বুধ (ইংৰাজী Mercury; (মাৰ্কিউৰী) সৌৰজগতৰ প্ৰথম আৰু ক্ষুদ্ৰতম গ্ৰহ। এই গ্ৰহটো সূৰ্যৰ সবাতোকৈ নিকটতম গ্ৰহ। ইয়াৰ কোনো উপগ্ৰহ নাই। বুধে নিজ মেৰুদণ্ডৰ ওপৰত এবাৰ ঘুৰিবলৈ ৫৮.৬৫ পৃথিৱী-দিন সময় লয়৷ এই গ্ৰহটোৱে সূৰ্যক প্ৰতি ৮৮ দিনে এবাৰকৈ প্ৰদক্ষিণ কৰে। ইয়াৰ উজ্জ্বলতাৰ আপাত মান-২.০ আৰু ৫.৫ পৰ্যন্ত হয় থাকে। কিন্তু এই গ্ৰহক পৃথিৱীৰ পৰা সহজে দেখা নাযায়, কাৰণ সুৰ্যৰ সৈতে ইয়াৰ বৃহত্তম কৌণিক পাৰ্থক্য হৈছে মাত্ৰ ২৮.৩ ডিগ্ৰী। কেৱল ৰাতিপূৱা আৰু সন্ধিয়াৰ সময়ত ক্ষীণ আলোকত ইয়াক দেখা যায়। গ্ৰহটিৰ সম্বন্ধে তুলনামূলকভাৱে অনেক কম তথ্য পোৱা গৈছে। বুধৰ দিশে অগ্ৰসৰ হোৱা এতিয়ালৈকে একমাত্ৰ মহাকাশযান হৈছে মেৰিনাৰ ১০ যিখন ১৯৭৪ - ১৯৭৫ চনত অভিযান চলাইছিল।
সূৰ্যৰ পৰা বুধৰ গড় দূৰত্ব প্ৰায় ৫,৭৫,৬৪,০০০ কিলোমিটাৰ৷ বুধৰ পৃষ্ঠভাগ শিলাময়, শুকান৷ ইয়াত ঠায়ে ঠায়ে বহল সমভুমি, থিয় গৰা আৰু দ ফাঁক আদিও পোৱা যায়৷ দিনৰ ভাগত বুধৰ তাপমাত্ৰা বাঢ়ি গৈ প্ৰায় ৩৪২ ডিগ্ৰী চেলছিয়াছ হয়গৈ৷ এইদৰে ৰাতিৰ ভাগত অতি কমি প্ৰায় -১৯৩ ডিগ্ৰী চেলছিয়াছ মান হয়৷
![]()
বুধগ্ৰহৰ খোলাসমূহৰ বিৱৰণী চিত্ৰ
সূৰ্যক প্ৰদক্ষিণ কৰি থকা অৱস্থাত বুধগ্ৰহ আৰু পৃথিৱীৰ এখন তুলনামূলক চলন্ত চিত্ৰ
