PROFILPELAJAR.COM

Jopie Fourie
Jopie Fourie
	Jopie Fourie is in 1914 deur ’n vuurpeloton gefusilleer.
Gebore	Josef Johannes Fourie; 27 Augustus 1878; Wildebeesthoek, Suid-Afrika
Sterf	20 Desember 1914 (op 36)
Beroep	Boerekryger

Jopie Fourie (27 Augustus 1878 – 20 Desember 1914) was ’n Boerekryger in die Tweede Vryheidsoorlog. Tydens die Eerste Wêreldoorlog was hy 'n offisier in die Suid-Afrikaanse Burgermag. Sonder om te bedank, het hy by die rebellie aangesluit. Hy is gevang, verhoor, ter dood veroordeel en gefusileer.^[1]

Vooraf

Josef Johannes Fourie is op 27 Augustus 1878 in die Distrik Pretoria gebore, en sterf in 1914 voor ’n vuurpeloton. Hy word deur baie as ’n held gesien wat tot die einde gestaan het vir dit waarin hy glo.^[2]

Tydens die Jameson-inval het die sewentienjarige Jopie, saam met sy oom Japie, onder kommandant Piet Roos gedien. Hulle was dan ook betrokke by die laaste harde skermutseling wat gelei het tot die opsteek van die wit vlag (na bewering ’n voorskoot) deur dr. Jameson se manne. Jopie word toe deur kmdt. Roos versoek om ’n brief op te stel en sommer ook gelas om die brief aan die dokter te gaan oorhandig. Kort daarna het dokter Jameson oorgegee.

Jopie was ’n verkenner en rapportryer tydens die Tweede Vryheidsoorlog en is gewond tydens ’n skermutseling noord van Pretoria. Hy is nie gevang nie, maar het by die Engelse gaan aanklop vir mediese hulp. Ná behandeling is hy as krygsgevangene aangehou.^[3]^{:p. 34} Hy sou nie losgelaat gewees het nie sonder om die eed van getrouheid teenoor die Britse Kroon af te lê.

Die Rebellie

Na 1912 het Fourie as kaptein by die Unie van Suid-Afrika se Aktiewe Burgermag aangesluit. Hy sou weereens ’n eed van getrouheid moes aflê.^[3]^{:p. 51.}

Op 14 September 1914 het die parlement die regering se besluit om Duits-Suidwes-Afrika binne te val, goedgekeur.^[4] Op 12 Oktober 1914 het die regering krygswet afgekondig. Teen daardie tyd het Maritz en Beyers reeds gerebelleer.^[5] Op 24 Oktober het Fourie vir generaal Louis Botha in Pretoria ontmoet waar hy Fourie versoek het om uit te vind hoeveel steun Beyers onder die mense het. Toe Fourie by die huis kom, besluit hy egter om eerder by die volk te staan. Hy moes uitgaan na sy mense vir volk en vaderland.^[3]^{:p. 80.} Hy het ’n klomp mans byeengeroep en hulle het hom as hul kommandant verkies.^[3]^{:p. 81.} Fourie en sy kommando is toe die veld in. Fourie het sy burgermaguniform gedra. Toe iemand hom vra of hy as offisier bedank het, het hy geantwoord dat dit onnodig was, want "die Regering sal met ons onderhandel".^[3]^{:p. 88.} Op 30 Oktober kom hy agter dat die regering nie wou onderhandel nie. "Nou eers besef elke burger dat dit voortaan oorlog gaan wees", deel hy sy burgers mee.^[3]^{:p. 89.}

Fourie en sy kommandotjie was by 12 gevegte met Unietroepe betrokke.^[3]^{:p. 90.} In een van die gevegte, naamlik die een by Sandfontein, is 12 Unietroepe doodgeskiet.^[3]^{:p. 91.} In die geveg by Nooitgedacht op 16 Desember 1914 het Fourie en sy trawante oorgegee. By daardie geveg het 10 Unietroepe hul lewens verloor en 21 was gewond.^[3]^{:p. 96.}

Krygshof

Fourie het voor ’n krygshof verskyn op 18 en 19 Desember. Hy het sy eie prokureur aangestel en tydens die verhoor is hy bygestaan deur sy advokate A.S. van Hees en H. Gey van Pittius. Hy en sy broer is aangekla van hoogverraad. In die klagstaat is beweer dat hulle, synde offisiere van die Unie Verdedigingsmag, skuldig was aan hoogverraad deurdat hulle in die Transvaal in die maande November en Desember 1914, Sy Majesteit se gewapende magte trotseer het en gevang was met andere in gewapende rebellie op 16 Desember 1914. Toe hy moes pleit het hy die volgende te sê gehad: "Ek kan nie insien waarom ons jong Afrikaners vir Engeland se eer moet veg nie. Wanneer ons die moord van Slagtersnek nagaan ... en wanneer ek dink aan die 30 000 vroue en kinders wat vermoor is, sien ek nie waarom ek Engeland moet help om sy eer omhoog te hou nie. Ek weet dat die regering my as ’n rebel beskou en teleurgesteld in my is. Ook is ek teleurgestel in die regering wat ek op die been help bring het en waarvoor ek my bloed opgeoffer het...wat ek gedoen het, het ek met oop oë en uit eie vrye oortuiging gedoen. Selfs al is ek tot vandag toe nog oortuig dat God die onreg nie sal gedoë nie...kan ek nie vals wees nie! Nooit in my lewe het ek dit kon wees nie! En mag God my bewaar om nooit ’n valsaard te word nie! My dade het altyd my hart geopenbaar. Ek is nie van plan om die hof om genade te vra nie. Die genade van my Skepper wat my gelei het, is vir my genoeg...Genade? Is dit nie opmerklik dat ek die seun moes wees wat met die witvlag na Jameson ingery het met sy oorgawe? Hy is gevang en vrygelaat, en daarna word hy sir Starr Jameson; maar ek moet sterwe, daartoe veroordeel deur my eie mense wat twaalf jaar gelede saam met my gestry het vir ons land en volk se vryheid. O, ek hoop tog hulle sal my nie in my gesig skiet nie," en terwyl hy sy hand op sy bors lê, laat hy hoor: "Hier is ’n groot Afrikanerhart, groot genoeg om al hul koeëls te ontvang....so seker as ek u hier voor my sien, is ek oortuig dat die Here met Sy dierbare bloed vir my sonde versoening gedoen het; en dat Hy nou kom om my by die hand te neem en deur die dal der skaduwee des doods weg te lei. Hy is mos hier by ons, ons kan Hom voel..."^[3]^{:p. 115.}

Na aanhoor van getuienis en betoë is beide skuldig bevind en ter dood veroordeel. Die regering het die skuldigbevindindings bekragtig en, in die geval van Jopie Fourie, ook sy vonnis.^[3]^{:p. 132.}

Jopie Fourie is gefusileer op 20 Desember 1914. Met vaste stem begin Josef Gesang 20:8 sing: "Als wy de doodsvallei betreën, laat ons elke aardse vriend alleen..." Aan die einde van die tweede versreël klink die bevel – die skote val en kaptein Jopie Fourie stort neer.^[6] Vier skote het sy bors getref en 'n vyfde een was deur sy kuiltjie en het sy nekwerwels vergruis.^[3]^{:p. 176.}

Meermaal ter aarde bestel

Fourie is aanvanklik in 'n tydelike graf van omtrent drie voet diep begrawe. Daar was water onder in die gat, wat die owerhede laat besluit het om "Little’s Dip" daarin te gooi. Twee dae later is hy stilletjies opgegrawe en in die geheim na die Nuwe Kerkhof van Pretoria vervoer, waar hy in die geheim herbegrawe is.^[6]^{:Hoofstuk VIII}

Gerugte het die ronde gedoen dat sy lyk met ongebluste kalk vernietig is. Sy familie het die owerhede versoek om sy graf uit te wys en 'n lykskouing toe te staan. Ná korrespondensie en die aanvanklike weiering is toestemming 10 maande later verleen om die lyk op 27 Oktober 1915 vir 'n tweede keer op te gegrawe.^[6]^{:Hoofstuk VIII}

Toe sy familie en vriende by die begraafplaas aangekom, was die graf reeds oop en die kis se deksel verwyder. Toe die twee kakiekomberse (waarin hy begrawe was) oopgesny is, het dit gelyk of hy net die vorige dag begrawe is. Met die wegtrek van die komberse het 'n stukkie van sy regterkantse kenbaard losgetrek, maar verder was sy liggaam ongeskonde. Sy hemp, waarop die kryt-sirkel oor sy hart nog sigbaar was, is oopgeknoop om die wonde te sien. Nie een van die koeëls was egter deur of naby sy hart gewees nie.^[6]^{:Hoofstuk VIII}

Sien ook

Laerskool Jopie Fourie, skool in Pretoria wat na hom vernoem is.

Nog leesstof

Blake, A., Jopie Fourie: 'n Besinning. Protea Boekhuis, 408 bl. 2024

Verwysings

↑ Trewhella Cameron (redakteur), An Illustrated History of South Africa, Jonathan Ball Publishers, Johannesburg,1986, p. 238.
↑ Jopie (Josef Johannes) Fourie, sahistory.org.za. URL besoek op 24 September 2016
↑ ^3,00 ^3,01 ^3,02 ^3,03 ^3,04 ^3,05 ^3,06 ^3,07 ^3,08 ^3,09 ^3,10 ^3,11 De Wet, Jacobus Marthinus, Jopie Fourie, tweede bygewerkte uitgawe, Pretoria, Voortrekkerpers, 1967.
↑ Van der Waag, Ian, The battle of Sandfontein, 26 September 1914, First World War Series, Volume 4, No. 2, p. 143.
↑ Union of South Africa (1915), Report on the Outbreak of the Rebellion and the Policy of the Government with regard to its Suppression, Cape Town: SA Government, pp. 26.
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 De Wet, Jacobus Marthinus; Lewenskets van Jopie Fourie; Voortrekkerpers, 1940. OCLC 122687610