Die Wagner-groep (Russies: Группа Вагнера, Groeppa Wagnera), ook bekend as PMM Wagner^[1] (Russies: ЧВК «Вагнер», ChWK Wagner^[2]; letterlik 'Wagner- Privaat Militêre Maatskappy'), is 'n Russiese paramilitêre organisasie.^[1] Dit word deur verskillende bronne beskryf as 'n privaat militêre maatskappy (PMM), 'n netwerk van huursoldate of 'n de facto privaat leër van die Russiese president, Wladimir Poetin (voor die Wagner-rebellie van 2023).^[1][3] Die groep het buite die wet in Rusland gewerk, waar privaat militêre kontrakteurs amptelik verbied word.^[4][5][3] Terwyl die Wagner-groep self nie ideologies gedrewe is nie,^[6][7] is verskeie elemente van Wagner aan neo-Nazi's en verregse ekstremiste gekoppel.^[1][8][9]

Die groep het prominent geword tydens die Donbas-oorlog in die Oekraïne, waar dit pro-Russiese separatistiese magte van die selfverklaarde Donetsk- en Loehansk-volksrepublieke van 2014 tot 2015 gehelp het.^[1] Sy kontrakteurs het glo deelgeneem aan verskeie konflikte regoor die wêreld – insluitend die burgeroorloë in Sirië, Libië, die Sentraal-Afrikaanse Republiek (SAR) en Mali, wat dikwels geveg het aan die kant van magte wat in lyn is met die Russiese regeringsbelange.^[1] Wagner-agente het oorlogsmisdade gepleeg in gebiede waar hulle ontplooi is.^[1][10][11] Die beskuldigings sluit in die verkragting en roof van burgerlikes,^[12] en die marteling van beskuldigde drosters.^[13][14]

Omdat dit ter ondersteuning van Russiese belange funksioneer, militêre toerusting van die Russiese Ministerie van Verdediging (MvV) ontvang en installasies van MoD vir opleiding gebruik, word die Wagner-groep gereeld beskou as 'n de facto-eenheid van die MvV of Rusland se militêre intelligensie-agentskap, die GRU.^[15]

Daar word wyd bespiegel dat die Wagner-groep deur die Russiese regering gebruik is om voorsiening te maak vir die geloofwaardige ontkenning van Rusland se betrokkenheid in sekere konflikte en om die getal ongevalle en finansiële koste van Rusland se buitelandse ingrypings vir die publiek te verberg.^[16] Dit het 'n beduidende rol gespeel in die 2022 Russiese inval in Oekraïne, waar dit, onder sy aktiwiteite, na bewering ontplooi is om Oekraïense leiers te vermoor,^[17] en het wyd gevangenes vir frontliniegevegte gewerf.^[18][19] In Desember 2022 het die Pentagon se John Kirby beweer dat Wagner-groep 50 000 vegters in Oekraïne het, insluitend 10 000 kontrakteurs en 40 000 gevangenes.^[20] Ander stel die aantal gewerfde gevangenes op meer as 20 000,^[21] met die algehele getal PMM's teenwoordig in Oekraïne wat op 20 000 beraam word.^[22]

Op 23 Junie 2023 het die Wagner-groep teen die regering van Rusland in opstand gekom. Die opstand het ontstaan te midde van toenemende spanning tussen die Russiese Ministerie van Verdediging en Jewgeni Prigozjin, die leier van Wagner.^[23]

Prigozjin se magte het beheer oor Rostof aan die Don en die hoofkwartier van die Suidelike Militêre Distrik oorgeneem en in 'n pantserkolom na Moskou opgeruk.^[24] Na onderhandelinge met die Belarussiese president, Aleksandr Loekasjenko,^[25] het Prigozjin ingestem om terug te tree^[26] en hy het laat op 24 Junie aan Rostov aan die Don begin onttrek. Die Russiese Federale Veiligheidsdiens het 'n saak vir gewapende rebellie ingevolge artikel 279 van die Strafwet geopen, maar op 27 Junie het dit gesluit en die aanklagte laat vaar waarin verklaar word dat rebelle "die aksies wat direk daarop gemik is om 'n misdaad te pleeg, gestaak het".^[27]