PROFILPELAJAR.COM

Vyf Dinastieë en Tien Koninkryke (Chinees: 五代十国, Wǔdài Shíguó) was ’n tydperk van politieke omwenteling in China van 907 tot 960/979 n.C., tussen die val van die Tang-dinastie en die stigting van Song. In dié tyd het vyf dinastieë mekaar vinnig in die noorde opgevolg en meer as 12 onafhanklike state is gestig, veral in die suide. Net 10 word gewoonlik genoem, vandaar die naam "Tien Koninkryke" vir dié era.

Die Vyf Dinastieë was:

Latere Liang (1 Junie 907–923)
Latere Tang (923–936)
Latere Jin (936–947)
Latere Han (947–951 of 979)
Latere Zhou (951–960)

Die Tien Koninkryke was:

Wu (907–937)
Wuyue (907–978)
Min (909–945)
Chu (907–951)
Suidelike Han (917–971)
Vroeëre Shu (907–925)
Latere Shu (934–965)
Jingnan (924–963)
Suidelike Tang (937–975)
Noordelike Han (951–979)

Ander regerings in dié tyd was Yan, Qi, Zhao, Yiwu Jiedushi, Dingnan Jiedushi, Wuping Jiedushi, Qingyuan Jiedushi, Yin, Ganzhou, Shazhou en Liangzhou.

Wisseling van koninkryke

Teen die einde van die Tang-tydperk het die keiserlike regering al hoe groter mag aan die jiedushi, die militêre streekgoewerneurs, toegeken. Die Huang Chao-rebellie het die regering verswak en teen die vroeë 10de eeu het die jiedushi de facto-onafhanklikheid van die regering geëis. So het die tydperk van Vyf Dinastieë en Tien Koninkryke ontstaan.

Hoewel Suid-Xhina oor die algemeen stabieler as Noord-China was, was dit ook deur oorlog geteister. Wu het met sy bure vasgesit, ’n neiging wat later voortgesit is nadat Wu deur Suidelike Tang vervang is. In die 940's het Min en Chu interne krisisse beleef wat Suidelike Tang uitgebuit het om Min in 945 en Chu in 951 te verslaan, hoewel dele van Min en Chu vir nog baie jare oorgebly het in die vorm van Qingyuan Jiedushi en Wuping Jiedushi. Suidelike Tang het so die magtigste regime in Suid-China geword. Dit kon egter nie invalle deur die Latere Zhou tussen 956 en 958 afweer nie en het al sy grondgebied noord van die Yangtzerivier aan hulle afgestaan.

Die Noordelike Song-dinastie, wat in 960 gestig is, was vasbeslote om China te herenig. Jingnan en Wuping is in 963 verower, Latere Shu in 965, Suidelike Han in 971 en Suidelike Tang in 975. Eindelik het Wuyue en Qingyuan hul grondgebied in 978 aan Noordelike Song afgestaan, en toe het die hele Suid-China onder beheer van die sentrale regering gekom.

Nes tydens ander tydperke was die Vyf Dinastieë en Tien Koninkryke ’n verdeling tussen Noord- en Suid-China. Die groter stabiliteit van die Tien Koninkryke, veral die lang bewind van Wuyue en Suidelike Han, sou bydra tot die ontwikkeling van aparte streekidentiteite in China.

Bronne

Clark, Hugh R., 'The Southern Kingdoms between the T’ang and the Sung, 907–979' in: The Cambridge History of China, deel 5 (The Sung Dynasty and its Precursors, 907–1279), Cambridge (Cambridge University Press) 2009, ISBN 978-0-521-81248-1, pp. 133-205.
Gernet, Jacques, A History of Chinese Civilization, Cambridge (Cambridge University Press) 1996 (2de hersiene druk), ISBN 0-521-49781-7, pp. 266-272.
Standen, Naomi, 'The Five Dynasties' in: The Cambridge History of China, deel 5 (The Sung Dynasty and its Precursors, 907–1279), Cambridge (Cambridge University Press) 2009, ISBN 978-0-521-81248-1, pp. 38-132.