰি চলি থকা সাহিত্য একাডেমী বুলি দাবী কৰা প্ৰচলিত সংগম কিংবদন্তিসমূহক বুজায়, যাৰ ফলত সাহিত্যৰ কৰ্পাছৰ নামটো। ^{[20] [21] [22]} চুটি কবিতাৰ ভিতৰত একমাত্ৰ ধৰ্মীয় কবিতা পৰিপাতলত দেখা যায়। সংগম সাহিত্যৰ বাকী কৰ্পাছত মানৱ সম্পৰ্ক আৰু আৱেগৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হৈছে। ^[23]

সংগম সাহিত্যত প্ৰেম, যুদ্ধ, শাসন, ব্যৱসায় আৰু শোক আদি আৱেগিক আৰু বস্তুগত বিষয়ৰ ওপৰত আলোচনা কৰা হৈছে। ^[24] নৈতিকতা, আৰু জীৱনৰ বিভিন্ন বিষয় যেনে গুণ, ধন-সম্পত্তি আৰু প্ৰেমৰ ওপৰত লিখা, বা ভাৰতত ঘটা ঐতিহাসিক ঘটনাৰ সন্ধান কৰা তামিল কবি মামুলানাৰৰ দৰে কিছুমান মহান তামিল পণ্ডিতে সংগম যুগত জীৱন কটায়। ^{[25] [26]}

বৌদ্ধ চৰ্যাপদক অসমীয়া সাহিত্যৰ আদিম নিদৰ্শন হিচাপে প্ৰায়ে উল্লেখ কৰা হয়। চৰ্যাপদ হৈছে অষ্টম শতিকাৰ পৰা দ্বাদশ শতিকাত ৰচিত বজ্ৰায়ণ বৌদ্ধ গীত। ^{[27] [28]} এই লেখাসমূহে ওড়িয়া আৰু বাংলা ভাষাৰ সৈতেও সাদৃশ্য বহন কৰে। কিছুমান বিদ্যমান এই গীতসমূহৰ ধ্বনিতাত্ত্বিক আৰু ৰূপতাত্ত্বিক বৈশিষ্ট্যসমূহে অসমীয়াৰ লগত অতি প্ৰবল সাদৃশ্য বহন কৰে। ^{[ উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন ] [বিশ্বাসযোগ্যতা প্ৰমাণৰ প্ৰয়োজন] [ সত্যাপনৰ প্ৰয়োজন ]}

আৱাহোন -ৰামধেনু যুগৰ আগশাৰীৰ অসমীয়া সাহিত্যিক তথা অগ্ৰণী অসম অৰ্থনীতিবিদ ভবানন্দ ডেকাই পৰিক্ষিত হাজৰিকা, উপেন্দ্ৰনাথ গোস্বামী আৰু প্ৰভাত চন্দ্ৰ শৰ্মাৰ সৈতে মিলি প্ৰথমে ৰচনা কৰা এখন বিস্তৃত পৰিচয়মূলক গ্ৰন্থ ১৯৬৮ চনত প্ৰকাশ পায়।

এই গ্ৰন্থখন অসমীয়া সাহিত্যৰ দোয়েন লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱাৰ জন্ম শতবাৰ্ষিকী উপলক্ষে ১৯৬৮ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত ভাৰতৰ তদানীন্তন ৰাষ্ট্ৰপতি জাকিৰ হুছেইনে নতুন দিল্লীত আনুষ্ঠানিকভাৱে মুকলি কৰে। প্ৰায় ডেৰ শতিকাৰ পাছত এই ঐতিহাসিক গ্ৰন্থখন উদ্ধাৰ কৰি পুনৰ সম্পাদনা কৰিছে অসমীয়া বঁটা বিজয়ী চুটিগল্পকাৰ & ঔপন্যাসিক অৰ্ণবজন ডেকাই, যিখন অসম ফাউণ্ডেচন-ইণ্ডিয়াই ২০১৪ চনত প্ৰকাশ কৰিছিল ^[29]

বাংলা সাহিত্যৰ প্ৰথম প্ৰমাণ চৰ্যাপদ বা চৰ্যাগীতি নামেৰে জনা যায়, যিবোৰ অষ্টম শতিকাৰ বৌদ্ধ ধৰ্মৰ গীত আছিল। চৰ্যাপদ বাংলা ভাষাৰ আটাইতকৈ পুৰণি জ্ঞাত লিখিত ৰূপত। বিখ্যাত বাংলা ভাষাবিদ হৰ প্ৰসাদ শাস্ত্ৰীয়ে ১৯০৭ চনত নেপাল ৰয়েল ক’ৰ্ট লাইব্ৰেৰীত কলপাতৰ চৰ্যাপদ পাণ্ডুলিপি আৱিষ্কাৰ কৰে। আন্তৰ্জাতিকভাৱে বিখ্যাত বাংলা সাহিত্যিক হৈছে নোবেল বিজয়ী ৰবীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰ, যিয়ে ১৯১৩ চনত "গীতঞ্জলি" গ্ৰন্থৰ বাবে সাহিত্যৰ নোবেল বঁটা লাভ কৰিছিল। তেওঁ ভাৰত আৰু বাংলাদেশৰ জাতীয় সংগীত ক্ৰমে "জন গণ মন" আৰু "আমাৰ সোণাৰ বাংলা" ৰচনা কৰিছিল। তেওঁ আছিল প্ৰথম এছিয়ান যিয়ে নোবেল বঁটা লাভ কৰিছিল। ৰবীন্দ্ৰনাথে বিপুল সংখ্যক কবিতা, গীত, ৰচনা, উপন্যাস, নাটক আৰু চুটিগল্প ৰচনা কৰিছে। তেওঁৰ গীতসমূহ জনপ্ৰিয় হৈয়েই আছে আৰু বংগত এতিয়াও বহুলভাৱে গোৱা হয়। ^{[ উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন ] [বিশ্বাসযোগ্যতা প্ৰমাণৰ প্ৰয়োজন] [ সত্যাপনৰ প্ৰয়োজন ]}

হিন্দী সাহিত্যৰ আৰম্ভণি হৈছিল মধ্যযুগীয় কালত অৱধি আৰু ব্ৰিজৰ দৰে উপভাষাত ধৰ্মীয় আৰু দাৰ্শনিক কবিতা হিচাপে। এই যুগৰ বিখ্যাত ব্যক্তিসকল হ'ল কবীৰ আৰু তুলসীদাস। আধুনিক যুগত সংস্কৃততকৈ হিন্দী বেল্টৰ দেহলৱী উপভাষা অধিক বিশিষ্ট হৈ পৰিছিল। ^{[ উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন ] [বিশ্বাসযোগ্যতা প্ৰমাণৰ প্ৰয়োজন] [ সত্যাপনৰ প্ৰয়োজন ]}

গুজৰাটী সাহিত্যৰ ইতিহাস ১০০০ খ্ৰীষ্টাব্দৰ পৰাই হ’ব পাৰে। ^{[ উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন ] [বিশ্বাসযোগ্যতা প্ৰমাণৰ প্ৰয়োজন] [ সত্যাপনৰ প্ৰয়োজন ]}

কানাড়া গদ্যৰ আটাইতকৈ পুৰণি অভিলেখ হৈছে ৪৫০ খ্ৰীষ্টাব্দৰ হালমিদী শিলালিপি আৰু ত্ৰিপাদি মিটাৰত কবিতা হৈছে ৭০০ খ্ৰীষ্টাব্দৰ কাপ্পে আৰহাট্টা অভিলেখ। কানাড়া ভাষাৰ আন যিকোনো সাহিত্যতকৈ আগতীয়াকৈ সাহিত্যৰ লোকৰূপ আৰম্ভ হৈছিল। দ্বিতীয় শিৱমৰা ৰজাৰ গজাষ্টক (৮০০ খ্ৰীষ্টাব্দ), থুম্বলাচাৰ্য্যৰ চুড়ামণি (৬৫০ খ্ৰীষ্টাব্দ) আদিম সাহিত্যৰ উদাহৰণ বৰ্তমান বিলুপ্ত বুলি গণ্য কৰা হৈছে। ৰজা নৃপতুংগৰ কবিৰাজামৰ্গ প্ৰথম আমোঘবৰ্ষ (৮৫০ খ্ৰীষ্টাব্দ) কানাড়া ভাষাৰ আটাইতকৈ প্ৰাচীন প্ৰচলিত সাহিত্যিক গ্ৰন্থ। পূৰ্বৰ শতিকাবোৰত সাহিত্যত ব্যৱহৃত বিভিন্ন লিখিত কানাড়া উপভাষাক প্ৰামাণিককৰণৰ উদ্দেশ্যেৰে সাহিত্য সমালোচনা আৰু কাব্যিকতাৰ ওপৰত লিখা লেখা। গ্ৰন্থখনত ষষ্ঠ শতিকাৰ ৰজা দুৰ্বিনীতা আৰু ৬৩৬ খ্ৰীষ্টাব্দৰ আইহোলে ৰেকৰ্ডৰ লেখক ৰবিকীৰ্তি আদি আদিম লেখকৰ কানাড়া গ্ৰন্থৰ উল্লেখ কৰা হৈছে। ৯০০ খ্ৰীষ্টাব্দৰ শিৱকোটিয়াচাৰ্যৰ বদ্দাৰাধনে শ্ৰৱণবেলাগোলাৰ ভদ্ৰবাহুৰ জীৱনৰ বিশদ বৰ্ণনা আগবঢ়াইছে। যিহেতু আটাইতকৈ প্ৰাচীন উপলব্ধ কানাড়া গ্ৰন্থখন ব্যাকৰণৰ ওপৰত আৰু কানাড়া ব্যাকৰণ আৰু সাহিত্য শৈলীৰ বিদ্যমান ভিন্নতাসমূহক একত্ৰিত কৰাৰ এক প্ৰকাৰৰ পথ প্ৰদৰ্শক, গতিকে নিৰাপদে ধৰি ল’ব পাৰি যে কানাড়া ভাষাৰ সাহিত্য নিশ্চয় কেইবা শতিকাৰ আগতেই আৰম্ভ হৈছিল। ^[30]কানাড়া ভাষাৰ বাবে অনন্য চম্পু শৈলী জনপ্ৰিয় কৰা পাম্পাই " বিক্ৰমাৰ্জুন বিজয় " মহাকাব্য ৰচনা কৰে। তেওঁ " আদিপুৰাণ "ও লিখিছিল। পোন্নাৰ দৰে আন বিখ্যাত কবিসকলে "শান্তিনাতপুৰণ", "ভুৱনৈকাৰমভ্যুদয়", "জিনক্ষৰমালে", আৰু "গতাপ্ৰত্যগতা" লিখিছিল। ৰান্নাই "শান্তিপুৰাণ" আৰু "ঘদযুধা" লিখিছিল। জৈন কবি দ্বিতীয় নাগবৰ্মাই "কাব্যৱলোকন", "কৰ্ণাভাষভূষণ" আৰু "বৰ্ধমানপুৰণ" ৰচনা কৰিছিল। জন্না আছিল "যশোধৰা চৰিত"ৰ লেখক। ৰুদ্ৰভট্ট আৰু দুৰ্গাশিমাই ক্ৰমে "জগন্নাথ বিজয়" আৰু "পঞ্চতন্ত্ৰ" ৰচনা কৰিছিল। মধ্যযুগীয় যুগৰ ৰচনাসমূহ জৈন আৰু হিন্দু নীতিৰ ওপৰত আধাৰিত। দ্বাদশ শতিকাৰ বাচন সাহিত্য পৰম্পৰা বিশুদ্ধ থলুৱা আৰু বিশ্ব সাহিত্যত অনন্য। ^[31]

কংকনি এক জটিল আৰু বহু প্ৰতিদ্বন্দ্বিতামূলক ইতিহাস থকা ভাষা। পাঁচটা লিপিত লিখা ভাৰতীয় ভাষাৰ ভিতৰত ই অন্যতম—ৰোমান, নাগাৰী, কানাড়া, পাৰ্চী-আৰবী আৰু মালয়ালম-আৰু ইয়াৰ মৌখিক সাহিত্যও বিস্তৃত। ^{[ উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন ] [বিশ্বাসযোগ্যতা প্ৰমাণৰ প্ৰয়োজন] [ সত্যাপনৰ প্ৰয়োজন ]}

আনকি ৮২৫ খ্ৰীষ্টাব্দৰ পৰা আৰম্ভ হোৱা মালয়ালম কেলেণ্ডাৰ আৰম্ভ হোৱাৰ ৫০০ বছৰলৈকে মালয়ালম সাহিত্য প্ৰাৰম্ভিক পৰ্যায়ত থাকিল। এই সময়ছোৱাত মালয়ালম সাহিত্য মূলতঃ বিভিন্ন ধৰণৰ গীতৰ দ্বাৰা গঠিত আছিল। ^{[ উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন ] [বিশ্বাসযোগ্যতা প্ৰমাণৰ প্ৰয়োজন] [ সত্যাপনৰ প্ৰয়োজন ]}

জনপ্ৰিয়ভাৱে জনাজাত মিথিলক্ষৰ বা তিৰহুতা নামৰ এই লিপি অতি প্ৰাচীন। ললিতাবিস্তাৰত বৈদেহী লিপিৰ কথা উল্লেখ আছে। খৃষ্টীয় সপ্তম শতিকাৰ শেষৰ ফালৰ আৰম্ভণিতে উত্তৰ-পূবৰ বৰ্ণমালাত এক লক্ষণীয় পৰিৱৰ্তন ঘটিছিল আৰু আদিত্যসেনৰ শিলালিপিত প্ৰথমবাৰৰ বাবে এই পৰিৱৰ্তন প্ৰদৰ্শিত হৈছে। পূবৰ জাতটোৰ বিকাশ ঘটি অসম, বংগ, নেপালত প্ৰচলিত হোৱা মৈথিলী লিপিলৈ পৰিণত হয়। লিপিৰ আটাইতকৈ প্ৰাচীন লিপিবদ্ধ এপিগ্ৰাফিক প্ৰমাণ খ্ৰীষ্টীয় সপ্তম শতিকাৰ আদিত্যসেনৰ মন্দৰ পাহাৰৰ শিলৰ শিলালিপিত পোৱা যায়, যিবোৰ বৰ্তমান দেওঘৰৰ বৈদ্যনাথ মন্দিৰত স্থিৰ হৈ আছে। ^[32]

বৌদ্ধ দোহাসকলৰ ভাষাক মিশ্ৰিত মৈথিলী—কামৰূপী ভাষাৰ অন্তৰ্গত বুলি বৰ্ণনা কৰা হৈছে। ^[33]

প্ৰাচীন মেইটেই সাহিত্যৰ বংশধৰ আধুনিক মেইটেই সাহিত্য, মণিপুৰ, অসম, ত্ৰিপুৰা, ম্যানমাৰ আৰু বাংলাদেশৰ লেখকসকলে ৰচনা কৰা আধুনিক মেইটেই ভাষাত ( মণিপুৰী ভাষা বুলিও জনা যায় ) ৰচনা কৰা হৈছে। মেইটেই সভ্যতাৰ সমৃদ্ধিৰ লগে লগে মেইটেই সাহিত্যৰ ইতিহাস হাজাৰ হাজাৰ বছৰৰ পৰাই অনুসন্ধান কৰিব পাৰি।

মাৰাঠী সাহিত্যৰ আৰম্ভণি হৈছিল জ্ঞানেশ্বৰ, টুকাৰম, ৰামদাস, একনাথৰ দৰে সাধু-কবিৰ পৰা। আধুনিক মাৰাঠী সাহিত্যত সমাজ সংস্কাৰৰ বিষয়বস্তু আছিল। ^{[ উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন ] [বিশ্বাসযোগ্যতা প্ৰমাণৰ প্ৰয়োজন] [ সত্যাপনৰ প্ৰয়োজন ]}

খ্ৰীষ্টীয় অষ্টম শতিকাত ৰচিত চৰ্যাপদৰ পৰাই ওদিয়া ভাষাৰ সাহিত্য বুৰঞ্জী আৰম্ভ হৈছিল। ওডিয়াৰ সাহিত্যিক ঐতিহ্য চহকী, মধ্যযুগীয় যুগ ত্ৰয়োদশ শতিকাৰ পৰাই। চতুৰ্দশ শতিকাত বাস কৰা সৰলা দাসক ওড়িশাৰ ব্যাস বুলি জনা যায়। তেওঁ মহাভাৰতখন ওড়িয়া ভাষালৈ অনুবাদ কৰিছিল।^{[ উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন ] [বিশ্বাসযোগ্যতা প্ৰমাণৰ প্ৰয়োজন] [ সত্যাপনৰ প্ৰয়োজন ]}

পাঞ্জাবী সাহিত্যৰ ইতিহাস আৰম্ভ হয় পঞ্জাৱত আৰ্যৰ আগমনৰ পৰা। পঞ্জাবে তেওঁলোকক প্ৰাচীন গ্ৰন্থসমূহ ৰচনা কৰিব পৰাকৈ নিখুঁত পৰিৱেশ প্ৰদান কৰিছিল। ঋগবেদ প্ৰথম উদাহৰণ য'ত পঞ্জাৱৰ নদী, উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীজগতৰ উল্লেখ কৰা হৈছে। পাঞ্জাবী সাহিত্য পৰম্পৰা সাধাৰণতে ফৰিদুদ্দিন গঞ্জশাকৰ (১১৭৩–১২৬৬)ৰ পৰা আৰম্ভ হোৱা বুলি ধাৰণা কৰা হয়। ^{[ উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন ] [বিশ্বাসযোগ্যতা প্ৰমাণৰ প্ৰয়োজন] [ সত্যাপনৰ প্ৰয়োজন ]}

তামিল সাহিত্যৰ ২৫০০ বছৰতকৈও অধিক সময় ধৰি চহকী আৰু দীঘলীয়া সাহিত্যিক পৰম্পৰা আছে ( সংগম যুগ : খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৫ম শতিকা-খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৩য় শতিকা। ) টোলকাপ্পিয়াম (খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৩য় শতিকা)ক আজি উপলব্ধ তামিল ভাষাৰ আটাইতকৈ পুৰণি গ্ৰন্থ হিচাপে কৃতিত্ব দিয়া হৈছে। ^{[ উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন ] [বিশ্বাসযোগ্যতা প্ৰমাণৰ প্ৰয়োজন] [ সত্যাপনৰ প্ৰয়োজন ]}

তৃতীয় সৰ্বাধিক ভাষী থকা ভাৰতীয় ভাষা তেলেগু (হিন্দী আৰু বাংলাৰ পিছত) সাহিত্যিক পৰম্পৰাৰে সমৃদ্ধ। সাহিত্যৰ অস্তিত্ব খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৩০০ চনৰ পৰা শিলালিপিৰ ৰূপত আছে। আদিম লিখিত সাহিত্য সপ্তম শতিকাৰ। ^{[ উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন ] [বিশ্বাসযোগ্যতা প্ৰমাণৰ প্ৰয়োজন] [ সত্যাপনৰ প্ৰয়োজন ]}

অন্যান্য পৰম্পৰাৰ লগতে উৰ্দু কবিতা ভাষিক আৰু সাংস্কৃতিক সংশ্লেষণৰ এক সুন্দৰ উদাহৰণ। হিন্দী ভাষাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি আৰব আৰু পাৰ্চী শব্দভাণ্ডাৰৰ ফলত গজল সাহিত্যৰ এক বিশাল আৰু অত্যন্ত প্ৰিয় শ্ৰেণীৰ সৃষ্টি হয়, যিটো সাধাৰণতে মুছলমানসকলে ৰোমাঞ্চ আৰু সমাজৰ পৰা আৰম্ভ কৰি দৰ্শন আৰু টাছাউফ (চুফীবাদ)লৈকে প্ৰসংগত ৰচনা কৰে। ^{[ উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন ] [বিশ্বাসযোগ্যতা প্ৰমাণৰ প্ৰয়োজন] [ সত্যাপনৰ প্ৰয়োজন ]}

২০ শতিকাত ভাৰতীয় কেইবাজনো লেখকে কেৱল পৰম্পৰাগত ভাৰতীয় ভাষাতে নহয়, ইংৰাজী ভাষাতো নিজকে পৃথক কৰি তুলিছে, যিটো ভাষা ইংৰাজৰ পৰা উত্তৰাধিকাৰী সূত্ৰে লাভ কৰিছে। ব্ৰিটিছ উপনিবেশিকৰণৰ ফলস্বৰূপে ভাৰতে ভাৰতীয় ইংৰাজী নামেৰে জনাজাত ইংৰাজীৰ নিজাকৈ এক অনন্য উপভাষা গঢ়ি তুলিছে। ^{[ উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন ] [বিশ্বাসযোগ্যতা প্ৰমাণৰ প্ৰয়োজন] [ সত্যাপনৰ প্ৰয়োজন ]}

চত্তীশগড়ৰ সাহিত্যই আঞ্চলিক চেতনা আৰু মধ্য ভাৰতৰ আনতকৈ পৃথক এক পৰিচয়ৰ বিৱৰ্তনৰ প্ৰতিফলন ঘটায়। ^{[ উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন ] [বিশ্বাসযোগ্যতা প্ৰমাণৰ প্ৰয়োজন] [ সত্যাপনৰ প্ৰয়োজন ]}

কোদাভা লিখাৰ সময়ত সাধাৰণতে কানাড়া লিপিৰে, কেতিয়াবা সৰু সৰু পৰিৱৰ্তন কৰা হৈছিল। ^{[ উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন ] [বিশ্বাসযোগ্যতা প্ৰমাণৰ প্ৰয়োজন] [ সত্যাপনৰ প্ৰয়োজন ]}

মিজো সাহিত্য হৈছে মিজো জনগোষ্ঠীৰ প্ৰধান ভাষা মিজো টাউং ভাষাত লিখা সাহিত্য, যাৰ লিখিত আৰু মৌখিক দুয়োটা পৰম্পৰা আছে। ২০ শতিকাত ইয়াৰ যথেষ্ট পৰিৱৰ্তন হৈছে। মূলতঃ লুছাই ভাষাৰ পৰাই এই ভাষাৰ বিকাশ ঘটিছিল, বিশেষকৈ সাহিত্যিক পৰ্যায়ত পাৱি ভাষা, পাইতে ভাষা আৰু হমাৰ ভাষাৰ পৰা যথেষ্ট প্ৰভাৱ পৰিছিল। ^[34]

নাগপুৰী সাহিত্য বুলিলে নাগপুৰী ভাষা, ঝাৰখণ্ড, ছত্তীশগড় আৰু ওড়িশাৰ ভাষাৰ সাহিত্যক বুজোৱা হয়। সপ্তদশ শতিকাত নাগবংশী ৰজা আৰু ৰামগড় ৰাজৰ ৰজাই কবিতা ৰচনা আৰম্ভ কৰাৰ পৰাই আদিম সাহিত্য নাগপুৰী ভাষাত আৰম্ভ হৈছিল। তেতিয়াৰ পৰাই বিভিন্ন সাহিত্য ৰচনা কৰা হৈছে। ^[35] বৰ্তমান শতিকাত নাগপুৰীক কেতিয়াও সাহিত্য বিকাশৰ যোগ্য বুলি গণ্য কৰা হোৱা নাছিল যদিও ক্ষুদ্ৰ কিন্তু নিষ্ঠাবান সাহিত্যিকসকলে চুটিগল্প, নাটক আৰু কবিতা লিখাৰ কামত নিয়োজিত হৈছে। ^[36]

ভাৰতৰ উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ বৰ্তমানৰ ত্ৰিপুৰা ৰাজ্যৰ ত্ৰিপুৰী লোকসকলৰ থলুৱা ভাষা ত্ৰিপুৰী(কোকবৰোক/টিপ্ৰকক)। ^{[ উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন ] [বিশ্বাসযোগ্যতা প্ৰমাণৰ প্ৰয়োজন] [ সত্যাপনৰ প্ৰয়োজন ]}

তুলুৰ লিখিত সাহিত্য তামিলৰ দৰে অন্যান্য সাহিত্যিক দ্ৰাবিড় ভাষাৰ সাহিত্যৰ দৰে বৃহৎ নহয়। ^{[ উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন ] [বিশ্বাসযোগ্যতা প্ৰমাণৰ প্ৰয়োজন] [ সত্যাপনৰ প্ৰয়োজন ]}

মুছলমান যুগৰ প্ৰাৰম্ভিক কালত পাৰ্চী ভাষা ভাৰতীয় উপমহাদেশৰ উত্তৰ অংশৰ চৰকাৰী ভাষাত পৰিণত হয়, যিটো অধিকাংশ শিক্ষিত লোক আৰু চৰকাৰে ব্যৱহাৰ কৰে। খ্ৰীষ্টীয় একাদশ শতিকাৰ আদিম দিনৰ পৰাই এই ভাষাটো বিভিন্ন সাংস্কৃতিকভাৱে পাৰ্চীকৃত মধ্য এছিয়াৰ তুৰ্কী আৰু আফগান বংশই উপমহাদেশলৈ আমদানি কৰিছিল। ^[37]

উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ পৰা অহা সাহিত্যৰ ভিতৰত অসমীয়া সাহিত্য, মেইটেই বা মণিপুৰী সাহিত্য, নগা সাহিত্য ইত্যাদি উল্লেখযোগ্য। প্ৰাচীন ভাৰতত বহুতো নিবিড় উদাহৰণ আছে, যেনে ৰামায়ণৰ পৰা অনুবাদ কৰা অবিশ্বাস্য শ্লোক, যাৰ নাম সপ্তকাণ্ড ৰামায়ণ। ওজা-পালি নামেৰে জনাজাত কোৰাল গীত ^[38] আৰু পাঞ্চালী নামেৰে জনাজাত নাট্য পৰিবেশনও অসমীয়া সাহিত্যৰ এক বিস্তৃত অংশ আছিল। ^[39]

সমসাময়িক ভাৰতীয় সাহিত্যত দুটা প্ৰধান সাহিত্য বঁটা আছে; এইবোৰ হৈছে সাহিত্য অকাডেমী ফেল'শ্বিপ আৰু জ্ঞানপীঠ বঁটা। হিন্দী আৰু কানাড়া ভাষাত আঠটাকৈ জ্ঞানপীঠ বঁটা, বাংলা আৰু মালয়ালম ভাষাত পাঁচটা, ওদিয়া, গুজৰাটী, মাৰাঠী, তেলেগু আৰু উৰ্দু ভাষাত চাৰিটা, ^{[40] [41]} অসমীয়া, কংকনী আৰু তামিল ভাষাত দুটাকৈ আৰু এটাকৈ জ্ঞানপীঠ বঁটা প্ৰদান কৰা হৈছে সংস্কৃত আৰু কাশ্মীৰী ভাষাত।^{[ উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন ] [বিশ্বাসযোগ্যতা প্ৰমাণৰ প্ৰয়োজন] [ সত্যাপনৰ প্ৰয়োজন ]}

• সাহিত্য অকাডেমি ফেল'শ্বিপ
• জ্ঞানপীঠ বঁটা
• সাহিত্য অকাডেমি বঁটা
• ব্যাস সন্মান
• সৰস্বতী সন্মান

1. ↑ Narayanrao, H.L.. "A Brief on Indian Literature and Languages". Journal of Education and Practice খণ্ড 2 (3): 46. ISSN 2222-288X. Narayanrao, H.L. "A Brief on Indian Literature and Languages". Journal of Education and Practice. 2 (3): 46. ISSN  2222-288X.
2. ↑ —Ayyappappanikkar (1997) (en ভাষাত). Medieval Indian Literature: Surveys and selections. Sahitya Akademi. পৃষ্ঠা. 326. ISBN 978-81-260-0365-5. https://books.google.com/books?id=KYLpvaKJIMEC&pg=PA326. Ayyappappanikkar (1997). Medieval Indian Literature: Surveys and selections. Sahitya Akademi. p.  326. ISBN  978-81-260-0365-5.
   
   —Singh, Khelchandra Ningthoukhongjam. "Ougri" (mni ভাষাত). History Of Old Manipuri Literature. Manipur University Library; North Eastern States Libraries. প্ৰকাশক India: Digital Library of India; Internet Archive. পৃষ্ঠা. 81, 82, 83. https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.466183/page/n81/mode/2up. Singh, Khelchandra Ningthoukhongjam. "Ougri". History Of Old Manipuri Literature (in Manipuri). Manipur University Library; North Eastern States Libraries. India: Digital Library of India; Internet Archive. pp.  81, 82, 83.
   
   —Singh, Ch Manihar (1996). "The Early Period (Ritual Songs) : Ougri" (en, mni ভাষাত). A History of Manipuri Literature. প্ৰকাশক India: Sahitya Akademi. পৃষ্ঠা. 13, 14. ISBN 978-81-260-0086-9. https://books.google.com/books?id=yiBkAAAAMAAJ. "Again from amongst the songs mentioned above, 'Ougri' and 'Khencho', in view of their more archaic diction and much advanced historical allusions, may be considered earlier than the rest. ... 'Ougri' is referred to as sung at the coronation of Nongdā Lāiren Pākhangbā, which took place in 33 A.D. ..." Singh, Ch Manihar (1996). "The Early Period (Ritual Songs) : Ougri". A History of Manipuri Literature (in English and Manipuri). India: Sahitya Akademi. pp.  13, 14. ISBN  978-81-260-0086-9. Again from amongst the songs mentioned above, 'Ougri' and 'Khencho', in view of their more archaic diction and much advanced historical allusions, may be considered earlier than the rest. ... 'Ougri' is referred to as sung at the coronation of Nongdā Lāiren Pākhangbā, which took place in 33 A.D. ...{{cite book}}: CS1 maint: date and year (link)
   
   —Ayyappappanikkar (1997) (en ভাষাত). Medieval Indian Literature: Surveys and selections. Sahitya Akademi. পৃষ্ঠা. 329. ISBN 978-81-260-0365-5. https://books.google.com/books?id=KYLpvaKJIMEC&pg=PA329. Ayyappappanikkar (1997). Medieval Indian Literature: Surveys and selections. Sahitya Akademi. p.  329. ISBN  978-81-260-0365-5.
3. ↑ —Wouters, Jelle J. P.; Subba, Tanka B. (2022-09-30) (en ভাষাত). The Routledge Companion to Northeast India. Taylor & Francis. পৃষ্ঠা. 473. ISBN 978-1-000-63699-4. https://books.google.com/books?id=YseEEAAAQBAJ&q=Numit+Kappa+1st&pg=PT473. "... Numit Kappa, a Meitei text from the 1st century CE, is particularly relevant and insightful in examining this peculiar relationship between power and violence. The text is recited as incantations during chupsaba, a cleansing ritual for 'violent' death..." Wouters, Jelle J. P.; Subba, Tanka B. (30 September 2022). The Routledge Companion to Northeast India. Taylor & Francis. p.  473. ISBN  978-1-000-63699-4. ... Numit Kappa, a Meitei text from the 1st century CE, is particularly relevant and insightful in examining this peculiar relationship between power and violence. The text is recited as incantations during chupsaba, a cleansing ritual for 'violent' death...
   
   —"Shooting the Sun: A Study of Death and Protest in Manipur" (en ভাষাত). Economic and Political Weekly (Austin, USA) খণ্ড 44 (40). 2009-10-03. https://www.epw.in/journal/2009/40/special-articles/shooting-sun-study-death-and-protest-manipur.html. "... Numit Kappa gives one such version. Considered one of the earliest known literary compositions in Meitei script, it is dated to the first century AD...". "Shooting the Sun: A Study of Death and Protest in Manipur". Economic and Political Weekly. Austin, USA. 44 (40). 3 October 2009 – via University of Texas. ... Numit Kappa gives one such version. Considered one of the earliest known literary compositions in Meitei script, it is dated to the first century AD...
   
   —Singh, Khelchandra Ningthoukhongjam. "Numit Kappa" (mni ভাষাত). History Of Old Manipuri Literature. Manipur University Library; North Eastern States Libraries. প্ৰকাশক India: Digital Library of India; Internet Archive. পৃষ্ঠা. 95, 96. https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.466183/page/n95/mode/2up. Singh, Khelchandra Ningthoukhongjam. "Numit Kappa". History Of Old Manipuri Literature (in Manipuri). Manipur University Library; North Eastern States Libraries. India: Digital Library of India; Internet Archive. pp.  95, 96.
   
   —Kshetrimayum, Jogendro (2009). "Shooting the Sun: A Study of Death and Protest in Manipur". Economic and Political Weekly খণ্ড 44 (40): 48–54. ISSN 0012-9976. https://www.jstor.org/stable/25663656. Kshetrimayum, Jogendro (2009). "Shooting the Sun: A Study of Death and Protest in Manipur". Economic and Political Weekly. 44 (40): 48–54. ISSN  0012-9976. JSTOR  25663656.
4. ↑ "Kannada literature", Encyclopædia Britannica, 2008. Quote: "The earliest literary work is the Kavirajamarga (c. AD 900), a treatise on poetics based on a Sanskrit model."
5. ↑ —Ayyappappanikkar (1997) (en ভাষাত). Medieval Indian Literature: Surveys and selections. Sahitya Akademi. পৃষ্ঠা. 326. ISBN 978-81-260-0365-5. https://books.google.com/books?id=KYLpvaKJIMEC&pg=PA326. Ayyappappanikkar (1997). Medieval Indian Literature: Surveys and selections. Sahitya Akademi. p.  326. ISBN  978-81-260-0365-5.
   
   —Singh, Khelchandra Ningthoukhongjam. "Ougri" (mni ভাষাত). History Of Old Manipuri Literature. Manipur University Library; North Eastern States Libraries. প্ৰকাশক India: Digital Library of India; Internet Archive. পৃষ্ঠা. 81, 82, 83. https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.466183/page/n81/mode/2up. Singh, Khelchandra Ningthoukhongjam. "Ougri". History Of Old Manipuri Literature (in Manipuri). Manipur University Library; North Eastern States Libraries. India: Digital Library of India; Internet Archive. pp.  81, 82, 83.
   
   —Singh, Ch Manihar (1996). "The Early Period (Ritual Songs) : Ougri" (en, mni ভাষাত). A History of Manipuri Literature. প্ৰকাশক India: Sahitya Akademi. পৃষ্ঠা. 13, 14. ISBN 978-81-260-0086-9. https://books.google.com/books?id=yiBkAAAAMAAJ. "Again from amongst the songs mentioned above, 'Ougri' and 'Khencho', in view of their more archaic diction and much advanced historical allusions, may be considered earlier than the rest. ... 'Ougri' is referred to as sung at the coronation of Nongdā Lāiren Pākhangbā, which took place in 33 A.D. ..." Singh, Ch Manihar (1996). "The Early Period (Ritual Songs) : Ougri". A History of Manipuri Literature (in English and Manipuri). India: Sahitya Akademi. pp.  13, 14. ISBN  978-81-260-0086-9. Again from amongst the songs mentioned above, 'Ougri' and 'Khencho', in view of their more archaic diction and much advanced historical allusions, may be considered earlier than the rest. ... 'Ougri' is referred to as sung at the coronation of Nongdā Lāiren Pākhangbā, which took place in 33 A.D. ...{{cite book}}: CS1 maint: date and year (link)
   
   —Ayyappappanikkar (1997) (en ভাষাত). Medieval Indian Literature: Surveys and selections. Sahitya Akademi. পৃষ্ঠা. 329. ISBN 978-81-260-0365-5. https://books.google.com/books?id=KYLpvaKJIMEC&pg=PA329. Ayyappappanikkar (1997). Medieval Indian Literature: Surveys and selections. Sahitya Akademi. p.  329. ISBN  978-81-260-0365-5.
6. ↑ —Wouters, Jelle J. P.; Subba, Tanka B. (2022-09-30) (en ভাষাত). The Routledge Companion to Northeast India. Taylor & Francis. পৃষ্ঠা. 473. ISBN 978-1-000-63699-4. https://books.google.com/books?id=YseEEAAAQBAJ&q=Numit+Kappa+1st&pg=PT473. "... Numit Kappa, a Meitei text from the 1st century CE, is particularly relevant and insightful in examining this peculiar relationship between power and violence. The text is recited as incantations during chupsaba, a cleansing ritual for 'violent' death..." Wouters, Jelle J. P.; Subba, Tanka B. (30 September 2022). The Routledge Companion to Northeast India. Taylor & Francis. p.  473. ISBN  978-1-000-63699-4. ... Numit Kappa, a Meitei text from the 1st century CE, is particularly relevant and insightful in examining this peculiar relationship between power and violence. The text is recited as incantations during chupsaba, a cleansing ritual for 'violent' death...
   
   —"Shooting the Sun: A Study of Death and Protest in Manipur" (en ভাষাত). Economic and Political Weekly (Austin, USA) খণ্ড 44 (40). 2009-10-03. https://www.epw.in/journal/2009/40/special-articles/shooting-sun-study-death-and-protest-manipur.html. "... Numit Kappa gives one such version. Considered one of the earliest known literary compositions in Meitei script, it is dated to the first century AD...". "Shooting the Sun: A Study of Death and Protest in Manipur". Economic and Political Weekly. Austin, USA. 44 (40). 3 October 2009 – via University of Texas. ... Numit Kappa gives one such version. Considered one of the earliest known literary compositions in Meitei script, it is dated to the first century AD...
   
   —Singh, Khelchandra Ningthoukhongjam. "Numit Kappa" (mni ভাষাত). History Of Old Manipuri Literature. Manipur University Library; North Eastern States Libraries. প্ৰকাশক India: Digital Library of India; Internet Archive. পৃষ্ঠা. 95, 96. https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.466183/page/n95/mode/2up. Singh, Khelchandra Ningthoukhongjam. "Numit Kappa". History Of Old Manipuri Literature (in Manipuri). Manipur University Library; North Eastern States Libraries. India: Digital Library of India; Internet Archive. pp.  95, 96.
   
   —Kshetrimayum, Jogendro (2009). "Shooting the Sun: A Study of Death and Protest in Manipur". Economic and Political Weekly খণ্ড 44 (40): 48–54. ISSN 0012-9976. https://www.jstor.org/stable/25663656. Kshetrimayum, Jogendro (2009). "Shooting the Sun: A Study of Death and Protest in Manipur". Economic and Political Weekly. 44 (40): 48–54. ISSN  0012-9976. JSTOR  25663656.
7. ↑ —Singh, Khelchandra Ningthoukhongjam. "Poireiton Khunthokpa" (en, mni ভাষাত). History Of Old Manipuri Literature. Manipur University Library, Imphal. প্ৰকাশক India: Digital Library of India. পৃষ্ঠা. 121, 122. https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.466183/page/n121/mode/2up?view=theater. "The Poireiton Khunthokpa, is the most conspicuous one of all pre-Garibniwaz manuscripts. From a linguistic point of view, it seems to be much earlier than any of the books yet come under our view. Circumstantial and other incidental evidences would confirm that the book might have been of the time of the third century A. D. It describes the colonization of the valley by a band of people from the land of Death under Poireiton. They first established their colony near the Langol Hill; probably the vast area between the Koubru Hill and the Langol Hill was their kingdom. --Report on the Archaeological studies in Manipur Bulletin No. 1-by W. Yumjao Singh, pp 18-19." Singh, Khelchandra Ningthoukhongjam. "Poireiton Khunthokpa". History Of Old Manipuri Literature (in English and Manipuri). Manipur University Library, Imphal. India: Digital Library of India. pp.  121, 122. The Poireiton Khunthokpa, is the most conspicuous one of all pre-Garibniwaz manuscripts. From a linguistic point of view, it seems to be much earlier than any of the books yet come under our view. Circumstantial and other incidental evidences would confirm that the book might have been of the time of the third century A. D. It describes the colonization of the valley by a band of people from the land of Death under Poireiton. They first established their colony near the Langol Hill; probably the vast area between the Koubru Hill and the Langol Hill was their kingdom. --Report on the Archaeological studies in Manipur Bulletin No. 1-by W. Yumjao Singh, pp 18-19.
   
   —Bhaṭṭācāryya, Haridāsa (1953) (en ভাষাত). The Cultural Heritage of India: Languages and literatures. University of Michigan. প্ৰকাশক India: Ramakrishna Mission, Institute of Culture. পৃষ্ঠা. 663. https://books.google.com/books?id=Wy88AAAAMAAJ&q=poireiton+Khunthok+century. "... The beginnings of this Old Manipuri literature may go back to 1,500 years or even 2,000 years from now. ... Poireiton Khunthok, a prose work describing the settlement of some Meithei tribes, is the oldest work in Manipuri going back to the third century A.D. ..." Bhaṭṭācāryya, Haridāsa (1953). The Cultural Heritage of India: Languages and literatures. University of Michigan. India: Ramakrishna Mission, Institute of Culture. p.  663. ... The beginnings of this Old Manipuri literature may go back to 1,500 years or even 2,000 years from now. ... Poireiton Khunthok, a prose work describing the settlement of some Meithei tribes, is the oldest work in Manipuri going back to the third century A.D. ...{{cite book}}: CS1 maint: date and year (link)
8. ↑ —Singh, Khelchandra Ningthoukhongjam. "Khencho" (mni ভাষাত). History Of Old Manipuri Literature. Manipur University Library; North Eastern States Libraries. প্ৰকাশক India: Digital Library of India; Internet Archive. পৃষ্ঠা. 97, 98. https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.466183/page/n97/mode/2up. Singh, Khelchandra Ningthoukhongjam. "Khencho". History Of Old Manipuri Literature (in Manipuri). Manipur University Library; North Eastern States Libraries. India: Digital Library of India; Internet Archive. pp.  97, 98.
   
   —Ayyappappanikkar (1997) (en ভাষাত). Medieval Indian Literature: Surveys and selections. Sahitya Akademi. পৃষ্ঠা. 330. ISBN 978-81-260-0365-5. https://books.google.com/books?id=KYLpvaKJIMEC&pg=PA330. Ayyappappanikkar (1997). Medieval Indian Literature: Surveys and selections. Sahitya Akademi. p.  330. ISBN  978-81-260-0365-5.
   
   —Singh, Ch Manihar (1996). "The Early Period (Ritual Songs)" (en, mni ভাষাত). A History of Manipuri Literature. প্ৰকাশক India: Sahitya Akademi. পৃষ্ঠা. 14, 15. ISBN 978-81-260-0086-9. https://books.google.com/books?id=yiBkAAAAMAAJ. "... 'Khencho' is quite obscure and entirely unintelligible to the present generation though it forms an inseparable element of the daily proceedings of the festival. ..." Singh, Ch Manihar (1996). "The Early Period (Ritual Songs)". A History of Manipuri Literature (in English and Manipuri). India: Sahitya Akademi. pp.  14, 15. ISBN  978-81-260-0086-9. ... 'Khencho' is quite obscure and entirely unintelligible to the present generation though it forms an inseparable element of the daily proceedings of the festival. ...{{cite book}}: CS1 maint: date and year (link)
9. ↑ —"মণিপুৰি ভাষা ও লিপি – এল বীৰমঙ্গল সিংহ | আপনপাঠ ওয়েবজিন" (bn ভাষাত). 16 September 2021. https://aponpath.com/manipuri-bhasa-o-lipi-l-birmangal-singh/. "মণিপুৰি ভাষা ও লিপি – এল বীৰমঙ্গল সিংহ | আপনপাঠ ওয়েবজিন" (in Bengali). 16 September 2021.
   
   —Devi, Yumlembam Gopi (16 June 2019) (en ভাষাত). Glimpses of Manipuri Culture. Lulu.com. পৃষ্ঠা. 25. ISBN 978-0-359-72919-7. https://books.google.com/books?id=gxqeDwAAQBAJ&q=8th%20century%20copper%20plate%20inscription%20manipur&pg=PA25. Devi, Yumlembam Gopi (16 June 2019). Glimpses of Manipuri Culture. Lulu.com. p.  25. ISBN  978-0-359-72919-7.
   
   —Paniker, K. Ayyappa (1997) (en ভাষাত). Medieval Indian Literature: Surveys and selections (Assamese-Dogri). Sahitya Akademi. পৃষ্ঠা. 325. ISBN 978-81-260-0365-5. https://books.google.com/books?id=KYLpvaKJIMEC&q=8th%20century%20copper%20plate%20inscription%20manipur&pg=PA325. Paniker, K. Ayyappa (1997). Medieval Indian Literature: Surveys and selections (Assamese-Dogri). Sahitya Akademi. p.  325. ISBN  978-81-260-0365-5.
   
   —Sen, Sipra (1992) (en ভাষাত). Tribes and Castes of Manipur: Description and Select Bibliography. Mittal Publications. পৃষ্ঠা. 28. ISBN 978-81-7099-310-0. https://books.google.com/books?id=bQQNCU-QWBAC&q=8th%20century%20copper%20plate%20inscription%20manipur&pg=PA28. Sen, Sipra (1992). Tribes and Castes of Manipur: Description and Select Bibliography. Mittal Publications. p.  28. ISBN  978-81-7099-310-0.
10. ↑ —Devi, Dr Yumlembam Gopi (en ভাষাত). Glimpses of Manipuri Culture. পৃষ্ঠা. 119. ISBN 978-0-359-72919-7. https://books.google.com/books?id=gxqeDwAAQBAJ&dq=panthoibi+khongul&pg=PA119. "... the text Panthoibi Khongul generally believed to have been written by Akoijam Tomboy during the reign of King Khongtekcha Yoiremba (763 A.D.) ..." Devi, Dr Yumlembam Gopi. Glimpses of Manipuri Culture. p.  119. ISBN  978-0-359-72919-7. ... the text Panthoibi Khongul generally believed to have been written by Akoijam Tomboy during the reign of King Khongtekcha Yoiremba (763 A.D.) ...
    
    —Mukherjee, Sujit (1998) (en ভাষাত). A Dictionary of Indian Literature: Beginnings-1850. Orient Blackswan. পৃষ্ঠা. 280. ISBN 978-81-250-1453-9. https://books.google.com/books?id=YCJrUfVtZxoC&dq=panthoibi+khongul&pg=PA280. "Panthoibi khongul (? C; Manipuri ) : prose narrative, the original of which was believed to have been composed in ancient Meitei language in first half of 8th century AD ..." Mukherjee, Sujit (1998). A Dictionary of Indian Literature: Beginnings-1850. Orient Blackswan. p.  280. ISBN  978-81-250-1453-9. Panthoibi khongul (? C; Manipuri ) : prose narrative, the original of which was believed to have been composed in ancient Meitei language in first half of 8th century AD ...{{cite book}}: CS1 maint: date and year (link)
    
    —"The relationship between Thang-Ta & Meitei Pung maintained by our Ancient ...". ccrtindia.gov.in. Centre for Cultural Resources and Training. পৃষ্ঠা: 4. https://ccrtindia.gov.in/wp-content/fellowship_research_project/TherelationshipbetweenThangtaandMeiteiPungmaintainedbyourAncientGurus.pdf. "The relationship between Thang-Ta & Meitei Pung maintained by our Ancient ..." (PDF). ccrtindia.gov.in. Ministry of Culture, Government of India. Centre for Cultural Resources and Training. p.  4.{{cite web}}: CS1 maint: others (link)
11. ↑ —Sanajaoba, Naorem (1993) (en ভাষাত). Manipur: Treatise & Documents. Mittal Publications. পৃষ্ঠা. 2. ISBN 978-81-7099-399-5. https://books.google.com/books?id=vO-vtI8NuxIC&dq=loyumba+shinyen+final+document&pg=PP2. "Manipur, known as 'Meetei Leipak' or 'Kangleipak' in the two millennia old Meetei manuscripts had experienced some form of constitutional government under a proto-Constitution in 429 A.D. which was reduced to a final format in 1110 A.D. Constitution entitled 'Loiyamba Shinyen' during the regime of King Loyumba." Sanajaoba, Naorem (1993). Manipur: Treatise & Documents. Mittal Publications. p.  2. ISBN  978-81-7099-399-5. Manipur, known as 'Meetei Leipak' or 'Kangleipak' in the two millennia old Meetei manuscripts had experienced some form of constitutional government under a proto-Constitution in 429 A.D. which was reduced to a final format in 1110 A.D. Constitution entitled 'Loiyamba Shinyen' during the regime of King Loyumba.
    
    —Singh, Khelchandra Ningthoukhongjam. "Loiyumba Shinyen - Waayen Pathaap" (mni ভাষাত). History Of Old Manipuri Literature. Manipur University Library; North Eastern States Libraries. প্ৰকাশক India: Digital Library of India; Internet Archive. পৃষ্ঠা. 142. https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.466183/page/n142/mode/2up. Singh, Khelchandra Ningthoukhongjam. "Loiyumba Shinyen - Waayen Pathaap". History Of Old Manipuri Literature (in Manipuri). Manipur University Library; North Eastern States Libraries. India: Digital Library of India; Internet Archive. p.  142.
    
    —Sanajaoba, Naorem (1991) (en ভাষাত). Law and Society: Strategy for Public Choice, 2001. Mittal Publications. পৃষ্ঠা. 304. ISBN 978-81-7099-271-4. https://books.google.com/books?id=9eYC4tjzyi4C&dq=loyumba+shinyen+written+constitution&pg=PA304. "The constitutionalism had developed with the adoption of a prototype of a constitution in 429 A.D. which was finally moulded into the written constitution in 1110 A.D., called 'Loyumba Shinyen' till it was substituted by Manipur State Constitution Act, 1947 which operated till Manipur's merger with India on October 15, 1949." Sanajaoba, Naorem (1991). Law and Society: Strategy for Public Choice, 2001. Mittal Publications. p.  304. ISBN  978-81-7099-271-4. The constitutionalism had developed with the adoption of a prototype of a constitution in 429 A.D. which was finally moulded into the written constitution in 1110 A.D., called 'Loyumba Shinyen' till it was substituted by Manipur State Constitution Act, 1947 which operated till Manipur's merger with India on October 15, 1949.
12. ↑ Narang, Satya Pal. 2003. An Analysis of the Prākṛta of Bhāśā-sama of the Bhaṭṭi-kāvya (Canto XII). In: Prof. Mahapatra G.N., Vanijyotih: Felicitation Volume, Utkal University, *Bhuvaneshwar.
13. ↑ There are some who claim earlier dates (up to 600 BCE). Others cite as late as 2BCE. The date of 300 BCE may represent a middle-of-the road consensus view; e.g. see the well-received textbook Ancient India, Upinder Singh, 2009, p. 15. However, it is quite likely that the songs existed in oral tradition well before this date.
14. ↑ Kamil Veith Zvelebil, Companion Studies to the History of Tamil Literature, p. 12
15. ↑ K.A. Nilakanta Sastry, A History of South India, OUP (1955) p. 105
16. ↑ Classical Tamil Archived 7 July 2010 at the Wayback Machine
17. ↑ T.S. Subramanian (2009-07-10). "Jain History of Tamil Nadu vandalised". http://jainology.blogspot.com/2009/07/history-vandalised.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2011-06-03. "The six Tamil-Brahmi inscriptions of the 2nd century B.C. on the brow of five caverns on the Kazhugumalai hill near Mankulam, 38  km from Madurai, are the most ancient ones in Tamil Nadu and establish the historical facts that the Pandyan king Nedunchezhiyan ruled in the 2nd century B.C. and that Sangam literature dates back to the same period." T.S. Subramanian (10 July 2009). "Jain History of Tamil Nadu vandalised". Retrieved 3 June 2011. The six Tamil-Brahmi inscriptions of the 2nd century B.C. on the brow of five caverns on the Kazhugumalai hill near Mankulam, 38  km from Madurai, are the most ancient ones in Tamil Nadu and establish the historical facts that the Pandyan king Nedunchezhiyan ruled in the 2nd century B.C. and that Sangam literature dates back to the same period.
18. ↑ George L. Hart III, The Poems of Ancient Tamil, U of California P, 1975.
19. ↑ Iḷaṅkōvaṭikaḷ (1965-01-01) (en ভাষাত). Shilappadikaram: (The Ankle Bracelet). New Directions Publishing. ISBN 9780811200011. https://books.google.com/books?id=Uu3QelRpmsgC&q=third+sangam&pg=PR8. Iḷaṅkōvaṭikaḷ (1 January 1965). Shilappadikaram: (The Ankle Bracelet). New Directions Publishing. ISBN  9780811200011.
20. ↑ Irayanaar Agapporul dated to c 750 AD first mentioned the Sangam legends. An inscription of the early tenth century AD mentions the achievements of the early Pandya kings of establishing a Sangam in Madurai. See K.A. Nilakanta Sastry, A History of South India, OUP (1955) p. 105
21. ↑ "The latest limit of Ettutokai and Pattupattu may be placed around 700 AD...." – Vaiyapuri Pillai, History of Tamil language and literature p. 38.
22. ↑ "...the Tamil language of these brief records achieved a flowering during the first centuries of the Common Era, culminating in the emergence of a poetic corpus of very high quality [...] To this corpus the name sangam poetry was added soon afterwards...." Burton Stein, A History of India (1998), Blackwell p. 90.
23. ↑ See K.A. Nilakanta Sastri, A History of South India, OUP (1955) pp. 330–335
24. ↑ Chera, Chola, Pandya: Using Archaeological Evidence to Identify the Tamil Kingdoms of Early Historic South India – Abraham, Shinu Anna, Asian Perspectives – Volume 42, Number 2, Fall 2003, pp. 207–223 University of Hawaii Press
25. ↑ Morality and Ethics in Public Life by Ravindra Kumar p.92
26. ↑ Essays on Indian Society by Raj Kumar p.71
27. ↑ "The writers of the Charyapada, the Mahasiddhas or Siddhacharyas, belonged to the various regions of Assam, Bengal, Orissa and Bihar.". sites.google.com. https://sites.google.com/site/charyapada/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2020-07-14. "The writers of the Charyapada, the Mahasiddhas or Siddhacharyas, belonged to the various regions of Assam, Bengal, Orissa and Bihar". sites.google.com. Retrieved 14 July 2020.
28. ↑ Shaw, Miranda; Shaw, Miranda (1995). Passionate Enlightenment::Women in Tantric Buddhism. Princeton University Press. ISBN 978-0-691-01090-8. Shaw, Miranda; Shaw, Miranda (1995). Passionate Enlightenment::Women in Tantric Buddhism. Princeton University Press. ISBN  978-0-691-01090-8.
29. ↑ Sentinel, The (4 December 2014). "Documentary film, books on Bhabananda–Nalini Prava". Archived from the original on 24 September 2015. https://web.archive.org/web/20150924100737/http://www.sentinelassam.com/ghy_city/story.php?sec=1&subsec=0&id=211080&dtP=2014-12-04&ppr=1#.VJpNfsAHI. Sentinel, The (4 December 2014). . Archived from the original Archived 2015-09-24 at the Wayback Machine on 24 September 2015. Retrieved 24 December 2014.
30. ↑ Jyotsna Kamat. "History of the Kannada Literature-I". Kamat's Potpourri, 4 November 2006. Kamat's Potpourri. http://www.kamat.com/kalranga/kar/literature/history1.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: 2006-11-25. Jyotsna Kamat. "History of the Kannada Literature-I". Kamat's Potpourri, 4 November 2006. Kamat's Potpourri. Retrieved 25 November 2006.
31. ↑ "আৰ্কাইভ কপি". প্ৰকাশক Chennai, India. 27 May 2005. Archived from the original on 5 January 2007. https://web.archive.org/web/20070105151817/http://www.hindu.com/2005/05/27/stories/2005052703230500.htm. . The Hindu. Chennai, India. 27 May 2005. Archived from the original Archived 2007-01-05 at the Wayback Machine on 5 January 2007. Retrieved 29 June 2007.
32. ↑ Choudhary, R. (1976). A survey of Maithili literature. Ram Vilas Sahu.
33. ↑ Barua, K. L. (1933). Early history of Kamarupa. প্ৰকাশক Shillong: Published by the Author. https://archive.org/details/EarlyHistoryOfKamarupa. 
34. ↑ "Vanglaini". vanglaini.org. Archived from the original on 2020-11-13. https://web.archive.org/web/20201113115510/https://www.vanglaini.org/index.php?option=com_content&view=article&id=12917%3Amizo-tihin-tawng-a-nei-lo-tih-kha&catid=105%3Aarticles&Itemid=466%2F। আহৰণ কৰা হৈছে: 2019-07-31. . vanglaini.org. Archived from the original Archived 2020-11-13 at the Wayback Machine on 13 November 2020. Retrieved 31 July 2019.
35. ↑ "Giant new chapter for Nagpuri poetry". telegraphindia. 5 November 2012. https://www.telegraphindia.com/jharkhand/giant-new-chapter-for-nagpuri-poetry/cid/362632। আহৰণ কৰা হৈছে: 6 October 2022. "Giant new chapter for Nagpuri poetry". telegraphindia. 5 November 2012. Retrieved 6 October 2022.
36. ↑ "JOURNAL OF CRITICAL REVIEWS A Study of the Special Features of Nagpuri Language of Jharkhand". research gate. July 2020. https://www.researchgate.net/publication/342833425। আহৰণ কৰা হৈছে: 6 October 2022. "JOURNAL OF CRITICAL REVIEWS A Study of the Special Features of Nagpuri Language of Jharkhand". research gate. July 2020. Retrieved 6 October 2022.
37. ↑ Sigfried J. de Laet. History of Humanity: From the seventh to the sixteenth century UNESCO, 1994. আই.এচ.বি.এন. 9231028138ISBN  9231028138 p 734
38. ↑ "Ojapali – A performing art form of Assam". www.oknortheast.com. https://www.oknortheast.com/2012/03/ojapali-performing-art-form-of-assam.html?m=1। আহৰণ কৰা হৈছে: 2021-01-22. "Ojapali – A performing art form of Assam". www.oknortheast.com. Retrieved 22 January 2021.
39. ↑ Barua, Hem (1957). "Assamese literature". Indian Literature খণ্ড 1 (1): 65–68. ISSN 0019-5804. https://www.jstor.org/stable/23328613. Barua, Hem (1957). "Assamese literature". Indian Literature. 1 (1): 65–68. ISSN  0019-5804. JSTOR  23328613.
40. ↑ "Jnanpith | Home". jnanpith.net. http://jnanpith.net/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2019-07-31. 
41. ↑ . 24 November 2008. Archived from the original on 5 December 2012. https://archive.today/20121205234801/http://www1.timesofindia.indiatimes.com/Delhi/Kunwar_Narayan_to_be_awarded_Jnanpith/articleshow/3752703.cms.