A garnacha[1] (en francésgrenache) ye una d'as ugas de vin tinto mas amplament plantadas d'o mundo.[2] Se parla simplament d'a garnacha pa referir-se a la tinta u noir, encara que ista tien parients que tamién contan con una gran difusión, destacando a garnacha blanca.[3]
En Espanya i hai vins monovarietals de garnacha tinta, mas que mas en as rechions viticolas d'o sud d'Aragón, como Calatayú, Carinyena y o Campo de Borcha, pero tamién s'usa mezclada, como en bels vins de La Rioja con tempranillo.
A uga garnacha s'originó en Aragón, d'alcuerdo con as prebas ampelograficas.[4][5] Un d'os primers sinonimos d'a vit yera "tinto aragonés" (u tinto d'Aragón). Encara que anteriorment se pensaba que as plantacions se propagoron dende o puesto de naiximiento orichinal a os territorios d'a Corona d'Aragón, como Cerdenya y o Rosellón, en o sud de Francia, recients descubrimientos arqueolochicos han contrimostrau que en Cerdenya, a on ista uga se conoixe como cannonau, a elaboración d'ista variedat pa producir vin data de fa 3000 anyos[6][7]. A garnacha ya yera bien difundida a os dos costaus d'o Pirineu cuan a rechión de Rosellón fue anexionada por Francia. A partir d'astí a vit s'ubrió camín a traviés de Lenguadoc y a o sud d'a rechión d'o Roine, a on quedó bien asentada en o sieglo XIX.
