Sant Pero u sant Pietro (tamién escrito sant Per en formas toponimicas composadas) ye d'alcuerdo con o Nuevo Testamento uno d'os doce apostols disciplos de Chesús de Nazaret. La ilesia catolica lo identifica clarament como primer dirichent d'a suya ilesia. Ye naixiu de Betsaida (Galilea) en calendata desconoixida y morió en Roma o 29 de chunio de l'anyo 67.
O suyo nombre de naixencia ye Shim‘on bar Jochanan en arameu u שמעון בן-יוֹנָה-Xim‘ôn ben Chon'ah en hebreu. Chesús li posó o nombre de kēf, que dimpués se tradució a lo griego petros.
Sant Pero en as fuents aragonesas
En o Liber Regum escriben o suyo nombre como sant Per:
Apres daquel rei Cesar regno Claudius en Roma XIIII annos. En aquel tiempo fo
Sant Per a Roma e
Sant Marcho escriuie so euangelio en
Alexandria.
Apres de
Claudius regno en Roma
Nero el falso, el qui mato so madre e la fizo aprir. En so tiempo era Simón Magus l encantador en Roma. Est Nero fizo meter en cruç a
Sant Per e fizo degollar a
Sant Paul, e fizo matar a
Senecha, so maiestro, qui era muit sage. Regno Nero (* A la marguin
en Roma.) XIIII annos e murie. Et adonc murie
Luchan.
En o "Libro d'el Trasoro" dicen:
Pedro ouo diversos nonbres porque ouo nonbre Simon Pedro, e Simon Barjonas. Simon qujer tanto dezir como obedient, e Pedro así como firme en la creençia de Dios. Agora auez vn nonbre, el otro nonbre si es Simon Barionas, que quiere dezir tanto como fillo de palomo, esto es fillo del Spiritu Santo...
E quando Nuestro Senyor se puyo al cielo, lexo a Sant Pedro, su judge, en logar del, e le dio poder de ligar e de desligar en tierra toda gent. E asi touo Sant Pedro la cadira e la dignjdat apostolical en la partida de orient quatro anyos; e depues se vino en Antioquia en do fue ujspe .vij. anyos. Apres este sen fue en Roma en do el preico e mostro a las gentes la ley de Ihesu Xpisto et alli fue el maestre e vispe de todos los xristianos .xxv.º anyos e .vij. meses e ocho dias, entro al tiempo de Nero, qui la hora era enperador de Roma, el qual fue el mas cruel senyor e el mas maluado que fues ante de oy nascido nj depues. E por su gran crueldat fizo sacrificar a Sant Pedro e degollar, e todo esto fizo en hun dia solament.
E quando
Sant Pedro sopo que el deuja morir, se ordeno que vno de sus disciplos, que auja nonbre
Clemens, que tuuies la
cadira apres el. Mas el nunca la quiso tener, ante conscriujo su conpanyon qui la tuuo tanto cuanto el biujo, e depues constrenyido la tuuo
Cleton, qui asi mismo touo toda la vida. E cuando ellos fueron muertos entramos.
Clemens mjsmo touo la
cadira e fue apostolico de Roma
Sant Pero en a toponimia aragonesa
De fueras de pocos casos como "Moriello de Sant Pietro", en cheneral no se troba Sant Pietro y como amanix en a toponimia en romance navarro-aragonés ye como Sant Per, sobretot en formas composadas como Sant Per de Calanda, Sant Per de Lagata, Sant Per lo Viello, Sant Per de Ciresa, etc... Una excepción ye Val de Sant Pedro en a Comunidat d'Albarracín, que no se conoix como Val de Sant Per y dica o exotoponimo en textos provinients d'o Reino de Valencia ye Vall de Sant Pedro. Tampoco bi ha referencias que a ilesia de Sant Pero que bi ha en Teruel s'haiga dito d'una traza diferent a Sant Pedro, encara que a forma Per siga conoixida en l'antroponimia medieval d'a ciudat de Teruel.
Lugars y ciudaz d'Aragón con ilesia parroquial dedicada a Sant Pero
Seus dedicadas a Sant Pero
Monesterios dedicaus a Sant Pero
Vinclos externos