- Iste articlo tracta sobre a Capana. Ta altros usos d'a palabra «capana» se veiga Cabana (desambigación).
A Capana (oficialment, en castellano, «La Capana»[1]) ye una pardina aragonesa d'o municipio de l'Aínsa-Sobrarbe, en a comarca de Sobrarbe y a provincia de Uesca.[2] Actualment se troba despoblada.[1]
Cheografía
A pardina sinyorea un cantimplano modesto, que se conoix como «o Cámbol» (<*campo) que ye a parte por a on a divisoria que desepara d'una man a cuenca hidrolochica d'o barranco de Bruello y de l'altra o barranco que se diz d'a Capana fa un paso mas suave. Debaixo d'a localidat, en o propio acuifero d'a on que se debeba quitar l'augua d'o puzo, naixen os vivers d'o barranquet que en dicen «Zaiquials», afluent de lo de Bruello.
O sarrato d'a Capana ye un d'os sarratos menors que baixan d'o Sarrastanyo, y un poquet por alto d'a casa (a l'ueste) forma un tozalet que en dicen «a Plana».
A Capana tiene un camín principal, de pista anque transitable con vehiclos de turismo cuasi dica la propia casa, que naixe adebant de l'esbarro de Cosculluela de Sobrarbe, en a carretera A-138. Se comunica con a casa de Pelegrín y con o Sarrato por a pista, que encara se continua por as garras d'o Sarrastanyo en pasando por o «carrascal d'a Lueza» y por alto d'os campos que se conoix como «Solans».
Por l'altra valleta, a d'o barranco d'a Capana, se i pilla lo camín d'«os Dinerez», que pasa por tot por debaixo d'as penyas d'o Sarrastanyo y permite, seguntes como se trie fer, ir-se-ne ta Buil u ta la man cuentra d'a valleta, a on ye Liners.
A Capana, con Liners, o Sarrato, Bruello y as altras pardinas que se troba en a vallonada d'os dos barrancos que la rodeyan, fizo parte d'o municipio de Santa María de Buil,[3] que desapareixió en os anyos 1960 absorvido por l'Aínsa. Dende 1981, o municipio se diz l'Aínsa-Sobrarbe.
A casa
A Capana ye una casa sola, anque de considerables dimensions, que s'acompanya de bellas bordas (palleros y graners), una masadería ta fer pan, una capilleta que se transformó en ferrería, un puzo ta quitar-ne augua, y una ilesieta d'o sieglo XVIII que feba ta servicios en a pardina.
Sobre a diversidat d'os edificios que acompanyan a casa, que permitiban una vida muit autosuficient, o chegrafo José Luis Acín, en o suyo libro Paisajes con memoria (PRAMES, 1997), escribió:
«Se i gosa entender l'autosuficiencia d'a montanya, l'
autarquía y autoabastimiento que debió d'imperar mientres os sieglos pasaus en os diferents nuclios pirinencos. Puesto d'ineludible vesita ta comprender os entreprisos d'una cultura que se mos en va.»
J. L. Acín Fanlo.
Referencias
Vinclos externos